علت تلخی دهان و بهترین راهکارهای درمان که نمی‌دانستید

علت تلخی دهان و بهترین راهکارهای درمان که نمی‌دانستید

احساس تلخی در دهان که می‌تواند به صورت موقت یا مداوم در دهان بروز کند، از مشکلات شایع دهانی است که ممکن است ناشی از علل مختلف باشد. این مشکل معمولاً با شستشو و مسواک زدن رفع می‌شود، اما در برخی موارد ممکن است نشان‌دهنده بیماری‌های جدی‌تری باشد که نیاز به درمان دارند. در این مقاله، به بررسی دلایل تلخی دهان، علائم آن، روش‌های پیشگیری و درمان‌های موثر پرداخته‌ایم.

تلخی دهان چیست؟

تلخی دهان به معنای احساس طعم تلخ یا ناخوشایند در دهان است که ممکن است به‌طور موقت یا دائمی تجربه شود. این وضعیت می‌تواند به دلایل مختلفی از جمله مشکلات بهداشتی دهان، بیماری‌های گوارشی، یا مصرف برخی داروها رخ دهد. در بیشتر مواقع، این مشکل معمولاً با شستشوی دهان یا مسواک زدن از بین می‌رود، اما گاهی ممکن است نیاز به بررسی و درمان‌های پزشکی داشته باشد.

مهم‌ترین علائم تلخی دهان

تلخی دهان ممکن است با مجموعه‌ای از علائم همراه باشد که از نظر شدت و مدت زمان، متفاوت است. این علائم عبارتند از:

1. ازدست‌دادن حس بویایی: برخی افراد که احساس تلخی در دهان دارند، ممکن است حس بویایی خود را نیز از دست بدهند یا دچار اختلال در تشخیص بوها شوند.
2. سندرم سوزش سقف دهان یا خارش دهان: این وضعیت به احساس سوزش یا خارش در سقف دهان، زبان یا لثه‌ها اطلاق می‌شود که به همراه تلخی دهان ممکن است احساس ناراحتی ایجاد کند.
3. احتقان بینی (گرفتگی بینی): گرفتگی بینی و مشکلات تنفسی می‌تواند به طور غیرمستقیم بر مزه دهان تأثیر گذاشته و موجب تلخی آن شود.
4. تغییرات در حس چشایی: در این حالت، فرد ممکن است طعم فلزی یا تلخ را به جای طعم معمولی غذاها تجربه کند که اغلب نشانه‌ای از اختلالات فیزیولوژیک است.
5. خشکی دهان: خشکی دهان که به عنوان "زروستومیا" شناخته می‌شود، یکی دیگر از علائمی است که ممکن است همراه با تلخی دهان تجربه شود.
6. بوی بد دهان: احساس تلخی در دهان اغلب با بوی بد همراه است که می‌تواند به علت عفونت‌های دهانی، بیماری‌های لثه یا سایر مشکلات سلامتی ایجاد شود.
7. خونریزی لثه‌ها: خونریزی از لثه‌ها می‌تواند نشانه‌ای از مشکلات لثه‌ای باشد که ممکن است به احساس تلخی در دهان منجر شود.
8. ترشح بیش از حد بزاق: در برخی افراد، تولید بیش از حد بزاق می‌تواند موجب تلخی دهان و احساس ناخوشایند در آن شود.
9. التهاب لوزه‌ها: لوزه‌های ملتهب ممکن است احساس تلخی را در دهان ایجاد کنند که معمولاً با علائم دیگری مانند گلودرد و تب همراه است.
10. علائم مشابه آنفولانزا: گاهی تلخی دهان با علائمی شبیه به آنفولانزا همچون تب، سردرد و سرفه همراه می‌شود که نشان‌دهنده‌ی وجود عفونت است.

آشنایی با علل شایع تلخی دهان

تلخی دهان ممکن است به دلایل مختلفی رخ دهد که در زیر به مهم‌ترین آن‌ها اشاره کرده‌ایم:

• مصرف داروها

بسیاری از داروها به‌ویژه آنتی‌بیوتیک‌ها، داروهای ضد افسردگی، داروهای شیمی‌درمانی و داروهای ضد فشار خون ممکن است باعث تغییر در طعم دهان شوند. این تغییرات به دلیل تأثیر این داروها بر گیرنده‌های چشایی یا کاهش ترشح بزاق ایجاد می‌شود.

• عفونت‌های دهانی

بیماری‌های لثه مانند التهاب لثه (ژنژیویت) و پریودنتیت، پوسیدگی دندان و سایر عفونت‌های دهانی می‌توانند عامل اصلی تلخی دهان باشند. این عفونت‌ها معمولاً با بوی بد دهان، خونریزی از لثه‌ها و درد همراه هستند.

• مشکلات کبدی و صفرا

بیماری‌های کبدی مانند سیروز یا هپاتیت و مشکلات صفرا (مانند سنگ صفرا) ممکن است با تغییرات در طعم دهان همراه باشند. در این شرایط، معمولاً افراد احساس تلخی یا طعم فلزی در دهان خود تجربه می‌کنند.

