بی‌خوابی کودکان؛ علت‌ها و راه‌حل‌های مؤثر برای داشتن خواب راحت

بی‌خوابی کودکان؛ علت‌ها و راه‌حل‌های مؤثر برای داشتن خواب راحت

بی‌خوابی می‌تواند برای هر دو کودک و والدین به یک چالش جدی تبدیل شود. از آنجایی که بسیاری از مشکلات خواب کودک ممکن است به شیوه‌های نادرست والدین برگردد، مثل رعایت نکردن قوانین خواب یا مشکلات خانوادگی، هرچه بیشتر صبر کنیم و به امید حل شدن خودبه‌خود مسأله بنشینیم، رفع آن دشوارتر می‌شود. به همین دلیل، توصیه می‌شود که والدین به محض مواجه شدن با این مشکل، به دنبال مشاوره از یک روانشناس باشند تا هم خود و هم فرزندشان خواب راحت‌تری داشته باشند و بهره‌وری روزانه خود را با خواب بهتر افزایش دهند.

بی‌خوابی کودکان نشانه چیست؟

بی‌خوابی کودک در اغلب موارد به علت مقاومت‌های رفتاری قبل از خواب رخ می‌دهد که به خوبی با تکنیک‌های اصلاح رفتار قابل درمان است. والدین باید از اجازه دادن به «چانه‌زنی» کودک برای درخواست نوشیدنی یا داستان بعد از وقت خواب خودداری کنند. کودک میبایست به موقع به خواب برود و تا صبح در تختخواب بماند. 

مهم است که این رویکرد قاطعانه باشد، اما در عین حال از خشم و سخت‌گیری جلوگیری شود تا به اضطراب کودک منجر نشود. والدین ممکن است در تشخیص مرزهای اقتدار و سخت‌گیری دچار مشکل شوند و در این موارد مشاوره با یک متخصص روانشناس کودک می‌تواند مفید باشد. با رعایت زمان‌بندی خواب، این نوع بی‌خوابی اغلب بهبود می‌یابد و والدین باید بر روش‌های کودکانه‌ای که برای به تأخیر انداختن خواب به کار می‌برد، غلبه کنند.

میزان خواب مورد نیاز کودکان چقدر است؟

والدین اغلب درباره میزان ساعات خواب مناسب برای کودکان سوال می‌پرسند. به طور کلی، کودکان کوچک‌تر به خواب بیشتری نسبت به بزرگ‌ترها نیاز دارند. برای مثال، نوزادان زیر یک سال معمولاً به 12 تا 16 ساعت خواب در طول شبانه‌روز احتیاج دارند. با گذشت زمان و افزایش سن، این نیاز به خواب کاهش می‌یابد. به طور میانگین، کودکان بین 6 تا 12 سال به حدود 10 تا 12 ساعت خواب در روز نیاز دارند. همچنین، نوجوانان بالای 13 سال معمولاً به 8 تا 12 ساعت خواب نیاز دارند. لازم به ذکر است که عوامل مختلفی می‌توانند بر میزان خواب کودکان تأثیر بگذارند.

آشنایی با علل بی‌خوابی در کودکان

بی‌خوابی در کودکان می‌تواند به دلایل مختلفی ایجاد شود. در اینجا به برخی از علل شایع بی‌خوابی در کودکان اشاره می‌کنیم:

1. عادات خواب نادرست: نداشتن برنامه خواب منظم، استفاده از وسایل الکترونیکی قبل از خواب یا خوردن غذاهای سنگین شبانه می‌تواند به اختلال در خواب کودکان منجر شود.
2.  مشکلات اضطرابی و استرس: اضطراب، نگرانی یا استرس‌های ناشی از تغییرات در زندگی، مشکلات اجتماعی یا فشارهای مدرسه می‌تواند خواب کودک را مختل کند.
3. اختلالات خواب: مشکلاتی مانند آپنه خواب، شب‌ادراری یا سندرم پای بی‌قرار می‌تواند بر کیفیت خواب تأثیر بگذارد.
4. محیط خواب نامناسب: محیطی که کودک در آن می‌خوابد، مانند روشنایی زیاد، صداهای مزاحم یا دمای نامناسب اتاق، می‌تواند بر خواب او تأثیر بگذارد.
5. مشکلات پزشکی: بیماری‌هایی مانند مشکلات گوارشی، آسم، آلرژی یا دردهای جسمی می‌تواند باعث اختلال در خواب کودک شود.
6. تغییرات در زندگی: تغییراتی مانند جابجایی منزل، شروع مدرسه یا ورود به مرحله جدید زندگی می‌تواند بر خواب کودک تأثیر بگذارد.
7. مسائل رفتاری: رفتارهایی مانند به تأخیر انداختن زمان خواب یا ایجاد مقاومت در برابر خواب می‌تواند باعث بی‌خوابی شود.

