هرآنچه لازم است درباره دندان عقل بدانید

هرآنچه لازم است درباره دندان عقل بدانید؛ دندان عقل، نمونه‌ای از تکامل بشر در طول زمان است و به طور معمول در سنین 18 تا 25 سالگی رشد می‌کند، اما در برخی افراد ممکن است زودتر بروز پیدا کند. هر فرد چهار دندان عقل دارد که دو عدد در هر فک یعنی فک بالا و فک پایین قرار دارند. در صورتی که این دندان‌ها به‌طور صحیح رشد کنند، می‌توانند در فعالیت‌های جویدن غذا کمک کنند، اما در صورتی که در مکان مناسب خود رشد نکنند، ممکن است به دندان‌ها و استخوان‌های فک آسیب برسانند.

منظور از دندان عقل چیست؟

در‌ واقع دندان عقل، آخرین دندان در هر قوس فکی است که به نام آسیای سوم نیز شناخته می‌شود. زمان رویش دندان‌های عقل در افراد مختلف متفاوت است، اما به طور کلی در اواخر دوران نوجوانی یا اوایل دهه سوم از عمر (معمولاً بین 18 تا 25 سالگی) این روند رخ می‌دهد. این دندان‌ها به دنبال بلوغ عقلی و سنی فرد رویش می‌کنند، بنابراین به عنوان دندان عقل شناخته می‌شوند. اغلب افراد چهار دندان عقل دارند که در فک‌های بالا و پایین واقع شده‌اند، اما ممکن است تعدادی از افراد دارای تعداد کمتر یا بیشتری از این دندان‌ها باشند.

آشنایی با انواع دندان عقل 

دندان‌های عقل به سه دسته بر اساس رویش تقسیم می‌شوند. در ادامه، انواع دندان عقل و اهمیت مراقبت از آن‌ها بررسی می‌شود:

• دندان عقل روییده

در صورتی که فضای کافی در فک فرد موجود باشد، دندان‌های عقل به‌طور طبیعی رشد می‌کنند و هیچ مشکلی برای آن‌ها پیش نمی‌آید. در مورد نیاز به کشیدن این دندان‌ها، اختلاف نظر وجود دارد؛ برخی از پزشکان آن‌ها را دندان زائد می‌دانند و حتی در صورت سالم بودن، به خارج کردن آن‌ها توصیه می‌کنند. اما برخی دیگر معتقدند که در صورت عدم فشار به دندان‌های دیگر یا عدم وجود پوسیدگی، نیازی به کشیدن آن‌ها وجود ندارد. هر فرد ممکن است یک یا هر چهار دندان عقل روییده داشته باشد، اما کمتر اتفاق می‌افتد که دندان‌های عقل به‌طور کامل رشد کنند و اغلب فرد با مشکلاتی مانند عفونت، درد و آبسه در ناحیه مورد نظر روبه‌رو می‌شود.

• دندان عقل نیمه نهفته

درد در طول رشد دندان عقل، یکی از عوارض شایع است که ممکن است با سردرد همراه باشد. همانطور که دندان عقل به صورت کامل رشد نکرده و تنها بخشی از تاج آن برون آمده است، ممکن است افراد با مشکلاتی مواجه شوند. کودکانی که با کم‌خونی یا راشیتیسم مبتلا هستند، یا فک کوچکی دارند، احتمالاً با مشکل دندان عقل نیمه نهفته مواجه می‌شوند. 

به علاوه، فضای بین دندان عقل و دندان‌های مجاور به سختی قابل تمیز شدن است و اگر غذایی در این فضا گیر کند، ممکن است به لثه آسیب بزند یا باعث ایجاد سلولیت و آبسه شود. در صورتی که دندان عقل  فضای مورد نیاز جهت رشد نداشته باشد، فشار به دندان‌های مجاور وارد شده و ممکن است آن‌ها را کج کند. به همین دلیل، پیش از سن سی سالگی، وضعیت دندان عقل خود را توسط دندان‌پزشک بررسی کنید و در صورت لزوم، آن را جراحی کنید. این اقدام می‌تواند از پیشگیری از عوارض احتمالی در آینده کمک کرده و به حفظ سلامت دهان و دندان‌هایتان کمک کند.

• دندان عقل نهفته

هرگاه دندان عقل به فک گیر کرده و از لثه نتواند به‌طور کامل خارج شود، آن را به عنوان دندان عقل نهفته شناخته می‌شود. اگر فرد هیچگونه درد یا ناراحتی در فک خود احساس نکند، ممکن است وجود دندان عقل نهفته را حتی متوجه نشود. با این حال، در صورتی که دندانپزشک درخواست عکس رادیولوژی بدهد، دندان عقل نهفته را در لثه مشاهده می‌کند و توصیه می‌شود آن را به زودی و سریعا بکشد. این دندان‌ها دارای فولیکول‌هایی در اطراف خود هستند که با گذشت زمان و عدم توجه به کشیدن آن‌ها، ممکن است این فولیکول‌ها کیست ایجاد کرده و منجر به بزرگ شدن و آسیب به قسمت‌های دیگر فک شوند.

