صفر تا صد هایپرپیگمنتیشن

صفر تا صد هایپرپیگمنتیشن؛ هایپرپیگمنتیشن یک وضعیت است که همراه با تیرگی و رنگ رفتگی پوست رخ می‌دهد. عمدتاً به دلیل سطح بیش از حد طبیعی ملانین، که باعث تجمع رنگدانه‌ها در بافت‌های پوستی می‌شود و باعث تغییر رنگ پوست می‌شود. این یکی از مشکلات پوستی رایج است و تأثیرگذار بر زنان و مردان است، و معمولاً با افزایش سن بیشتر می‌شود.

هایپرپیگمنتیشن چیست؟

یکی از عواملی که باعث ایجاد هایپرپیگمنتیشن یا لکه‌های تیره روی پوست می‌شود، تحریک پوست و افزایش تولید ملانین پوستی است. این مشکل پوستی شایع در سراسر جهان است و بسیاری از افراد با آن مواجه هستند. لکه‌های تیره ممکن است در اندازه نقطه‌ای رخ دهند یا گسترش یابند و قسمت بزرگتری از پوست را درگیر کنند. عمدتاً این لکه‌ها در نواحی صورت، دست و مناطقی از بدن که به نور آفتاب بیشتر از سایر مناطق ارتباط دارند، ظاهر می‌شوند.

شیوع هایپرپیگمنتیشن

هایپرپیگمنتیشن یک اختلال پوستی شائع است که می‌تواند در هر سنی رخ دهد و در مردان و زنان با شدت یکسانی دیده می‌شود. تعامل پوست با نور خورشید نیز می‌تواند عاملی باشد که هایپرپیگمنتیشن را تشدید کند، بنابراین بدیهی است که در آقایان که بیشتر در تماس با نور خورشید قرار می‌گیرند، این مشکل بیشتر مشاهده می‌شود.

مهم است بدانید که هایپرپیگمنتیشن در افراد با رنگ پوست تیره‌تر، که به فیتزپاتریک بالاتری تعلق دارند، شایع‌تر است. این به این معناست که در افرادی که فتوتایپ پوستی طبقه‌بندی شده به عنوان III و بالاتر را دارند (در ایران معمولاً)، هایپرپیگمنتیشن بیشتر دیده می‌شود.

علل ایجاد هایپرپیگمنتیشن

هایپرپیگمنتیشن در واقع نمایانگر افزایش متمرکز ملانین پوستی به شکل لکه‌ها است. علت ایجاد این لکه‌ها می‌تواند به عوامل ارثی و اکتسابی برگردد و عوامل مختلفی ممکن است در ظهور آنها نقش داشته باشند. اما درمان این عارضه، تشخیص منشا و علت اصلی آن را به عنوان امری حائز اهمیت تلقی می‌شود.

• تاثیرات هورمونی

اثرات هایپرپیگمنتیشن در خانم‌ها رایج‌تر از آقایان است و دلیل اصلی آن مشکلات هورمونی پراکنده در بین خانم‌ها است. دو هورمون زنانه، پروژسترون و استروژن، در تغییرات و نوسانات هورمونی باعث افزایش تولید ملانین بیش از حد در پوست می‌شوند و این تأثیر در معرض نور آفتاب بیشتر شدت می‌گیرد. نوع هایپرپیگمنتیشن که از این راه بوجود می‌آید، با نام ملاسما یا کلواسما شناخته می‌شود.

• التهاب پوستی

شاید شما هم متوجه شده باشید که بعد از یک زخم، سوختگی، بریدگی و سایر آسیب‌های پوستی، قسمتی که متاثر شده، رنگ تیرتری به عنوان جای زخم نشان می‌دهد. التهاب پوستی و لکه‌های قهوه‌ای و قرمز که ناشی از آکنه و جوش روی پوست ایجاد می‌شود، نیز به شکل لکه‌های پوستی باقی می‌مانند و حذف آنها چالشی سخت و زمان‌بر است. این تغییرات رنگ و لکه‌ها، اصطلاحاً هایپرپیگمنتیشن پوستی هستند که به دلیل مشکلات ثانویه و اکتسابی بروز می‌کنند.

• بیماری‌ها و مصرف برخی از داروها

درمان اختلالات هورمونی، به ویژه با استفاده از داروها، ممکن است عوارضی از جمله هایپرپیگمنتیشن را به همراه داشته باشد. بیماری‌های مرتبط که می‌توانند لکه‌های پوستی را تحریک کنند عبارتند از: بیماری‌های گوارشی مانند اختلالات روده و معده، مشکلات متابولیکی و عواملی که باعث کاهش ویتامین‌ها و مواد معدنی می‌شوند.

• بالا رفتن سن

با افزایش سن، تغییرات فیزیولوژیکی رخ می‌دهد که منجر به نزدیک شدن سلول‌های تولید کننده ملانین و تشکیل نقاط تیره‌رنگ و متمرکزتر در پوست می‌شود. این تغییرات می‌توانند باعث ایجاد هایپرپیگمنتیشن یا لکه‌های پیری شوند. می‌توان در پوست صورت و دست پدربزرگ‌ها و مادربزرگ‌هایمان این لکه‌ها را مشاهده کرد.

