متاستاز مغزی، مهم‌ترین علائم و روش‌های پیشرفته درمان آن

متاستاز مغزی، مهم‌ترین علائم و روش‌های پیشرفته درمان آن

متاستاز مغزی یکی از رایج‌ترین انواع تومورهای مغزی در بزرگسالان محسوب می‌شوند. این وضعیت به معنای گسترش سلول‌های سرطانی به بافت مغز است. وقتی که سلول‌های سرطانی از سایر نواحی بدن به مغز منتقل می‌شوند، این مشکل به وجود می‌آید. علائم این بیماری در اغلب موارد مشابه علائم دیگر تومورهای مغزی است. جالب است که در برخی موارد، زمانی که تشخیص متاستاز مغزی انجام می‌شود، ممکن است منبع تومور اولیه نامشخص باقی بماند.

منظور از متاستاز مغزی چیست؟

زمانی که صحبت از متاستاز مغزی یا سرطان مغز ناشی از متاستاز می‌شود، به این معنی است که سلول‌های سرطانی از نواحی دیگر بدن، به غیر از سیستم عصبی مرکزی، به مغز منتقل شده‌اند. تومورهای مغزی متاستاتیک که به آن‌ها سرطان ثانویه مغز نیز گفته می‌شود، به‌طور قابل‌توجهی شایع‌تر از تومورهای اولیه مغزی (که به‌طور مستقیم از بافت مغز نشأت می‌گیرند) هستند.

سلول‌های سرطانی که موجب تشکیل این تومورها می‌شوند از طریق سیستم گردش خون و شبکه‌های مویرگی به بافت مغز وارد می‌شوند. به‌دلیل پیچیدگی‌های درمانی وابسته به این نوع تومورها، ضروری است که جهت درمان بهینه و مؤثر، از تیم‌های تخصصی شامل رشته‌های مختلف پزشکی بهره‌برداری شود.

بر اساس آمار تخصصی در زمینه جراحی مغز و اعصاب و همچنین آنکولوژی، به‌طور تقریبی 20 درصد از همه بیماران مبتلا به سرطان به نوعی از تومور مغزی متاستاتیک مبتلا می‌شوند. دلایل اصلی بروز این نوع تومورها معمولاً ناشی از سرطان‌های اولیه زیر هستند:

1. سرطان ریه
2. انواع سرطان سینه
3. انواع سرطان‌های پوستی (ملانوم)
4. سرطان روده و راست‌روده (کولورکتال)
5. سرطان کلیه (کارسینوم سلول‌های رینال)

بررسی علل متاستاز مغزی

دلایل دقیق اینکه چرا تومورهای اولیه به مغز متاستاز می‌زنند هنوز به‌طور کامل مشخص نیست. اما در اینجا به برخی از مهم‌ترین علل بروز این تومورها اشاره می‌کنیم:

یکی از شایع‌ترین موارد، سرایت سرطان ریه به مغز است. تقریباً نیمی از متاستازهای مغزی از ریه شروع می‌شوند.‌ به علاوه، سرطان سینه می‌تواند به مغز منتقل شود. حدود 10 تا 15 درصد از بیماران مبتلا به سرطان پستان دچار متاستاز مغزی می‌شوند.

ملانوما که نوعی از سرطان پوست است، نیز می‌تواند منجر به تشکیل توده‌هایی در مغز گردد.‌ علاوه بر این، سرطان پروستات نیز ممکن است به مغز راه یابد، هرچند این احتمال کمتر از یک درصد است.

همچنین پیشنهاد می‌شود مقاله ژنیکوماستی چیست و چقدر خطرناک است؟ را نیز مطالعه نمایید.

نشانه‌های متاستاز مغز چیست؟

علائم و نشانه‌های متاستازهای مغزی بسته به موقعیت، اندازه و سرعت رشد تومورهای متاستاتیک ممکن است متغیر باشند. اما به طور کلی، شایع‌ترین نشانه‌ها و علائم تومور در سر شامل موارد زیر هستند:

سردردهایی که به دلیل فشار تومور به مغز ایجاد می‌شوند. این سردردها ممکن است به خاطر نشت مایعات از رگ‌های خونی اطراف تومور نیز به وجود آیند.

