گام‌به‌گام تا رهایی از اعتیاد به شکلات و شیرینی

گام‌به‌گام تا رهایی از اعتیاد به شکلات و شیرینی

مصرف شیرینی‌ها و خوراکی‌هایی که در ترکیبات خود شکر دارند، به یک جزء جدایی‌ناپذیر از مصرف روزانه بسیاری از افراد بدل شده‌اند. گرایش مداوم به مصرف انواع نوشیدنی‌های شیرین، دسر، بیسکویت نه‌تنها ریسک ابتلا به دیابت، چاقی و اختلالات متابولیک را افزایش می‌دهد، بلکه با تکرار مداوم لذت آنی، زمینه‌ساز وابستگی ذهنی نیز می‌گردد. در واقع، این نوع اعتیاد روانی، برخلاف وابستگی‌های جسمی، در وهله اول به‌واسطه تقویت الگوهای رفتاری شکل گرفته و بدون آموزش مهارت‌های مقابله‌ای و شناختی سامان‌دهی نمی‌شود.

به منظور رهایی از این چرخه فریبنده، صرفا تکیه بر قوی‌بودن اراده کافی نخواهد بو‌د؛  جایگزینی خوراکی‌های کم‌قند، برنامه‌ریزی وعده‌های متعادل، بالا بردن سطح اطلاعات نسبت به اثرات بلندمدت مصرف شیرینی در کنار به‌کارگیری تکنیک‌هایی مثل پایش روزانه الگوهای خوردن و مدیریت استرس، از ارکان اصلی تغییر پایدار هستند. در این مسیر، همراه‌داشتن یک مشاور تغذیه یا شرکت در کارگاه‌های روان‌شناختی رفتاری می‌تواند به تثبیت انگیزه و ارتقای کیفیت زندگی کمک کند.

چرا به خوردن شیرینی اعتیاد پیدا می‌کنیم؟

میل بسیار بالا به مصرف خوراکی‌های شیرین ریشه در واکنش‌های بیوشیمیایی بدن دارد. پس از ورود گلوکز به جریان خون، شاخص قند خون به‌سرعت افزایش یافته و نورون‌های مغزی با آزادسازی انتقال‌دهنده‌های عصبی همچون سروتونین و دوپامین پاسخ می‌دهند. این پیام‌رسان‌های شیمیایی حس لذت و رضایت را تقویت کرده و مغز را تشویق می‌نمایند تا دفعات بیشتری این محرک را دریافت نماید.

چنانچه این چرخه به طور مکرر تکرار شود، مغز به سطح بالای دوپامین عادت نموده و در غیاب آن دچار حس کسالت و بی‌انگیزگی می‌گردد؛ در نهایت، تمایل به مصرف قند بالا رفته و فرد به منظور پیشگیری از این حالت ناخوشایند، بار دیگر به سراغ شیرینی‌ها می‌رود. در این راستا، تقویت مکرر این پاسخ عصبی، ساختار پاداش‌دهی مغز را بازتنظیم نموده و وابستگی روانی–رفتاری در فرد شکل می‌گیرد.

بررسی تاثیرات روانی اعتیاد به شیرینی

عوامل روان‌شناختی همچون فشارهای ناشی از احساس اضطراب، استرس و افسردگی، می‌توانند فرد را به سوی مصرف خوراکی‌های شیرین سوق دهند. در اکثر موارد، به‌جای رویارویی با هیجانات منفی افراد ترجیح می‌دهند با مصرف شیرینی‌ها به‌طور موقت تسکین می‌یابند. این رفتار، با شکل گیری یک چرخه تقویت‌شونده‌ که در آن هر بار مصرف قند به منظور فرار کوتاه‌مدت از آشفتگی‌های درونی به‌کار گرفته می‌شود، به تدریج پیوندی روانی و عادت‌وار میان فرد و خوراکی‌های شیرین برقرار می‌سازد.

چگونه ترک اعتیاد به شیرینی ممکن است؟

• بررسی دقیق ریشه‌های گرایش به قند

جهت حذف وابستگی به شیرینی، نخست میبایست محرک‌های اصلی آن را به‌روشنی شناسایی کرد. آیا فشارهای روحی و روانی موجب گرایش به قند می‌شوند، یا الگوهای رفتاری نادرست و تکرارشونده، علت اساسی هستند؟ پاسخ به این سوال‌ها راهنمای انتخاب راهکارهای درمانی نتیجه بخش و هدفمند خواهد بود.

• تضعیف تدریجی الگوی مصرف قند

به‌جای قطع ناگهانی شیرینی‌جات که اغلب با دشواری و بازگشت سریع همراه خواهد بود، می‌توان با گام‌های کوچک و مرتب، میزان مصرف را کم کرده تا بدن فرصت سازگاری و بازگشت به تعادل را پیدا نماید.

همچنین پیشنهاد می‌شود مقاله مهم‌ترین علائم پیش‌ دیابت که باید جدی بگیرید را نیز مطالعه نمایید.

