عفونت بعد از زایمان؛ پیشگیری، علائم و مراقبت‌های کلیدی

عفونت بعد از زایمان

آیا با نزدیک شدن به روزهای پایانی بارداری، نگرانی از چالش‌های دوران نقاهت و احتمال بروز عوارض، ذهن شما را درگیر کرده است؟ این دغدغه برای هر زنی کاملا طبیعی است. یکی از مهم‌ترین مسائلی که هر مادر آگاهی باید درباره آن بداند، عفونت بعد از زایمان است. با انجام چند راهکار ساده اما حیاتی، می‌توان به شکل چشمگیری احتمال وقوع آن را کاهش داد.

درک درست از دلایل و روش‌های پیشگیری، به شما کمک نموده تا این دوره حساس را با آرامش و سلامت پشت سر بگذارید. در این مقاله از مجله آقای دارو، تا با شناخت کامل، از بروز عفونت بعد از زایمان جلوگیری کنید و با اطمینان خاطر از لحظات شیرین مادری لذت ببرید.

عفونت‌های پس از زایمان کدام بخش از بدن را در گیر می‌کنند؟

دوران پس از زایمان که به آن دوره نفاس نیز گفته می‌شود، زمانی است که بدن شما پس از 9 ماه بارداری و یک زایمان سخت، شروع به بازسازی و ترمیم خود می‌کند. در این دوره، بدن در راستای تجربه تغییرات هورمونی، خستگی و وجود زخم‌های ناشی از زایمان طبیعی یا سزارین، در برابر عوامل بیماری‌زا آسیب‌پذیرتر است. عفونت‌ها می‌توانند در بخش‌های مختلفی از بدن رخ دهند:

• اندومتریت (Endometritis): شایع‌ترین نوع عفونت که مربوط به آستر داخلی رحم (اندومتر) است.
• عفونت زخم: این عفونت می‌تواند در محل برش سزارین یا در ناحیه پرینه (محل بخیه‌های زایمان طبیعی) ایجاد گردد.
• عفونت ادراری (UTI): به دلیل استفاده از سوند در زمان زایمان یا فشار وارده به مثانه، احتمال بروز آن بالا می‌رود.
• ماستیت (Mastitis): عفونت بافت پستان که در اغلب موارد به دلیل مسدود شدن مجاری شیر و ورود باکتری‌ها رخ می‌دهد.

شناخت این موارد به شما کمک می‌کند علائم را سریع‌تر تشخیص دهید و اقدامات لازم را انجام دهید.

اقدامات لازم برای پیشگیری از عفونت زایمان

با رعایت درست نکات زیر، می‌توانید یک سد دفاعی محکم در برابر عوامل عفونت‌زا بسازید. این بخش مهم‌ترین قسمت مقابله با عفونت بعد از زایمان است.

بهداشت فردی

رعایت بهداشت در دوران نقاهت، پیشگیری از عفونت بعد از زایمان بسیار حائر اهمیت است. این اقدامات ساده اما حیاتی را جدی بگیرید:

• قبل و بعد از تعویض پد بهداشتی، پیش از شیردهی و پس از استفاده از سرویس بهداشتی، دستان خود را با آب و صابون حداقل به مدت 20 ثانیه بشویید. این کار ساده، از انتقال میکروب‌ها به نواحی حساس جلوگیری می‌نماید.

مراقبت از ناحیه پرینه (پس از زایمان طبیعی)

• پس از هر بار استفاده از توالت، ناحیه تناسلی را با آب ولرم از سمت جلو به عقب بشویید. یک بطری آب‌پاش کوچک می‌تواند این کار را آسان‌تر سازد.
• ناحیه را با یک حوله نرم و تمیز به آرامی و با حرکات ضربه‌ای خشک نمایید. هیچگاه حوله را روی زخم نکشید.
• پدهای بهداشتی خود را هر 2 تا 4 ساعت یک‌بار تعویض کنید، حتی در صورتی که کاملا پر نشده باشند. محیط مرطوب، بهترین مکان رشد باکتری‌هاست. همچنین قرص macavit f را نیز ببینید.

