بررسی همه جانبه داروی دیگوکسین گلیکوزید و فواید و عوارض آن

بررسی همه جانبه داروی دیگوکسین گلیکوزید و فواید و عوارض آن؛ دیگوکسین یک داروی کاردیوتونیک است که از گیاه Digitalis lanata استخراج می‌شود و فرمول شیمیایی آن C41H64O14 است. این گلیکوزید قلبی همراه با دیژیتال، از داروهایی است که اغلب به طور طولانی مدت در درمان پزشکی استفاده می‌شوند. در سال 1954، دیگوکسین مورد تأیید اداره غذا و داروی آمریکا (FDA) قرار گرفت.

دیگوکسین چیست؟

استفاده از دیگوکسین و سایر داروها برای درمان نارسایی قلبی و برخی انواع نامنظمی‌های ریتمی قلبی، از جمله فیبریلاسیون دهلیزی مزمن، رایج است. این دارو نه تنها به بهبود علائم نارسایی قلبی کمک می‌کند بلکه می‌تواند قدرت و کارآیی قلب را نیز افزایش دهد، از جمله توانایی بهتر در قدم‌زدن و ورزش کردن. درمان نامنظمی‌های ریتمی قلبی با دیگوکسین می‌تواند خطر ایجاد لخته خون در بدن را کاهش دهد که این موضوع باعث کاهش خطر حمله قلبی یا سکته قلبی می‌شود.

کاربرد دیگوکسین چیست؟

دیگوکسین به عنوان درمانی مفید برای بیمارانی که نارسایی قلبی با کسر جهشی کاهش یافته (HFrEF) دارند و دارای کسر جهشی زیر 40٪ هستند شناخته شده است، اما اثری در کاهش مرگ و میر ندارد. این دارو در موارد فیبریلاسیون دهلیزی یا فلوتر دهلیزی که به درمان‌های استاندارد پاسخ نمی‌دهند، برای کنترل ضربان قلب استفاده می‌شود. لازم به ذکر است که توصیه می‌شود دیگوکسین در مواردی که پیش‌تحریک ناشی از مسیرهای جانبی وجود دارد، تجویز نشود؛ چرا که می‌تواند منجر به مسدود شدن AV شود و باعث تاکی‌آریتمی بطنی گردد.

در شرایط فعالیت سمپاتیک بالا، دیگوکسین تاثیر چندانی ندارد و ترجیحاً بتا بلاکرها به‌کار می‌روند. برای بیمارانی که تاکی‌کاردی‌های فوق بطنی با روش‌های سنتی کنترل نمی‌شوند، ممکن است دیگوکسین موثر باشد. تحقیقات نشان داده‌اند که درمان با دیگوکسین ممکن است در درمان تاکی آریتمی فوق بطنی جنین موثر باشد، اما حداقل دوز موثر میبایست به زنان باردار تجویز گردد؛ چرا که ممکن است منجر به انقباضات رحمی و حتی سقط جنین شود.

داروی دیگوکسین گلیکوزید به چه صورت در دسترس است؟

• محلول تزریقی: 1 میلی گرم در میلی لیتر، 0.25 میلی گرم در میلی لیتر
• محلول خوراکی 0.5 میلی گرم در میلی لیتر
• قرص: 0.625 میلی گرم (فقط لانوکسین)، 0.125 میلی گرم، 0.1875 میلی گرم (فقط لانوکسین)، 0.25 میلی گرم

نحوه اثر داروی digoxin

دیگوکسین مهارگر Na-K ATPase است که منجر به افزایش دسترسی به کلسیم درون سلولی در میوکارد می‌شود و سیستم را به نوعی رهبری می‌کند. این فرایند موجب افزایش اینوتروپی و خودکاری می‌شود، اما سرعت هدایت کاهش می‌یابد. با استفاده از درمان با دیگوکسین، سیستم عصبی خودمختار پاراسمپاتیک تحریک می‌شود و تأثیرات آن بر گره‌های SA و AV قلب است. دیگوکسین با فراهمی زیستی 60-80٪ برای قرص‌ها و 70-85٪ برای اکسیر متابولیزه می‌شود و موجب اثر اولیه بعد از 0.5-2 ساعت (PO) و حداکثر اثر بعد از 2-6 ساعت (PO) شده و از طرفی اثر اولیه بعد از 5-30 دقیقه (IV) و حداکثر تأثیر بعد از 1.5-4 ساعت (IV) ایجاد می‌شود.

