ضرورت مصرف ید برای سلامت بدن؛ ید از طریق غده تیروئید در بدن جذب می‌شود و نقش اساسی در تولید هورمون‌های تیروئید دارد. این هورمون‌ها جهت عملکردهای حیاتی مانند حفظ دمای بدن، رشد و تکامل جسمی و عصبی، تولید انرژی، متابولیسم مواد غذایی و عملکرد بهینه مغز و سلول‌های عصبی ضروری هستند. ید به طور طبیعی در آب، خاک و برخی مواد غذایی مانند صدف، ماهی و جلبک‌های دریایی یافت می‌شود.
آشنایی با ید و نقش آن در بدن
ید یک ماده معدنی است که در برخی از غذاها وجود دارد و برای تولید هورمون‌های تیروئید ضروری است. هورمون‌های تیروئید نقش اساسی و مهمی در کنترل متابولیسم بدن و عملکردهای حیاتی دیگر دارند. در دوران بارداری و نوزادی، این هورمون‌ها برای رشد مناسب استخوان و مغز ضروری هستند و نوزادان و زنان باردار به ویژه نیاز دارند تا به مقدار کافی ید دریافت کنند. بنابراین، تأمین کافی ید برای همه افراد، به ویژه زنان باردار و نوزادان، از اهمیت بسزایی برخوردار است.
ید در بدن چه نقشی دارد؟
استفاده از ید در بدن بسیار گسترده است و از جمله موارد مهم آن می‌توان به موارد زیر اشاره نمود:
- کاهش خطر گواتر
تیروئید که در قسمت جلوی گلو واقع شده، نقش مهمی در تنظیم هورمون‌ها بر عهده دارد که کنترل متابولیسم، سلامت قلب و سایر فرایندهای حیاتی را به عهده دارند. جهت تولید هورمون‌های تیروئید، غده تیروئید به ید نیاز خواهد داشت و نقص این ماده می‌تواند منجر به کم‌کاری تیروئید و بروز گواتر شود. در واقع، ید بهبود سلامت تیروئید را تضمین می‌کند و می‌تواند از بروز گواتر جلوگیری کند که این وضعیت منجر به بزرگ شدن غده تیروئید می‌شود.
- رشد مناسب جنین در دوران بارداری
زنان باردار نیاز بیشتری به ید دارند؛ چرا که مصرف این عنصر موجب رشد مغز جنین می‌شود. تحقیقات نشان داده است که کودکانی که مادرانشان در دوران بارداری با کمبود ید روبرو بودند، به طور معمول دارای ضریب هوش و دیگر معیارهای شناختی پایین‌تری هستند.
- کنترل تیروئید پرکار
ید رادیواکتیو یا رادیو ید، نوعی از درمان‌های استفاده شده جهت کنترل تیروئید پرکار، به صورت داروی خوراکی استفاده می‌شود. عملکرد آن بر پایه از بین بردن سلول‌های اضافی در غده تیروئید بوده و به تنظیم میزان اضافی هورمون‌های تیروئید کمک می‌نماید اما حتماً باید تحت نظر و مراقبت پزشکی قرار گیرد؛ چرا که استفاده نادرست می‌تواند عوارض جدی از جمله تخریب بیش از حد سلول‌های تیروئید را به همراه داشته باشد.
- دیگر مزایای ید برای بدن
علاوه بر کاربردهای مذکور، ید به‌عنوان یک ماده مفید برای بهبود عملکرد شناختی، مقابله با عفونت‌ها، درمان بیماری پستان فیبروکیستی و حتی بهبود وزن نوزادان استفاده می‌شود. علاوه بر این، ید رادیواکتیو در درمان سرطان تیروئید نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد.
علائم و نشانه‌ی کمبود ید در بدن
علائم کمبود ید به شرح زیر هستند:
تورم در ناحیه جلوی گردن یا گواتر که شایع‌ترین علامت کمبود ید است. این وضعیت به وقوع می‌پیوندد زمانی که غده تیروئید به دلیل کمبود ید قادر به تولید کافی هورمون‌های تیروئید نمی‌باشد.