تشنج‌هایی که به دلیل تداخل تومور با عملکرد طبیعی فعالیت الکتریکی مغز بروز می‌کنند. همچنین، مشکلات شناختی، به این معنا که فرد در پردازش اطلاعات یا تفکر دچار مشکل می‌شود. به علاوه، ممکن است بیمار در به خاطر سپردن وقایع اخیر نیز با دشواری روبرو شود.

سایر علائم به شکل زیر است:

• حالت تهوع و استفراغ
• تغییر در رفتار یا خلق و خو
• مشکلات مربوط به شنوایی، بلع یا بینایی
• اختلال در صحبت کردن یا درک گفتار دیگران
• ضعف در یک طرف بدن یا ناتوانی در استفاده از یک دست یا پا

متاستاز مغزی چگونه تشخیص داده می‌شود؟

روش‌های مختلفی جهت تشخیص متاستازهای مغزی وجود دارد که شامل موارد زیر می‌شود:

• MRI

این روش از امواج رادیویی و میدان‌های مغناطیسی جهت تهیه تصاویر دقیقی از بافت مغز استفاده می‌کند و به تشخیص تومورها کمک چشمگیری می‌نماید.

• سی‌تی اسکن 

در این روش، از اشعه ایکس برای ایجاد تصاویر از مغز استفاده می‌شود تا تومورها شناسایی شوند.

• معاینه عصبی

این معاینه شامل ارزیابی مواردی مانند بینایی، شنوایی و تعادل بیمار است. پزشک پس از انجام این معاینه، در صورت لزوم، آزمایش‌های بیشتری را برای تأیید تشخیص خود درخواست خواهد کرد.

• بیوپسی (نمونه‌برداری)

در این روش، بخشی از بافت مشکوک برداشته می‌شود تا با انجام آزمایش‌های دقیق، مشخص شود که آیا تومور خوش‌خیم، بدخیم یا متاستاتیک است و یا این که سلول‌ها از نوع اولیه هستند.

آیا می‌توان متاستاز مغزی را درمان کرد؟

آیا متاستاز مغزی قابل درمان است؟ چگونه؟ در واقع، متاستازهای مغزی اغلب به روش‌های مشابه با دیگر تومورهای مغزی درمان می‌شوند. استفاده از پرتو درمانی، شیمی‌درمانی و جراحی از جمله روش‌هایی است که می‌تواند به کنترل و مهار رشد این تومورها کمک کند.

در بسیاری از موارد، متاستازهای مغزی به این درمان‌ها پاسخ مثبت داده‌اند و در برخی از مواقع، به ویژه در صورت تشخیص زودهنگام، امکان کنترل بیماری وجود دارد. با این حال، از آنجا که متاستازهای مغزی به طور معمول نشانه‌ای از مراحل پیشرفته سرطان هستند، ممکن است درمان کامل ممکن نباشد. موفقیت درمان به عواملی اعم از وضعیت جسمانی بیمار، سن فرد، محل قرارگیری تومور و همچنین اندازه و شکل آن بستگی دارد.

سخن پایانی

همانطور که اشاره شد، وقتی سلول‌های سرطانی از بخش‌های دیگر بدن به مغز گسترش می‌یابند، متاستاز مغزی رخ می‌دهد. این وضعیت اغلب نشان‌دهنده مرحله پیشرفته بیماری است و در اکثر موارد درمان آن چالش‌برانگیز می‌باشد. متاستازهای مغزی علائمی مشابه با تومورهای اولیه مغز دارند.

حدود 30 درصد از تومورهای مغزی از نوع متاستاز هستند و این مسئله آن‌ها را به شایع‌ترین نوع نئوپلاسم در سیستم عصبی مرکزی تبدیل می‌کند. این نوع تومورها در واقع تومورهای ثانویه هستند که از یک تومور بدخیم در سایر نقاط بدن منشأ می‌گیرند. به چنین تومورهایی "تومور اولیه" گفته می‌شود. بیش از یک چهارم بیماران با تومور بدخیم در بدن، دچار تومورهای ثانویه در مغز نیز می‌شوند که معمولاً نشان‌دهنده مرحله نهایی یا حداقل مرحله بسیار پیشرفته سرطان است.