آشنایی با پدیده حاملگی خارج از رحم و علل وقوع آن

آشنایی با پدیده حاملگی خارج از رحم و علل وقوع آن؛ حدود 50 درصد از حاملگی‌ها در صورتی که تخمک لقاح یافته در مکانی غیر از رحم جایگزین شود، به پایان می‌رسند، که ممکن است باعث بارداری ناکامی یا خارج از رحم شود. در آمارها، حدود یک درصد از هر صد حاملگی در خارج از رحم اتفاق می‌افتد.

منظور از حاملگی خارج رحم چیست؟

حاملگی خارج از رحم یک نوع بارداری ناقص است که در مکان‌هایی خارج از رحم رخ می‌دهد، به عنوان مثال در لوله‌های فالوپ که تخمدان‌ها را به رحم متصل می‌کنند. این مشکل اغلب زمانی رخ می‌دهد که یک تخمک بارورشده در جایی غیر از رحم لانه گزینی کند. در این حالت، رشد و تکامل طبیعی جنین متوقف می‌شود؛ زیرا ساختار خاص و تخصصی رحم تنها قادر به پشتیبانی از رشد سالم جنین است. این مشکل ممکن است با پارگی لوله‌های فالوپ همراه شده و منجر به خونریزی و عفونت شدید شود؛ بنابراین، شناخت علائم و نشانه‌های این وضعیت ضروری است تا بتوان به‌موقع به دنبال درمان و رسیدگی به این مشکلات بود.

آشنایی با انواع حاملگی خارج رحمی

بارداری خارج از رحم اتفاق می‌افتد زمانی که یک تخمک بارور در مکانی خارج از رحم لانه گزینی می‌شود. حاملگی لوله‌ای، که در بیش از 80 درصد موارد رخ می‌دهد، شایع‌ترین نوع حاملگی خارج از رحم است که در آن تخمک بارور در لوله فالوپ کاشته می‌شود. علاوه بر حاملگی لوله‌ای، بارداری خارج از رحم ممکن است در سایر مکان‌ها هم رخ دهد، از جمله:

1. حفره شکمی یا لگن: این نوع حاملگی نادر است.
2. تخمدان: تقریباً یک درصد از حاملگی‌های خارج از رحم در تخمدان رخ می‌دهد.
3. قسمت تحتانی دهانه رحم یا سرویکس: این نوع بارداری هم از جمله نادرترین حاملگی‌های خارج از رحم است.

بررسی علل بارداری خارج از رحم

یکی از دلایل شایع برای بروز حاملگی خارج از رحم، گیر افتادن تخمک در لوله‌های فالوپ است که به طور معمول بیشتر حوادث این نوع بارداری در این نقطه رخ می‌دهد. این اتفاق ممکن است به دلایل زیر رخ دهد:

1. وجود التهاب در لوله‌های فالوپ که می‌تواند یکی از دلایل ایجاد حاملگی خارج از رحم باشد.
2. شکل نامناسب رحم و لوله‌ها که ممکن است به بروز حاملگی خارج از رحم منجر شود.
3. عدم تعادل هورمونی یا مشکلات در تخمک نیز می‌تواند دلیلی برای بارداری خارج از رحم باشد.
4. عفونت در لوله‌های فالوپ که می‌تواند علت اصلی بارداری خارج از رحم یا حاملگی خارج از رحم باشد.

نحوه تشخیص بودن در معرض بارداری خارج از رحم

فراهم بودن چندین عامل خطر می‌تواند احتمال بروز بارداری خارج از رحم را افزایش دهد. این عوامل شامل موارد زیر هستند:

• استعمال دخانیات
• مبتلا بودن به اندومتریوز
• وجود دستگاه IUD در زمان لقاح
• ابتلا به عفونت‌های مقاربتی (STIs)
• داشتن سابقه حاملگی خارج از رحم
• انجام درمان ناباروری با لقاح آزمایشگاهی (IVF)
• سابقه جراحی در لوله‌های فالوپ یا دیگر اندام‌های ناحیه لگن
• بیماری التهابی لگن (PID) که می‌تواند باعث ایجاد بافت اسکار در لوله‌های فالوپ، رحم، تخمدان‌ها و دهانه رحم شود

لازم به ذکر است که در صورتی که در حین استفاده از دستگاه IUD یا پس از انجام عمل بستن لوله‌های فالوپ باردار شده‌اید، توصیه می‌شود به سریعترین زمان ممکن به پزشک مراجعه کنید؛ زیرا حاملگی خارج از رحم در این موارد بیشتر شایع است. خطر بروز بارداری خارج از رحم با افزایش سن نیز بیشتر می‌شود، به‌طوری‌که زنان بالای 35 سال بیشتر از زنان زیر 35 سال در معرض خطر هستند. در حقیقت، حدود 50 درصد از افرادی که حاملگی خارج از رحم را تجربه می‌کنند، هیچ‌یک از عوامل خطر ذکرشده را ندارند.