• تقویت مهارت‌های کنترل استرس

از آنجا که استرس، اضطراب و فشار روانی اغلب محرک مصرف قند هستند، بهره‌گیری از روش‌های کاهش استرس اعم از تمرین‌های تنفس عمیق، یوگا و مدیتیشن در کنار حفظ میزان خواب و انجام فعالیت‌های بدنی منظم، می‌تواند نیاز به شیرینی‌جات را به‌طور چشمگیری کاهش دهد.

• معرفی جایگزین‌های مغذی و لذیذ

جهت مقابله با هوس شیرینی، می‌توان از خوراکی‌های سالمی چون میوه‌های تازه، خشکبار، مغز دانه‌ها استفاده نمود. این گزینه‌ها ضمن تامین انرژی، طعم رضایت‌بخشی نیز داشته و می‌توانند به‌عنوان جایگزینی اصولی عمل نمایند.

تکنیک‌های روانشناختی برای ترک اعتیاد به شیرینی

تقویت عزم و انگیزه

جهت ترک اعتیاد به شیرینی باید اراده‌ای راسخ به منظور کاهش مصرف آن ایجاد شود؛ تعهدی پایدار تنظیم نمودخ و با یادآوری اهداف بلندمدت، هر روز انگیزه خود را بالا ببرید.

تسلط بر استراتژی‌های مدیریت وسوسه

به‌جای تسلیم‌ شدن در برابر هوس قند و شیرینی، می‌توان با انجام فعالیت‌های سازنده همچون پیاده‌روی، ورزش کوتاه‌مدت یا پرداختن به یک سرگرمی تمرکز ذهن را به مسیر دیگری سوق داد و به طور هم‌زمان آثار منفی مصرف شیرینی را در ذهن مرور نمود.

جلب پشتیبانی اطرافیان

حمایت فعال خانواده یا اطرافیان در نهایت منجر به تقویت تعهد و حفظ استمرار در مسیر ترک می‌شود؛ دیگران را در جریان برنامه خود قرار داده تا با یادآوری و تشویق، تکیه‌گاه قوی‌تری در طول مسیر به همراه داشته باشید.

تغذیه مناسب در ترک اعتیاد به شیرینی

جهت حمایت از فرایند ترک وابستگی به قند و شیرینی، تنظیم دقیق برنامه غذایی بسیار حائز اهمیت است:

بهره‌گیری از منابع پروتئینی

گنجاندن مواد غذایی غنی از پروتئین در وعده‌ها، نظیر گوشت سفید، تخم‌مرغ و انواع حبوبات، می‌تواند با بالا بردن احساس سیری و به تاخیر انداختن گرسنگی در فرد، فشار میل به مصرف شیرینی را تا حد زیادی کم می‌کند. پروتئین‌ها ضمن تثبیت نوسانات قند خون، پشتیبانی مناسبی از توده عضلانی بدن نیز به عمل می‌آورند.

استفاده از خوراکی‌های سرشار از فیبر

مصرف میوه‌های کم قند، سبزیجات متنوع و غلات کامل منابع عالی فیبر هستند که با سرعت پایین هضم، مدت‌زمان طولانی‌تری حس پر بودن معده را حفظ می‌کنند. این مکانیسم، از بالا رفتن ناگهانی هوس قند و شیرینی تا حد زیادی پیشگیری نموده و کنترل اشتها را تسهیل می‌نماید.

سخن پایانی

در نهایت، فرآیند رهایی از اعتیاد به شیرینی، سفری زمان‌بر و پرچالش محسوب می‌شود که ترکیبی از اراده قوی، بازنگری در الگوهای رفتاری و درک ابعاد روانی و فیزیولوژیکی اعتیاد را می‌طلبد. در این مسیر پرتلاطم، آغاز با تحلیل دقیق محرک‌ها و شناسایی عادت‌های نادرست مصرف قند، زیربنای لازم جهت تغییر پایدار را فراهم می‌آورد. در مرحله بعدی، با کاهش تدریجی میزان مصرف و جایگزینی خوراکی‌های سالم، تعادل متابولیک در کنار کنترل انگیزش‌های درونی به تدریج بهبود می‌یابد.

به‌منظور تضمین موفقیت در این راه برای حفظ سلامت، بهره‌گیری از استراتژی‌های مدیریت استرس و تقویت انگیزه در کنار حمایت اجتماعی از اطرافیان اهمیت دارد؛ این عوامل برای حفظ تعهد و جلوگیری از بازگشت به عادات قدیمی بسیار مهم هستند. استفاده از منابع حاوی پروتئین و فیبر در رژیم غذایی خود نیز به تثبیت نوسانات قند خون و طولانی‌تر کردن احساس سیری کمک نموده و در کنار تمرین‌های روان‌درمانی رفتاری، می‌تواند کیفیت زندگی و سلامت جسمی–روانی فرد را تا حد زیادی ارتقا دهد. همچنین پرگمام ویتالی تون را نیز ببینید.