با افزایش BMI یا شاخص توده بدنی و ابتلا به چاقی، تقریباً تمامی جنبه‌های سلامت یک انسان از جمله سیستم قلبی عروقی، سیستمباروری، سیستم تنفسی، حافظه و خلق‌وخو را تهدید می‌کند. عوارض گوناگون چاقی با برخی از بیماری‌ها همچون دیابت، بیماری‌هایقلبی و کبد چرب ارتباط مستقیم داشته و در بعضی دیگر مانند سرطان‌ها به‌عنوان عامل مستعد کننده عمل می‌کند.
چه عواملی باعث چاقی می‌شود؟
مصرف بیش از حد مجاز نوشیدنی‌ها و غذاهای چرب و شیرین، نوشابه‌ها، شیرینی‌ها سبب چاقی شده و همچنین فست فودها می‌توانندبه شدت چربی و کالری بدن را افزایش دهند. در نتیجه توصیه می‌شود از دادن اینگونه غذاها به کودکان خودت خودداری نمایید و کودکتا حد ممکن از مواد غذایی سالم همچون شیر، سبزیجات، میوه ها تغذیه نماید.
علل اصلی چاقی
اصولا چاقی به دلیل تغییر در شیوه زندگی افزایش میابد که به شرح زیر است:
- کمبود تحرک
- نوع رژیم غذایی
- افزایش شهرنشینی
چاقی عوارض مختلفی را در سنین مختلف به همراه خواهد داشت و ممکن است در مدت طولانی این عوارض خود را نشان می‌دهد امااحتمال دارد از کودکی نیز وجود داشته باشد و شاید یک کودک چاق ظاهر سالم به نظر آید اما با گذر زمان می‌تواند عوارض چاقی درآن بروز نماید.
مهمترین عوارض چاقی کدامند؟
- چاقی و سیستم تنفسی
از عوارض چاقی به وجود آمدن مشکل در سیستم تنفسی است. چاقی از دو گونه متابولیسمی و فیزیکی می‌تواند بر سیستم تنفسی اثرمنفی داشته باشد. جمع شدن چربی در قسمت شکم سبب محدود شدن حرکت دیافراگم و همچنین کاهش حجم تنفسی خواهد شد. آسمو وقفه تنفسی در خواب، از دیگر عوارض تنفسی مرتبط با چاقی هستند. کسانی که به چاقی مبتلا هستند، احتمال بروز آسم ۵۰ درصدبیشتر از سایر افراد است. عارضه وقفه تنفسی در خواب نیز از مشکلات شایع تنفسی است که از هر ۱۵ نفر ۱ نفر به آن مبتلاست و ۵۰تا ۷۵ درصد افراد مبتلا دچار چاقی مفرط هستند.
- چاقی و آلزایمر
فراموشی یا آلزایمر یکی از بیماری‌هایی است که در افراد سالمند به مراتب بروز می‌کند. در آمریکا، ۷٫۵ میلیون نفر از افراد به اینبیماری دچار هستند و اغلب آن‌ها بالای ۶۵ ساله هستند. دو مورد از عوامل خطر مرتبط با آلزایمر چاقی و لاغری بوده به صورتی‌که خطرابتلا به آلزایمر در مبتلایان به چاقی ۴۲ درصد و در افراد لاغر ۳۶ درصد بیشتر از سایر افراد است.
- چاقی و سیستم اسکلتی و عضلانی
ابتلا به چاقی باعث تحمل وزن زیادی بر استخوان‌ها و مفاصل شده و در نهایت سبب بروز بیماری‌هایی مثل آرتروز می‌شود. آرتروزمفصل و لگن مستقیما با چاقی مرتبط بوده و یک‌سوم بیمارانی که عمل تعویض مفاصل انجام می‌دهند، مبتلا به چاقی هستند. به علاوه،اضافه وزن سبب افزایش درد پشت، نقایص ستون فقرات و بدشکلی استخوانی خواهد شد.
- چاقی و بیماری‌های قلبی و عروقی
چاقی و اضافه وزن با بیماری‌های قلبی عروقی در ارتباط است. با افزایش BMI بدن کلسترول، سطح فشار خون، LDL، تری گلیسیرید،قند خون و التهاب نیز افزایش میابند. در نهایت خطر بروز بیماری‌های قلبی و عروقی بیشتر خواهد شد.
مولکول‌های کلسترول با رسوب در دیواره عروق به تدریج سبب اختلال در جریان خون و درنتیجه انسداد عروق خواهند شد. باید به ایننکته توجه داشت که با کم کردن وزن و همچنین کنترل آن می‌توان بسیاری از عوارض مرتبط با چاقی را رفع نمود و شرایط جسمانی را بهحالت اولیه بازگرداند.
