آیا می‌توان پوکی استخوان را به طور کامل درمان کرد؟

آیا می‌توان پوکی استخوان را به طور کامل درمان کرد؟؛ پوکی استخوان شرایطی را در بدن ایجاد می‌کند که سلامت استخوان‌ها را به خطر می‌اندازد. در لاتین، به این بیماری "Osteoporosis" گفته می‌شود. پوکی استخوان می‌تواند در هر سنی رخ دهد، اما بیشتر در زنان و پس از یائسگی شایع است. بر اساس آمارهای موجود، 30 تا 50 درصد زنان و 20 تا 30 درصد مردان میان‌سال و مسن در کشور ما با این مشکل مواجه هستند.

منظور از پوکی استخوان چیست؟

پوکی استخوان نوعی از بیماری است که منجر به تضعیف استخوان‌ها می‌شود. شکستگی‌های ناشی از پوکی استخوان می‌توانند عواقب جدی و طولانی‌مدت داشته باشند. برای مثال، شکستگی فشاری مهره‌ها می‌تواند به تغییر شکل ستون فقرات و کاهش قد منجر شود. همچنین، شکستگی‌های مفصلی نظیر شکستگی مفصل ران می‌توانند نیاز به جراحی و درمان‌های پیچیده‌تر داشته باشند.

مدیریت پوکی استخوان شامل پیشگیری، تشخیص و درمان می‌شود. رژیم غذایی مناسب با مصرف کافی کلسیم و ویتامین D، فعالیت بدنی منظم و استفاده از داروهایی که به حفظ یا افزایش تراکم استخوان کمک می‌کنند، می‌تواند در کاهش خطر شکستگی‌های استخوانی و مدیریت پوکی استخوان مؤثر باشد.

اگر شما یا کسی در خانواده تان نگران ابتلا به پوکی استخوان هستید، بهتر است با پزشک مشورت کنید تا بررسی‌های لازم را انجام دهید و راهنمایی‌های مناسب را دریافت کنید.

نشانه‌های جدی پوکی استخوان

شکستگی غیرمنتظره و سریع استخوان‌ها با وارد آمدن کمترین فشار یا ضربه رخ می‌دهد. تنفس به دلیل فشردگی دیسک‌های ستون فقرات و کاهش ظرفیت ریه‌ها دشوار می‌شود. بعد از 50 سالگی، قد فرد حدود 3 تا 4 سانتی‌متر کاهش می‌یابد. گردن به سمت جلو خم شده و بدن تغییر شکل می‌دهد (قوز کردن). فرد همواره به دلیل درد شدید در استخوان‌های گردن، پاها و کمر یا گرفتگی‌های مداوم عضلانی احساس خستگی می‌کند.

بررسی علل پوکی استخوان

موارد ایجاد کننده‌ی پوکی استخوان که در افزایش خطر ابتلا به آن تأثیرگذار هستند، به دو دسته تقسیم می‌شوند:

عوامل محیطی از قبیل کم‌تحرکی و نبود فعالیت ورزشی مناسب، کاهش دریافت مواد معدنی و کلسیم مورد نیاز،  بروز برخی بیماری‌ها از جمله آرتریت روماتوئید، کم‌کاری غدد جنسی، پرکاری تیروئید، دیابت، بیماری کوشینگ. مصرف دخانیات و الکل و همچنین مصرف برخی داروها از قبیل کورتیکواستروئیدها، لووتیروکسین، فورزماید، هپارین، فنیتوئین و همچنین عوامل ژنتیکی که شامل سابقه بیماری پوکی استخوان در خانواده می‌شود.

چه کسانی باید آزمایش تراکم استخوان انجام دهند؟

بنیاد ملی پوکی استخوان توصیه می‌کند که گروه‌های زیر برای تشخیص پوکی استخوان، اسکن‌های جذب‌سنجی اشعه‌ی ایکس با انرژی دوگانه (DEXA یا DXA) را انجام دهند:

• تمامی زنان 65 ساله و بالاتر
• زنان یائسه‌ای که دچار شکستگی شده‌اند
• تمامی زنان یائسه زیر 65 سال که در معرض عوامل خطر ابتلا به پوکی استخوان قرار دارند
• زنانی که شرایط پزشکی مرتبط با پوکی استخوان دارند، از جمله مصرف دخانیات، آرتریت روماتوئید، اعتیاد به الکل، یا وزن بدن کمتر از 57.5 کیلوگرم

همچنین پینشهاد می‌شود مقاله مهم‌ترین علل پیچ خوردگی پا و راه‌های پیشگیری آن را نیز مطالعه نمایید.