مراقبت از زخم سزارین

• زخم را تمیز و خشک نگه دارید. دستورالعمل پزشک خود را در مورد نحوه شستشو دنبال کنید. در اغلب موارد شستشو با آب و صابون ملایم و خشک کردن آرام آن کافی است.
• از پوشیدن لباس‌های تنگ که روی زخم ساییده می‌شوند، خودداری نمایید. لباس‌های نخی و گشاد در این دوران بهترین انتخاب هستند.
• مراقب علائم تورم. قرمزی، ترشحات چرکی یا افزایش درد در محل برش باشید.

تغذیه هوشمندانه و هیدراتاسیون کافی

سیستم ایمنی بدن شما سوخت مورد نیاز خود را از مواد غذایی دریافت می‌کند. یک رژیم غذایی غنی و متعادل به بدن کمک می‌کند سریع‌تر خود را ترمیم نموده و با عفونت‌ها مبارزه کند.

• مصرف پروتئین: گوشت بدون چربی، تخم‌مرغ، مرغ، ماهی، حبوبات و لبنیات به ترمیم بافت‌ها کمک شایانی می‌کنند.
• آهن: زایمان با خونریزی همراه بوده و ممکن است دچار کم‌خونی شوید. مصرف منابع غنی از آهن نظیر گوشت قرمز، اسفناج و عدس به بازسازی خون و افزایش انرژی کمک می‌نماید.
• ویتامین C: این ویتامین که در مرکبات، فلفل دلمه‌ای، کلم بروکلی و توت‌فرنگی به وفور یافت می‌شود، یک آنتی‌اکسیدان قوی است و به بهبود زخم‌ها کمک می‌کند.
• نوشیدن مایعات: روزانه حداقل 8 تا 10 لیوان آب بنوشید. هیدراتاسیون کافی به عملکرد صحیح کلیه‌ها، دفع سموم و جلوگیری از عفونت ادراری کمک می‌کند.

استراحت در کنار فعالیت

شاید شنیده باشید که باید استراحت مطلق داشته باشید، اما این تصور درست نیست. استراحت کافی لازم است، اما فعالیت سبک نیز به همان اندازه اهمیت دارد.

• استراحت کنید: هر زمان که نوزاد شما می‌خوابد، شما هم سعی کنید بخوابید. کمبود خواب سیستم ایمنی بدن را به شدت تضعیف می‌کند.
• فعالیت سبک: پیاده‌روی کوتاه در منزل به بهبود گردش خون کمک بسیاری کرده و از ایجاد لخته‌های خونی خطرناک جلوگیری می‌کند. این کار همچنین به عملکرد بهتر روده‌ها کمک می‌کند.
• از بلند کردن اجسام سنگین خودداری کنید: حداقل تا 6 هفته پس از زایمان، از بلند کردن اجسامی سنگین‌تر از وزن نوزادتان خودداری نمایید تا به بخیه‌ها فشار وارد نشود. همچنین پیشنهاد می‌شود همه نکات درباره راهکارهای افزایش شیر مادر را نیز مطالعه نمایید.

چه زمانی باید فورا با پزشک تماس بگیرید؟

دانستن علائم خطر، کلید درمان به موقع و پیشگیری از عوارض جدی است. جدول زیر به شما کمک می‌کند تا نشانه‌های خطرناک را بشناسید.

سلامت روان چه تاثیراتی بر دوران پس از زایمان دارد؟

استرس، اضطراب و افسردگی پس از زایمان می‌توانند اثرات مستقیمی بر سیستم ایمنی شما داشته باشند.