شناخت و حل این مشکلات به والدین کمک می‌کند تا راه‌حل‌های مناسبی برای بهبود خواب کودک خود پیدا کنند.

داروهای بی‌خوابی کودکان کدامند؟

داروهایی که در مواقع خاص و تحت شرایط مناسب می‌توانند استفاده شوند، شامل موارد زیر هستند:

1.  آنتی‌هیستامین‌ها: این داروها معمولاً موجب خواب‌آلودگی در طول روز می‌شوند و به طور موقت و برای دوره‌های کوتاه مدت تجویز می‌گردند.
2.  ریسپردال (ریسپریدون): جهت مدیریت مشکلات رفتاری در کودکان مبتلا به اوتیسم ممکن است تجویز شود.
3.  ملاتونین: این هورمون که به طور طبیعی در شب تولید می‌شود، می‌تواند به تنظیم خواب کمک کند. سطح ملاتونین در شب افزایش می‌یابد و در روز کاهش می‌یابد.
4. داروهای ضدافسردگی آرام‌بخش: از جمله آمی‌تریپتیلین و میرتازاپین.
5. کلونیدین: در صورتی که کودک شما به اختلال نقص توجه و بیش‌فعالی (ADHD) یا مشکلات رفتاری دچار است، این دارو ممکن است مفید باشد.

اگر بی‌خوابی کودک 10 ساله به دلایل دیگر باشد، داروهای ذکر شده ممکن است چندان موثر نباشند.

همچنین پیشنهاد می‌شود مقاله درمان پولیپ بینی در کودکان: علائم، تشخیص و راهکارهای موثر را نیز مطالعه نمایید.

راهکارهای جلوگیری از بی‌خوابی کودکان

برای پیشگیری از بی‌خوابی در کودکان، ایجاد یک روال منظم خواب بسیار اهمیت دارد. والدین می‌توانند با انجام اقدامات زیر به خواب بهتر کودک کمک کنند:

• محیط خواب را آرام و تاریک کنید: مطمئن شوید که فضای خواب کودک آرام و تاریک باشد تا خواب بهتری داشته باشد.
• استفاده از وسایل الکترونیکی را محدود کنید: قبل از خواب، استفاده از وسایل الکترونیکی را کاهش دهید تا خواب کودک بهبود یابد.
• با کودک درباره نگرانی‌ها صحبت کنید: در صورتی که بی‌خوابی ناشی از نگرانی یا اضطراب است، با کودک صحبت کنید و به مشکلات او گوش دهید تا اضطراب کاهش یابد.
• زمان خواب و بیداری را منظم کنید: ایجاد یک برنامه منظم برای خواب و بیداری به تنظیم بهتر الگوی خواب کودک کمک می‌کند.
• به مشاوره پزشکی مراجعه کنید: اگر بی‌خوابی ادامه پیدا کند، بهتر است با یک پزشک یا متخصص خواب مشورت کنید تا علل و درمان‌های مناسب بررسی شوند. 

شناسایی و مدیریت عوامل موثر بر بی‌خوابی با استفاده از این راهکارها می‌تواند به بهبود کیفیت خواب کودکان کمک کند.

سخن پایانی

مشکلات خواب در کودکان، به ویژه در سنین پایین، امری رایج است. اختلالاتی مانند بی‌خوابی، ترس‌های شبانه، بیش فعالی، وحشت‌های شب، راه رفتن در خواب و شب‌ادراری می‌توانند الگوی طبیعی خواب کودک را تحت تاثیر قرار دهند. برخی از کودکان ممکن است احساس خستگی نکنند و در خوابیدن بدون حضور والدین با مشکل مواجه شوند. علاوه بر این، تعدادی از بچه‌ها ممکن است در نیمه‌های شب از خواب بیدار شوند، به طور ناگهانی از خواب بپرند، یا والدین را بیدار کنند. این رفتارها در طولانی‌مدت می‌تواند بسیار خسته‌کننده باشد؛ چرا که نیاز به بیدار شدن مکرر در شب و مواجهه با یک کودک بدخلق و کم‌خواب در صبح را به همراه دارد.