کمبود ید می‌تواند منجر به ریزش مو و خشکی پوست شود؛ چرا که ید در بازسازی سلول‌های مو و پوست نقش دارد. در زنان مبتلا به کمبود ید، هورمون‌های تیروئید می‌توانند بر چرخه قاعدگی تأثیر بگذارند که ممکن است باعث شود دوره پریودی آن‌ها سنگین یا نامنظم شود.
کمبود ید چه عوارضی دارد؟
کمبود ید در دوران حاملگی می‌تواند منجر به اختلالات در رشد و تکامل جنین شود و به طور ناگوار، شایع‌ترین عامل تولد کودکان با اختلال ذهنی در جهان به حساب می‌آید که می‌توان از آن پیشگیری کرد. در دوران نوزادی و کودکی، کمبود ید ممکن است منجر به اختلالات در رشد و تکامل فرزند شود.
در سنین بالاتر، کمبود ید ممکن است باعث بزرگ شدن غیرطبیعی غده تیروئید و بروز گواتر در ناحیه جلوی گردن شود. این بزرگ شدن به دلیل تلاش بیشتر غده تیروئید برای تولید هورمون‌های تیروئید است که در پاسخ به کمبود ید ایجاد می‌شود. اگر کمبود ید ادامه یابد، ممکن است به هیپوتیروئیدی یا کم کاری غده تیروئید منجر شود.
همچنین پیشنهاد می‌شود مقاله کارهایی که نباید در بارداری انجام داد را نیز مطالعه نمایید.
آیا مصرف زیاد ید مضر است؟
در واقع، مصرف زیاد ید می‌تواند منجر به عوارض جدی بر فرد شود. این عوارض شامل ایجاد علائم کمبود ید مانند گواتر یا بزرگ شدن غده تیروئید، احتمال التهاب غده تیروئید و افزایش خطر ابتلا به سرطان تیروئید می‌شود. مصرف بیش از حد ید، به خصوص مقادیر زیادی مانند چندین گرم، ممکن است منجر به عوارضی نظیر افزایش وزن، گلو و معده، سوزش دهان، تب، درد قلبی، اسهال، حالت تهوع و استفراغ، ضعیف شدن نبض و حتی کما شود.
علاوه بر آن، رادیواکتیویید که به بدن تزریق می‌شود، ممکن است باعث ایجاد عوارضی نظیر درد در نواحی گردن و صورت، تب شدید به مدت دو هفته و افزایش فعالیت تیروئید بدن شود.
چه غذاهایی حاوی ید هستند؟
می‌توانید در رژیم غذایی خود برای تقویت مصرف ید، به موارد زیر توجه کنید:
- مصرف گوشت‌هایی نظیر مرغ، گوشت قرمز و تخم‌مرغ
- انتخاب نمک غنی از ید (نمک یددار) و مصرف جلبک‌های دریایی
- شامل شیر و فرآورده‌های لبنی مانند پنیر و ماست در رژیم غذایی
- انتخاب میوه‌هایی مانند توت فرنگی و موز که حاوی مقدار قابل توجهی ید هستند
- اضافه کردن غذاهای دریایی مانند ماهی‌هایی مثل ماهی، کاد و شاه‌ماهی به رژیم غذایی
- استفاده از سبزیجاتی چون کدو سبز، اسفناج، سویا، شلغم و سیب‌زمینی که از منابع غنی ید در رژیم غذایی هستند
سخن پایانی
ید یک عنصر معدنی ضروری برای حفظ سلامت بدن بشمار می‌رود که برای تولید هورمون‌های تیروئیدی در بدن لازم است. در صورتی که کمبود ید داشته باشید، پزشک ممکن است توصیه کند که مکمل ید مصرف کنید. این مکمل می‌تواند به بدن فواید زیادی برای بهبود سلامت بخشد، اما حتماً باید با دقت و به دستور پزشک مصرف شود.
(0) دیدگاه