چرا نباید قند را به طور کامل حذف کرد؟

آیا نباید قند را از رژیم غذایی حذف کرد؟

حتماً بارها شنیده‌اید که «قند دشمن بدن است» یا «برای سلامت، باید قند را صفر کنید!» اما آیا واقعاً چنین است؟ اگر شما هم جزو افرادی هستید که در تلاش برای داشتن یک سبک زندگی سالم، به فکر حذف کامل قند از رژیم غذایی‌تان افتاده‌اید، بهتر است دست نگه دارید! واقعیت این است که بدن ما بدون قند نمی‌تواند به‌درستی کار کند. 

در این مقاله از مجله آقای دارو  به سراغ این موضوع می‌رویم و برایتان توضیح می‌دهیم چرا حذف کامل قند می‌تواند بیشتر از آنکه مفید باشد، آسیب‌زننده باشد. 

میزان مجاز مصرف قند افزوده در روز چقدر است؟

بر اساس توصیه‌های انجمن قلب آمریکا (AHA)، میزان مصرف قند افزوده در روز باید برای مردان کمتر از 36 گرم (9 قاشق چای‌خوری) و برای زنان کمتر از 25 گرم (6 قاشق چای‌خوری) باشد.

حذف قند شامل چه چیزهایی می‌شود؟

حذف قند شامل حذف یا محدود کردن موارد زیر می‌شود:

• شکر سفید و قهوه‌ای(رایج‌ترین قندهای افزوده)
• شیرینی‌جات صنعتی (کیک، بیسکویت، شکلات، دونات)
• سس‌ها و چاشنی‌های شیرین (مثل کچاپ و سس باربیکیو)
• لبنیات طعم‌دار (ماست میوه‌ای، شیر کاکائو، دسرهای آماده)
• نوشیدنی‌های شیرین‌شده (نوشابه، آبمیوه‌های صنعتی، انرژی‌زاها)
• غذاهای فرآوری‌شده (غلات صبحانه شیرین، نان‌های صنعتی، اسنک‌ها)

حذف این موارد به معنای حذف قندهای طبیعی مانند قند موجود در میوه‌ها یا سبزیجات نیست!

بررسی نقش حیاتی قند در بدن

اولین و مهم‌ترین علتی که نباید قند را به طور کامل حذف کنید، نقش آن به عنوان منبع اصلی انرژی برای بدن است. در واقع، زمانی که شما کربوهیدرات‌ها (که در نهایت به قند تجزیه می‌شوند) را مصرف می‌کنید، بدن شما آن‌ها را به گلوکز تبدیل می‌کند. گلوکز به عنوان سوخت اصلی و ترجیحی برای تمام سلول‌های بدن شماست، اما اهمیت آن برای دو بخش حیاتی، دوچندان است:

مغز

مغز شما یک نیروگاه پرمصرف انرژی است که به تنهایی حدود 20٪ از کل انرژی روزانه بدن را مصرف می‌کند. سوخت اصلی این نیروگاه، گلوکز است. مغز نمی‌تواند انرژی را ذخیره کند و برای عملکرد صحیح، به یک منبع دائمی و پایدار از گلوکز نیاز دارد. 

وقتی این منبع را به طور کامل قطع می‌نمایید، عملکرد شناختی شما دچار اختلال می‌شود. علائمی نظیر مه مغزی، مشکل در تمرکز، کاهش حافظه و سردرد از اولین نتایج حذف کامل قند هستند.

عضلات

عضلات شما نیز برای انجام فعالیت‌های روزمره، از پیاده‌روی ساده گرفته تا ورزش‌های سنگین، به گلوکز نیاز دارند. گلوکز به صورت گلیکوژن در عضلات ذخیره می‌شود و در هنگام نیاز، به سرعت به انرژی تبدیل می‌گردد. حذف کامل قند می‌تواند منجر به ضعف عضلانی، احساس خستگی مزمن و کاهش استقامت شود.

اشتباه بزرگ حذف کامل قندها

این تصور که یک رژیم غذایی سالم به معنای حذف کامل تمام قندهاست، یک باور غلط و خطرناک است.

برخلاف تصور عده‌ای که گمان می‌کنند رژیم غذایی سالم، یعنی حذف کامل تمام قندها از برنامه روزانه، متخصصان تغذیه هشدار می‌دهند که هرگز مرتکب این اشتباه نشوید؛ چراکه بدن انسان به مقدار مشخصی از قندها برای حفظ سلامت و عملکرد طبیعی روزانه نیاز دارد.