• کورتیزول: زمانی که استرس دارید، بدن هورمون کورتیزول ترشح می‌کند. مقادیر بالای این هورمون در طولانی مدت، عملکرد سلول‌های ایمنی بدن را سرکوب نموده و شما را مستعد ابتلا به عفونت‌ها می‌کند.
• بی‌توجهی به خود: زمانی که از نظر روحی خسته و بی‌انگیزه هستید، ممکن است به مراقبت‌های بهداشتی و تغذیه خود کمتر اهمیت دهید که این خود یک عامل خطر است.

در این مواقع می‌توانید راهکارهای زیر را دنبال کنید:

• کمک بگیرید: از همسر، خانواده و دوستانتان کمک بخواهید. تقسیم وظایف مراقبت از نوزاد به شما فرصت استراحت می‌دهد.
• احساسات خود را بیان کنید: صحبت کردن درباره نگرانی‌ها و احساساتتان بار روانی شما را کاهش می‌دهد.
• انتظارات واقع‌بینانه داشته باشید: قرار نیست یک مادر کامل باشید. کافی است یک مادر خوب و کافی باشید. به خودتان سخت نگیرید.
• در صورت نیاز از متخصص کمک بگیرید: در صورتی که علائم افسردگی پس از زایمان (مانند غمگینی مداوم، بی‌علاقگی به نوزاد یا افکار آسیب‌رسان) را تجربه می‌کنید، حتما با یک روانشناس یا روانپزشک مشورت کنید.

مراقبت‌های کلیدی در دو نوع زایمان

گرچه اصول کلی پیشگیری یکسان است، اما تفاوت‌هایی در مراقبت‌ها بسته به نوع زایمان شما وجود دارد.

سخن پایانی

پیشگیری از عفونت بعد از زایمان یک مسئولیت مشترک بین شما و تیم درمانی است، اما نقش شما به عنوان مادر، پررنگ‌تر از هر عامل دیگری محسوب می‌شود. بدن شما پس از پشت سر گذاشتن زایمان، اکنون نیازمند مراقبت، توجه و محبت است. با رعایت نکات بهداشتی، توجه به تغذیه، استراحت کافی و تشخیص علائم هشداردهنده، می‌توانید این دوران را به خوبی سپری کنید. همچنین فولیک اسید یوروویتال را نیز ببینید.

سوالات متداول عفونت بعد از زایمان

1. شایع‌ترین نوع عفونت بعد از زایمان چیست؟

اندومتریت یا عفونت آستر رحم شایع‌ترین نوع آن است که با علائمی همچون تب، درد زیر شکم و ترشحات بدبو نمایان می‌شود.

2. تا چه مدت پس از زایمان در معرض خطر عفونت هستیم؟

بیشترین خطر در 10 روز اول پس از زایمان است، اما به طور کلی تا 6 هفته پس از زایمان باید مراقبت‌ها را با جدیت دنبال نمود.

3. آیا وجود بوی خفیف در ترشحات واژینال طبیعی است؟

ترشحات پس از زایمان (لوچیا) بوی خاصی شبیه به خون قاعدگی دارد. اما در صورتی که این بو بسیار تند، زننده و ناخوشایند شود، می‌تواند نشانه عفونت باشد و باید به پزشک اطلاع داده شود.

4. آیا می‌توان بعد از زایمان در وان حمام کرد؟

پس از زایمان طبیعی، حمام نشسته در آب گرم (بدون مواد افزودنی) می‌تواند به تسکین درد و تمیزی کمک کند. اما پس از سزارین، تا زمانی که پزشک اجازه نداده، باید از قرار دادن زخم در آب خودداری کرد.

5. چه تفاوتی بین خونریزی طبیعی پس از زایمان و خونریزی ناشی از عفونت وجود دارد؟

خونریزی طبیعی به تدریج از قرمز روشن به صورتی و سپس سفید یا زرد تغییر رنگ داده و حجم آن کم می‌شود. خونریزی شدید (خیس شدن کامل یک پد در یک ساعت)، وجود لخته‌های بسیار بزرگ یا بازگشت خونریزی به رنگ قرمز روشن پس از چند روز، می‌تواند غیرطبیعی باشد.