پوکی استخوان شدید در سالمندان چگونه است؟

این بیماری ممکن است سال‌ها بدون تشخیص باقی بماند و به طور تدریجی پیشرفت کند تا زمانی که شکستگی استخوان رخ دهد. پوکی استخوان در سالمندان می‌تواند منجر به شکستگی‌های دردناک و ناتوان‌کننده شود و همچنین ممکن است تغییر شکل ساختار استخوان به نام بیماری پاژه استخوان را به همراه داشته باشد. این شکستگی‌ها می‌توانند توانایی راه رفتن فرد را به خطر بیندازند، منجر به تغییر شکل بدن و کاهش قد شوند و کیفیت زندگی را به شدت کاهش دهند.

روش‌های تشخیصی پوکی استخوان

با پیشرفت علم پزشکی، روش‌های نوین، دقیق و کم‌خطری برای تشخیص پوکی استخوان به وجود آمده است. در جوانان، تشخیص اولیه با گرفتن شرح حال پزشکی و پرسش درباره سابقه بیماری در خانواده فرد انجام می‌شود. علاوه بر این، روش‌های زیر نیز برای رسیدن به تشخیص درست به کار می‌روند:

• آزمایش خون:

انجام آزمایش خون و بررسی میزان هموگلوبین، گلبول‌های سفید، قرمز و پلاکت که به طور غیر مستقیم بر پوکی استخوان تأثیرگذارند. همچنین بررسی ویتامین D3، کلسیم و منیزیم موجود در خون نیز اهمیت دارد. آزمایش خون به عنوان ارزان‌ترین و ساده‌ترین روش تست اولیه برای پوکی استخوان شناخته می‌شود.

• اشعه ایکس:

روش DEXA شامل عکس‌برداری از استخوان‌های مهره‌ها و ران با استفاده از اشعه ایکس است. پس از تاباندن این اشعه به استخوان‌ها و اندازه‌گیری میزان عبور آن از بافت استخوانی، دستگاه‌های مخصوص میزان اشعه‌های خروجی را تحلیل کرده و تراکم بافت استخوانی فرد مشخص می‌شود.

• آزمایش نشانگرهای بیوشیمیایی مربوط به استخوان:

در بدن ما نشانگرهایی وجود دارند که غلظت بالای آن‌ها در خون می‌تواند نشان‌دهنده تجزیه استخوان‌ها و در نهایت بروز پوکی استخوان باشد. CTX یکی از این نشانگرهاست که اگر مقدار آن در خون بالا باشد، به معنای تجزیه شدن استخوان‌ها است.

• نمونه‌برداری از استخوان:

روش بیوپسی یک روش دشوار، دردآور و پرهزینه است که با استفاده از سوزن‌های مخصوص، بخشی از بافت استخوانی برداشته شده و برای بررسی به آزمایشگاه فرستاده می‌شود. اغلب از نمونه‌برداری جهت تشخیص انواع تومورها و ناهنجاری‌ها استفاده می‌شود.

روش‌های درمانی حتمی پوکی استخوان

بعد از تشخیص پوکی استخوان توسط پزشک متخصص و تعیین شدت آن، میبایست با استفاده از داروهای تجویز شده توسط پزشک و تغییر در رژیم غذایی و سبک زندگی، به درمان پوکی استخوان بپردازید. باید به یاد داشته باشید که درمان پوکی استخوان نیازمند مراقبت‌های طولانی‌مدت است و نتیجه نهایی ممکن است صد در صد نباشد.

همانطور که همیشه یادآوری می‌شود، پیشگیری بهتر از درمان است. بنابراین، از این لحظه به بعد باید رژیم غذایی و سبک زندگی خود را تغییر دهید و مواد غذایی حاوی کلسیم، مانند لبنیات، سبزیجات و میوه‌های تازه و پروتئین‌هایی مانند مرغ، گوشت قرمز، ماهی و تخم مرغ مصرف کنید. علاوه بر آن، باید از مصرف نمک، شکر، نوشابه‌های گازدار و الکل و چربی اضافه پرهیز کنید. همچنین ورزش منظم، کنترل وزن و حفظ فعالیت زیر نور خورشید نیز جهت پیشگیری از پوکی استخوان و افزایش استحکام و تراکم استخوان‌ها مفید است.

سخن پایانی

پوکی استخوان به معنای کاهش تراکم استخوان و ایجاد سوراخ‌های پوک در استخوان‌هاست که می‌تواند به شکنندگی استخوان‌ها منجر شود. این وضعیت ممکن است به علل مختلف در بدن و در سنین مختلف اتفاق بیافتد. هرچند، پس از 45 سالگی، تراکم استخوان‌ها کاهش و احتمال پوکی استخوان افزایش می‌یابد. با رژیم غذایی مناسب، ورزش منظم و سبک زندگی سالم می‌توانید این وضعیت را کنترل نموده و حتی از آن جلوگیری کنید. علاوه بر این، در صورت ابتلا به پوکی استخوان، می‌توانید اقدامات مناسبی را برای درمان آن انجام دهید.