حذف کامل قندها می‌تواند به سردرد، کاهش انرژی، ضعف عضلانی، افت عملکرد مغزی و اختلال در سیستم متابولیک منجر شود و به جای حذف قندها بهتر است مصرف قندهای افزوده و فرآوری‌شده (مانند شکر سفید و شیرینی‌ها) را کاهش داد و به قندهای طبیعی تکیه کرد. قند طبیعی در میوه‌ها، لبنیات، سبزیجات و سایر موادغذایی موجود است.

تفاوت قند طبیعی و قند افزوده

کلید یک رابطه سالم با قند، درک تفاوت اساسی بین دو نوع اصلی آن است:

قند طبیعی (Natural Sugars): این قندها به طور طبیعی در مواد غذایی کامل و فرآوری نشده وجود دارند. به عنوان مثال:

• فروکتوز در میوه‌ها
• قندهای موجود در سبزیجات
• لاکتوز در محصولات لبنی مانند شیر و ماست

در واقع، این مواد غذایی علاوه بر قند، سرشار از ویتامین‌ها، فیبر، مواد معدنی و آنتی‌اکسیدان‌ها هستند. فیبر موجود در این خوراکی‌ها موجب می‌شود قند به آرامی جذب جریان خون شده و از افزایش ناگهانی قند خون و انسولین جلوگیری می‌کند. این فرآیند انرژی پایدار و طولانی‌مدتی را برای شما فراهم می‌کند.

همچنین پیشنهاد می‌شود مقاله سیر قویترین پایین اورنده قند خون را نیز مطالعه نمایید.

قند افزوده (Added Sugars): این‌ها قندها و شربت‌هایی هستند که در طول فرآوری یا آماده‌سازی به مواد غذایی اضافه می‌شوند. منابع اصلی قند افزوده در ادامه آمده است:

• غلات صبحانه شیرین شده
• نوشابه‌ها و آبمیوه‌های صنعتی
• کلوچه، کیک، شیرینی و شکلات
• ماست‌های طعم‌دار و شیرین شده
• سس‌ها (مانند سس کچاپ) و چاشنی‌ها

این محصولات معمولاً فاقد مواد مغذی ضروری مانند فیبر هستند و به همین دلیل باعث افزایش سریع قند خون (Sugar Spike) و به دنبال آن افت شدید انرژی (Sugar Crash) می‌شوند. مصرف بیش از حد قندهای افزوده با مشکلات سلامتی متعددی از جمله دیابت نوع دو، چاقی، بیماری‌های قلبی و التهاب مزمن مرتبط است.
 

عوارض جانبی حذف کامل قند که باید بدانید

وقتی بدن را از منبع اصلی انرژی خود محروم می‌کنید، باید منتظر عواقب آن باشید. برخی از مهم‌ترین عوارض حذف کامل قند که بدن انسان ممکن است با آن‌ مواجه شود در ادامه خواهیم کفت:

1. خستگی و بی‌حالی شدید: بدون گلوکز کافی، سطح انرژی شما به شدت افت می‌کند و احساس خستگی مداوم خواهید داشت.
2. سردردهای طاقت‌فرسا: مغز برای تنظیم عملکرد خود به قند وابسته است. کمبود آن می‌تواند باعث سردردهای تنشی و میگرنی شود.
3. نوسانات خلقی و تحریک‌پذیری: قند در ترشح سروتونین (هورمون شادی) نقش دارد. حذف آن می‌تواند شما را عصبی، مضطرب و تحریک‌پذیر کند.
4. اختلال در عملکرد ورزشی: ورزشکاران برای تأمین انرژی سریع و ریکاوری عضلات پس از تمرین به کربوهیدرات‌ها و قندها نیاز دارند. حذف قند می‌تواند عملکرد ورزشی را به شدت کاهش دهد.
5. مشکلات گوارشی: بسیاری از منابع قند طبیعی مانند میوه‌ها و سبزیجات، سرشار از فیبر هستند که برای سلامت دستگاه گوارش ضروری است. حذف این گروه‌های غذایی می‌تواند منجر به یبوست و سایر مشکلات گوارشی شود.
6. هوس شدید شیرینی‌جات: محرومیت شدید معمولاً نتیجه معکوس دارد. هرچه بیشتر خود را از قند منع کنید، هوس شما برای خوردن مقدار زیادی شیرینی و کربوهیدرات‌های تصفیه شده بیشتر می‌شود که این امر منجر به پرخوری و ایجاد یک چرخه معیوب می‌گردد.