- چاقی و افسردگی
از دیگر عوارض چاقی می‌توان به افسردگی اشاره نمود. بررسی‌های انجام شده نشان می‌دهند که شیوع افسردگی در افراد با شاخصتوده بدنی بالا، بیشتر از سایرین است. با بالا رفتن تعداد سلول‌های چربی در بدن، میزان مواد التهابی در خون افزایش یافته و این مواد با تأثیر بر مغز، عملکرد آن را تغییرمی‌دهند. نتیجه چنین فرایندی، سرکوب شدن هورمون‌های شادی‌آور اعم از سروتونین و دوپامین است. به عبارتی دیگر، افسردگی با تحتتأثیر قرار دادن تحرک و جنب‌وجوش فرد باعث مضاعف شدن چاقی می‌شود.
- چاقی و سرطان
ارتباط میان چاقی و سرطان همچنان به طور کامل تایید نشده است؛ چرا که در بروز سرطان چندین فاکتور مختلف نقش اساسی دارند. در سال ۲۰۰۷ انجمن تحقیقات سرطان اعلام کرد که شواهد قانع‌کننده‌ای از ارتباط چاقی با سرطان‌های رکتوم، پانکراس، کولون، سینه،دهانه رحم و کلیه وجود دارد. این ارتباط به‌ویژه با چاقی شکمی قوی‌تر است. چاقی در سرطان‌های ذکرشده یک عامل خطر یا زنگهشدار محسوب می‌شود که در کنار سایر عوامل سبب تسریع بروز سرطان می‌شود. در نتیجه، سرطان هم یکی از عوارض چاقی محسوبمی‌شود.
آسیب‌های ناشی از دیابت و راه‌های مقابله با آن
- چاقی و دیابت
از دیگر عوارض مهم چاقی دچار شدن به دیابت نوع ۲ است و که بیش از دیگر بیماری‌ها به وجود می‌آید. افزایش وزن در سنینبزرگ‌سالی حتی برای افرادی که در محدوده نرمال شاخص توده بدنی هستند، ممکن است بیشتر به دیابت مبتلا شوند. سلول‌های چربیناحیه شکمی با تولید هورمون‌های خاصی، سبب افزایش التهاب در بدن شده که در نتیجه سبب مقاومت به گیرنده‌های انسولینی و کاهشپاسخ بدن به انسولین می‌شوند.
کاهش حساسیت سلول‌ها نسبت به انسولین بر عملکرد طبیعی بدن و سوخت‌وساز چربی‌ها و کربوهیدرات‌ها اثر منفی به همراه خواهدداشت. این پروسه مخرب سبب بالا رفتن سطح قند خون و درنهایت منجر به دیابت می‌شود. هر چه تعداد سلول‌های چربی بدن بیشتر باشد اینروند التهابی و تجمع قند در خون تشدید می‌شود.
عوارض چاقی و ناباروری در زنان و مردان
- ناباروری در زنان
اضافه وزن می‌تواند بر روی جنبه‌های مختلف دستگاه باروری زنان از فعالیت جنسی تا زایمان تاثیرگذار باشد. در زنان، ارتباط چاقی باناباروری اعم از ناباروری ناشی از عدم تخمک‌گذاری واضح‌تر خواهد بود. زنانی که شاخص توده بدنی آنان در محدوده ۲۰ تا ۲۴می‌باشد از لحاظ وضعیت باروری در بهترین حالت ممکن هستند. از عوارض چاقی می‌توان به سقط خود به خودی جنین، دیابت بارداری، پره‌اکلامپسی و مشکلات مرتبط با زایمان اشاره نمود.
- ناباروری در مردان
عوارض چاقی بر ناباروری مردان اینگونه است که با افزایش شاخص توده بدنی تعداد اسپرم‌ها و سرعت حرکت آن‌ها تغییر میابد و علاوهبر این با افزایش BMI، قوای جنسی کاهش چشمگیری خواهد یافت.
سخن پایانی
همانطور که می‌دانید اهمیت تناسب اندام در سلامت جسمی و روانی فرد تاثیر بسزایی دارد. چاقی یکی از مهمترین مشکلاتی است کهتناسب اندام و سلامتی را به خطر میندازد. چاقی و اضافه وزن و عوارض آن نه تنها باعث رنجش فرد از نظر ظاهری می‌شود بلکهتاثیرات مستقیمی بر روی بروز بیماری های قلبی، فشار خون بالا، سرطان نیز خواهد داشت. در صورت داشتن اضافه وزن حتما بهپزشک متخصص مراجعه نمایید و علت را جویا باشید تا خطرات پیشرو پیشگیری نمایید.
(0) دیدگاه