همچنین پیشنهاد می‌شود مقاله زمانی که اسپرم‌ها به بالاترین قدرت و کارآیی خود می‌رسند را نیز مطالعه نمایید.

آیا می‌توان بعد از حاملگی خارج از رحم بارداری سالمی داشت؟

آینده پس از بارداری خارج از رحم، به میزان آسیب به لوله‌ها بستگی دارد. بیشتر افرادی که این تجربه را داشته‌اند، ممکن است در آینده بتوانند بارداری سالم داشته‌باشند، به شرطی که حداقل یک لوله فالوپ سالم باقی بماند و تخمک بتواند به صورت طبیعی بارور شود.

در صورت لزوم برداشتن یک یا هر دو لوله رحمی، با پزشک خود در مورد گزینه‌های درمانی برای باروری مشورت کنید، از جمله لقاح آزمایشگاهی که شامل کاشت تخمک بارورشده در رحم است.

پس از تجربه بارداری خارج از رحم، هنگامی که آماده بودید، با پزشک خود در مورد روش‌های ایمن برای بارداری سالم در آینده صحبت کنید. به خود حداقل 3 ماه زمان دهید تا بدن برای بهبودی و بازیابی کافی آمادگی لازم را داشته باشد.

عوارض حاملگی خارج از رحم کدامند؟

پس از لقاح، تخمک بارور از طریق لوله‌های رحم به سمت رحم حرکت می‌کند. اگر لوله‌های رحم آسیب دیده یا مسدود شده باشند و قادر به هدایت تخمک به سمت رحم نباشند، احتمال وجود تخمک لانه‌گزینی شده در لوله رحم و رشد آنجا وجود دارد. حاملگی خارج از رحم بیشتر در لوله‌های رحم اتفاق می‌افتد، اما در موارد نادر، ممکن است تخمک در تخمدان، دهانه رحم یا حتی محل زخم سزارین لانه‌گزینی و رشد کند.

در برخی موارد، ممکن است یک جنین به طور طبیعی به دیوار رحم بچسبد، اما یک جنین دیگر در لوله رحم یا جای دیگری رشد کند، که به آن هتروتوپی (Heterotopia) گفته می‌شود و پدیده‌ای بسیار نادر است. در صورت عدم تشخیص و درمان حاملگی خارج از رحم، رشد جنین تا زمان پارگی لوله رحم ادامه می‌یابد و می‌تواند باعث درد شدید و خونریزی در ناحیه شکم شود، که در صورت عدم درمان، ممکن است باعث آسیب دائمی یا از بین رفتن کامل لوله رحم شود. در صورت خونریزی داخلی شدید و عدم درمان، احتمال مرگ مادر نیز وجود دارد. در نهایت، تشخیص زودهنگام، درمان و مراقبت‌های بعدی در این موارد بسیار حائز اهمیت است.

سخن پایانی

هر ماه، در طول چرخه قاعدگی، تخمک‌گذاری اتفاق می‌افتد و تخمک از لوله فالوپ به سمت رحم مسیر خود را ادامه می‌دهد. اگر رابطه جنسی در این مسیر صورت گرفته باشد، تخمک ممکن است با اسپرم مواجه شود و بارور شود.

در صورتی که لقاح رخ دهد، تخمک به پوشش داخلی رحم یا آندومتر می‌چسبد و به جنین تبدیل می‌شود اما اگر تخمک بارور نشده باشد، هم تخمک و هم پوشش دیواره رحم در طول دوره قاعدگی دفع می‌شوند و سپس پوشش جدیدی آماده می‌شود و تخمک جدید در داخل تخمدان بالغ می‌شود.

در موارد حاملگی خارج از رحم، تخمک بارور شده به جای اتصال به دیواره رحم، در مکان‌های دیگری مانند لوله فالوپ، تخمدان و حتی محل برش سزارین قبلی رشد می‌کند، و متأسفانه امکان انتقال بارداری خارج از رحم به داخل رحم وجود ندارد.