چگونه مصرف قند را کنترل کنیم؟

به جای اعلام جنگ علیه تمام قندها، استراتژی خود را به کاهش مصرف قندهای افزوده و انتخاب منابع سالم‌تر تغییر دهید. در اینجا چند راهکار عملی ارائه شده است:

میان‌وعده‌های سالم انتخاب کنید

به جای کلوچه و شکلات، از یک یک عدد میوه، مشت آجیل، ماست یونانی ساده یا چند تکه شکلات تلخ (بالای 70٪) به عنوان میان‌وعده استفاده کنید. همچنین گام‌به‌گام تا رهایی از اعتیاد به شکلات و شیرینی را نیز بخوانید.

نوشیدنی‌های خود را هوشمندانه انتخاب کنید

بزرگترین منبع قند افزوده در رژیم غذایی بسیاری از افراد، نوشیدنی‌های شیرین است. نوشابه، آبمیوه‌های صنعتی و قهوه‌های طعم‌دار را با آب، دمنوش‌های گیاهی یا آب طعم‌دار طبیعی (آب به همراه چند تکه میوه) جایگزین کنید.

برچسب‌های مواد غذایی را بخوانید

به لیست مواد تشکیل‌دهنده محصولات بسته‌بندی شده دقت کنید. از خرید محصولاتی که شکر (Sugar)، شربت ذرت با فروکتوز بالا (High-Fructose Corn Syrup)، ساکارز (Sucrose)، دکستروز (Dextrose) و سایر قندهای افزوده در ردیف‌های اول لیست مواد تشکیل‌دهنده آن‌ها قرار دارند، خودداری نمایید.

غذاهای کامل و فرآوری نشده را در اولویت قرار دهید

رژیم غذایی خود را بر پایه میوه‌ها، سبزیجات، پروتئین‌های بدون چربی، غلات کامل و چربی‌های سالم بنا کنید. این مواد غذایی به طور طبیعی قند کمی دارند و سرشار از مواد مغذی هستند.

آیا قند موجود در میوه‌ها (فروکتوز) مضر است؟

خیر. اگرچه میوه‌ها حاوی قند طبیعی به نام فروکتوز هستند، اما این قند همراه با مقادیر زیادی آب، فیبر، ویتامین و آنتی‌اکسیدان مصرف می‌شود. فیبر سرعت جذب قند را کاهش می‌دهد و از جهش قند خون جلوگیری می‌کند. بنابراین، مصرف میوه به صورت کامل کاملاً سالم و مفید است. مشکل از جایی شروع می‌شود که فروکتوز به صورت غلیظ و بدون فیبر (مانند شربت ذرت با فروکتوز بالا) به مواد غذایی اضافه شود.

آیا رژیم‌های کتوژنیک که قند را تقریباً حذف می‌کنند، مضر هستند؟

رژیم کتوژنیک مصرف کربوهیدرات (و در نتیجه قند) را به شدت محدود می‌کند تا بدن را وادار به سوزاندن چربی برای تولید انرژی کند (وضعیتی به نام کتوزیس). اگرچه این رژیم می‌تواند برای برخی افراد تحت نظارت پزشک در کوتاه‌مدت مفید باشد، اما یک رژیم غذایی پایدار و مناسب برای همه نیست و می‌تواند عوارض جانبی خاص خود را داشته باشد. پیروی از این رژیم بدون مشورت با متخصص توصیه نمی‌گردد.

سخن پایانی

حذف کامل قند از رژیم غذایی یک راه حل پایدار و سالم نخواهد بود. بدن و به خصوص مغز شما به منظور انجام عملکرد بهینه به قند (گلوکز) نیاز دارند. کلید سلامتی، حذف دشمن واقعی یعنی قندهای افزوده و فرآوری‌شده و در آغوش کشیدن قندهای طبیعی موجود در میوه‌ها، سبزیجات و لبنیات است.

به جای وسواس برای به صفر رساندن قند، بر ایجاد یک رژیم غذایی متعادل، متنوع و غنی از مواد غذایی کامل تمرکز کنید. با این رویکرد هوشمندانه و نتیجه‌بخش، نه تنها سلامتی خود را تضمین می‌کنید، بلکه از غذا خوردن نیز لذت بیشتری خواهید برد و انرژی لازم برای یک زندگی شاداب و فعال را خواهید داشت. همچنین نوترارست کارن را نیز بببنید.