همچنین پیشنهاد می‌شود مقاله راهکار سریع و موثر برای درد دندان: معرفی بهترین قرص‌های درمانی را نیز مطالعه نمایید.

آیا لازم است حتما دندان عقل را بکشیم؟

گفته شده است که رشد نامناسب دندان عقل ممکن است باعث ایجاد مشکلاتی برای افراد شود، اما باید توجه داشت که این مسئله برای همه یکسان نیست. به عبارت دیگر، شکل گیری نامناسب دندان عقل به روند رشد آن در فک مرتبط است. باید ابتدا بیان کرد که در حدود 35 درصد از افراد جمعیت جهان، دندان عقل به شکل مناسبی رشد نمی‌کند و این افراد به دلیل عدم حضور این دندان‌ها مشکلی ندارند. اما برای 65 درصد دیگر، حضور دندان عقل می‌تواند مشکل‌زا باشد. 

به طور کلی، در صورتی که دندان عقل به طور طبیعی رشد کند، نیازی به کشیدن آن نیست، اما اگر این دندان براساس تشخیص پزشک مشکل‌زا باشد، کشیدن آن ضروری است. بر اساس یک مطالعه انجام شده در سال 2007 و منتشر شده در یک مجله آمریکایی، حداقل دو سوم عمل‌های کشیدن دندان عقل غیرضروری بوده و این مسئله اهمیت زیادی دارد. 

دندان‌های عقل می‌توانند باقی بمانند اگر:

1.  کاملاً رشد کرده باشند.
2. تمیز کردن آن‌ها در حین بهداشت دهان روزانه به آسانی انجام شود.
3. در جایگاه مناسب قرار گرفته باشند و عملکرد طبیعی دندان‌های دیگر را تحت تأثیر قرار ندهند.
4. دارای سلامت کامل هستند؛ به این معنا که هیچ نشانه‌ای از پوسیدگی در دندان و یا التهاب در لثه‌های اطراف آن‌ها وجود نداشته باشد.

نکشیدن دندان عقل چه عوارضی دارد؟

دندان عقل نهفته، منجر به درد در ناحیه فک و صورت می‌شود، چه در صورت کشیدن و چه در صورت نکشیدن آن. این دندان به دلیل فضای محدود جهت رشد و دشواری در تمیز کردن و استفاده از مسواک، ممکن است باعث پوسیدگی دیگر دندان‌ها و حتی بیماری‌های لثه شود.

کشیدن دندان عقل چه عوارضی دارد؟

پس از کشیدن دندان عقل، یک حفره در لثه شکل می‌گیرد که در صورت جمع شدن مواد غذایی یا باکتری‌ها در آن، احتمال ابتلا به عفونت لثه وجود دارد. همچنین، ممکن است در صورت کشیدن دندان عقل، به فک و دندان‌های دیگر آسیب جدی وارد شود.

بهترین سن کشیدن دندان عقل 

جراحی دندان عقل بهترین زمان خود را در سنین زیر 20 سالگی دارد؛ چرا که در این سن، ریشه دندان عقل هنوز کاملاً تشکیل نشده و از بین بردن آن بسیار آسان است. با این حال، جراحی دندان عقل محدودیت سنی خاصی ندارد، اما در سنین بالاتر، ممکن است عوارض خاص و بیشتری به همراه داشته باشد.

هنگامی که افراد سنشان بالا می‌رود. ریشه دندان عقل به‌طور کلی بیشتر قطور می‌شود و به همین دلیل جراحی آن ممکن است دشوارتر باشد. همچنین، در سنین بالا، فرایند التیام استخوان و لثه کندتر اتفاق می‌افتد که می‌تواند منجر به آسیب‌هایی به استخوان فک و درد جراحی دندان عقل شود. با این حال، اگر پس از مراجعه به پزشک متخصص و انجام عکسبرداری وضعیت استخوان فک، هیچ مشکلی در رشد دندان عقل مشاهده نشود، احتمالاً نیازی به جراحی و کشیدن آن نخواهید داشت.

سخن پایانی

در طول عمر و در مراحل مختلف، اندام‌های بدن انسان تغییرات زیادی خواهند داشت و دهان و دندان نیز از این قاعده مستثنی نیستند. با پیشروی سن، دندان عقل ظاهر می‌شود. یکی از مراحل مهم در این فرایند، بروز دندان عقل است که به طور معمول بین سنین 18 تا 25 سالگی رخ می‌دهد. در نتیجه، به دلیل رشد آن‌ها در دوران بلوغ، این دندان‌ها را دندان‌های عقل می‌نامند.