همچنین پیشنهاد می‌شود مقاله معرفی قرص آسپرین و‌ عوارض آن  را نیز مطالعه نمایید.

دیگوکسین کاتکول آمین‌ها را در پایانه‌های عصبی بازجذب نمی‌کند و حساسیت رگ‌های خونی را نسبت به کاتکول آمین‌ها داخل زا یا اگزوژن افزایش می‌دهد. همچنین، این دارو سبب افزایش حساسیت بارورسپتور می‌شود که فعالیت عصب سینوس کاروتید را ارتقا می‌بخشد و برای هر افزایش معینی در فشار متوسط شریانی، کاهش سمپاتیک را تحریک می‌کند. در غلظت‌های بالاتر، دیگوکسین باعث افزایش خروج سمپاتیک از سیستم عصبی مرکزی (CNS) به اعصاب سمپاتیک قلبی و محیطی می‌شود. همچنین، این دارو به تدریج اجازه خروج پتاسیم از داخل سلول‌ها را می‌دهد و در نتیجه، سطح پتاسیم در سرم را افزایش می‌دهد.

آیا مصرف دیگوکسین در بارداری و شیردهی مجاز است؟

در زمان بارداری، مصرف دیگوکسین تنها در صورت لزوم و توسط توصیه پزشک باید انجام شود. قبل از استفاده از این دارو، بهتر است با پزشک خود در مورد مزایا و خطرات آن مشورت کنید. دیگوکسین ممکن است از طریق شیر مادر به نوزاد منتقل شود، اما تاکنون هیچ گزارشی از مشکلات جانبی ناشی از این انتقال گزارش نشده است. بنابراین، مطلب را با پزشک خود مطرح کرده و نظر وی را جویا شوید.

بررسی عوارض داروی دیگوکسین

دیگوکسین یک داروی مورد استفاده در موارد خاص است که در صورت اشتباه در دوز داده شود، ممکن است عوارض جانبی جدی به همراه داشته باشد. بنابراین، انجام آزمایش‌های منظم برای نظارت بر سطوح دیگوکسین در خون بسیار حیاتی است. اگر شما علائم افزایش دیگوکسین در بدن خود را تجربه کنید یا مشکلات کلیوی داشته باشید، ممکن است نیاز به آزمایش و مراجعه به پزشک داشته باشید؛ چرا که دیگوکسین از طریق کلیه‌ها از بدن دفع می‌شود.

عوارض جانبی دیگوکسین شامل خستگی، تهوع، استفراغ، اسهال، بی‌خوابی، اختلالات بینایی، تپش قلب و غش شامل می‌شود. در موارد نادر، افزایش سطح دیگوکسین می‌تواند منجر به اختلالات ریتم قلب (آریتمی) شود، که میبایست بلافاصله مورد بررسی و درمان قرار گیرد. اگر علائم آوردوز دیگوکسین را تجربه کردید یا اختلالات ریتم قلب را احساس کردید، بهتر است به پزشک متخصص قلب و عروق مراجعه کنید و نیاز به نوار قلب و آزمایش خون را بررسی کنید.

سخن پایانی

دیگوکسین اثرات مثبت بر نیروی انقباضی قلب دارد و به کاهش هدایت الکتریکی قلب کمک می‌کند. این دارو با مهار یون‌های سدیم و پتاسیم در غشاء سلولی عضله قلب، موجب افزایش نیروی و سرعت انقباضی عضله قلب می‌شود. از طرف دیگر، این دارو باعث افزایش جریان ورودی کلسیم و آزادسازی یون‌های کلسیم در سلول‌های قلب می‌شود که منجر به افزایش فعالیت انقباضی فیبرهای قلبی می‌گردد. علاوه بر این، دیگوکسین با کاهش سرعت هدایت قلبی و افزایش دوره تحریک ناپذیری گره دهلیزی-بطنی تأثیر مثبتی بر عملکرد قلب دارد.