همچنین مقاله همه آنچه باید درباره سرطان دهان بدانید: نشانه‌ها، علل و روش‌های درمان را نیز مطالعه نمایید.

• رفلاکس اسید معده

برگشت اسید معده به مری و دهان که به آن بیماری رفلاکس معده به مری (GERD)  گفته می‌شود، می‌تواند موجب ایجاد احساس تلخی در دهان شود. این وضعیت معمولاً با سوزش معده و احساس درد در ناحیه قفسه سینه نیز همراه است.

• عدم رعایت بهداشت دهان

مسواک نزدن دندان‌ها، استفاده نکردن از نخ دندان یا استفاده نکردن از دهان‌شویه‌های آنتی‌باکتریال می‌تواند منجر به بروز بوی بد دهان و تلخی آن شود. تجمع پلاک‌های دندانی و باکتری‌ها در دهان، عامل اصلی این مشکلات هستند.

• مشکلات تنفسی

بیماری‌های تنفسی مثل سینوزیت، عفونت‌های تنفسی فوقانی یا آپنه خواب می‌توانند به تلخی دهان منجر شوند. در این شرایط، ترشحات غلیظ بینی یا گلودرد به تغییر در طعم دهان منجر می‌شود.

روش‌های موثر در پیشگیری از تلخی دهان

برای پیشگیری از تلخی دهان، رعایت برخی نکات ساده به شدت موثر است:

• رعایت بهداشت دهان

یکی از مهم‌ترین اقدامات برای جلوگیری از تلخی دهان، رعایت بهداشت دهان است. مسواک زدن دندان‌ها، تمیز کردن زبان با مسواک و استفاده از نخ دندان به طور منظم می‌تواند از تجمع باکتری‌ها در دهان و در نتیجه بروز تلخی دهان جلوگیری کند. به علاوه، استفاده از دهان‌شویه‌های آنتی‌باکتریال به کاهش عفونت‌ها و بوی بد دهان کمک می‌کند.

• جویدن آدامس بدون شکر

جویدن آدامس بدون شکر موجب تحریک تولید بزاق شده و می‌تواند به کاهش تلخی دهان کمک کند. همچنین این کار سبب بهبود بوی دهان و جلوگیری از خشکی دهان می‌شود.

• نوشیدن آب به مقدار کافی

آب کافی می‌تواند به شستشوی دهان کمک کند و احساس تلخی را کاهش دهد. همچنین، ترشح بزاق را افزایش داده و به طعم دهان کمک خواهد کرد.

• اجتناب از دخانیات و غذاهای تند

مصرف دخانیات و مواد دخانی می‌تواند به خشکی دهان، تغییرات در طعم دهان و بوی بد دهان منجر شود. همچنین، غذاهای تند و چرب می‌توانند موجب رفلاکس اسید معده و تلخی دهان شوند.

راهکارهای درمان تلخی دهان

درمان تلخی دهان بستگی به علت اصلی آن دارد. در صورتی که علت مشکل ساده باشد، مانند عدم رعایت بهداشت دهان، ممکن است با تغییرات در عادات بهداشتی بهبود یابد. اما در برخی موارد، درمان‌های پزشکی نیاز است. در زیر به برخی از درمان‌های رایج اشاره خواهیم کرد:

• درمان‌های دارویی

در صورتی که تلخی دهان ناشی از عفونت‌های دهانی، رفلاکس اسید معده یا مشکلات کبدی باشد، پزشک ممکن است داروهایی برای درمان این شرایط تجویز کند. به‌عنوان مثال، داروهای آنتی‌بیوتیک برای درمان عفونت‌های دهانی، داروهای ضد اسید برای درمان رفلاکس و داروهای مخصوص کبد برای مشکلات کبدی ممکن است مفید باشند.

• استفاده از دهان‌شویه‌های خاص

در صورتی که مشکل تلخی دهان به دلیل عفونت‌های دهانی باشد، استفاده از دهان‌شویه‌های آنتی‌باکتریال می‌تواند به بهبود وضعیت کمک کند. این دهان‌شویه‌ها به کاهش باکتری‌ها در دهان و پیشگیری از بیماری‌های لثه و پوسیدگی دندان کمک می‌کنند.

• تغییرات غذایی

اگر تلخی دهان ناشی از مشکلات گوارشی یا رفلاکس اسید معده باشد، تغییرات غذایی می‌تواند مؤثر باشد. پرهیز از غذاهای چرب، تند، ترش و کافئین‌دار می‌تواند به بهبود وضعیت کمک کند.

سخن پایانی 

احساس تلخی دهان مشکلی شایع است که دلایل مختلفی دارد و می‌تواند ناشی از عوامل ساده مانند عدم رعایت بهداشت دهان یا مشکلات پیچیده‌تر مانند بیماری‌های گوارشی یا کبدی باشد. در صورتی که این مشکل مداوم یا شدید شد، بهتر است به متخصص مراجعه کرده تا علت اصلی آن شناسایی و درمان شود. همچنین کپسول multi for her را نیز ببینید.