• بودن در معرض نور آفتاب

افزایش رنگدانه ملانین و به وجود آمدن هایپرپیگمنتیشن در پوست، به خاطر اثرات نور آفتاب است. اشعه ماورا بنفش از نور آفتاب باعث افزایش تولید رادیکال‌های آزاد و واکنش‌های اکسیدانت در پوست می‌شود. این واکنش‌ها موجب تحریک سلول‌های تولید کننده ملانین شده و تیره رنگ شدن نقاط مختلف صورت و بدن را ناشی می‌شود. در نتیجه، لکه‌هایی تیره رنگ و ناهمواری در پوست شما شکل می‌گیرد.

روش‌های تشخیص هایپرپیگمنتیشن

با توجه به سادگی و قابل تشخیص بودن علائم بیماری هایپرپیگمنتیشن، می‌توان به راحتی این بیماری را تشخیص داد. اما به دلیل وجود تعداد زیادی بیماری پوستی و انواع مختلف لکه‌های مرتبط با آنها، بهتر است در صورت مشاهده لکه‌های پوستی، در ابتدا به پزشک مراجعه کنید تا تشخیص نهایی درباره منشأ لکه‌ها اعلام شود.

باید در نظر داشت که بیماری هایپرپیگمنتیشن انواع مختلفی دارد که برخی از مهم‌ترین آن‌ها شامل لکه‌های پیری ناشی از تابش خورشید، ملاسما و هایپرپیگمنتیشن پس از التهاب هستند. بنابراین، برای داشتن تشخیص دقیق‌تر و مطمئن‌تر، حتماً باید به پزشک مراجعه کرده و روند درمان در مسیر صحیحی پیش ببرید.

همچنین پیشنهاد می‌شود مقاله بیماری لوپوس و موثرترین روش‌های درمان آن را نیز مطالعه نمایید.

روش درمان‌ هایپرپیگمنتیشن

شما می‌توانید از داروهای بدون نسخه (OTC) یا با مشاوره یک متخصص، درمان پوست خود را برای هایپرپیگمنتیشن انجام دهید. محصولات مختلف مراقبت از پوست و درمان موضعی هایپرپیگمنتیشن وجود دارند که قادرند پوست را روشن‌تر کنند. برخی از ترکیبات معمول در کرم‌ها، سرم‌ها و لوسیون‌ها برای درمان هایپرپیگمنتیشن عبارتند از:

هیدروکینون با غلظت تقریبی 2 درصد قادر است به کاهش لکه‌های تیره، تغییر رنگ و احتمالاً جلوگیری از توسعه آنها در آینده کمک کند. کرم‌های حاوی هیدروکینون همچنین می‌توانند پوست را نرم‌تر و صاف‌تر کنند. لازم به ذکر است که زنان باردار باید از استفاده از آن خودداری کنند.

محصولات Depigmentation peel برای درمان ملاسما استفاده می‌شوند و می‌توانند تغییر رنگ دانه‌های پوست را بهبود بخشند. اسید سالیسیلیک و اسید گلیکولیک از داروهای شیمیایی استفاده می‌شوند. رتینول نیز به‌طور معمول در فرم عصاره یا سرم مورد استفاده قرار می‌گیرد و یکی از "درمان‌های استاندارد طلایی" برای پوست محسوب می‌شود.

درمان هایپرپیگمنتیشن با روش‌های سنتی و خانگی

علاوه بر استفاده از کرم‌های موضعی، داروهای شیمیایی، لیزر درمانی و آرایش پوششی، روش‌های سنتی نیز می‌توانند در درمان هایپرپیگمنتیشن مؤثر باشند. تحقیقات اخیر نشان می‌دهند که مواد طبیعی و ارگانیک قابلیت کنترل و درمان لکه‌های پوستی را دارا هستند. به همین دلیل، بسیاری از افراد برای درمان لکه‌های پوستی خود از روش‌های سنتی استفاده می‌کنند. در ادامه، مواردی که به‌عنوان یکی از مهمترین روش‌ها و داروهای سنتی در درمان هایپرپیگمنتیشن مطرح هستند را ذکر می‌کنیم.

• شیر
• شیرین‌بیان
• سرکه سیب
• عصاره چای سبز
• ماسک آبلیمو و آلوئه‌ورا

روش‌ پیشگیری از هیپرپیگمانتاسیون

البته همیشه نمی‌شود از هیپرپیگمانتاسیون جلوگیری کرد، اما با رعایت راهکارهای زیر می‌توانید به حداکثر میزان از ایجاد لکه‌های پوستی جلوگیری کنید:

1. همیشه از بهترین کرم ضد آفتاب با SPF حداقل 30 استفاده کنید.
2. از کلاه یا لباس‌هایی استفاده کنید که از تابش مستقیم خورشید به بدنتان جلوگیری کنند.
3. سعی کنید در ساعات گرم روز (10 صبح تا 4 بعد از ظهر) در معرض آفتاب نباشید.
4. از مصرف برخی داروهای خاص پرهیز کنید، زیرا ممکن است از بروز هیپرپیگمانتاسیون جلوگیری کند. 
5. در نهایت، بهتر است به متخصص پوست مراجعه کنید تا راهنمایی های خاص و مناسب برای جلوگیری از هیپرپیگمانتاسیون را دریافت کنید.

سخن پایانی

یکی از مسائل گسترده‌ی جامعه امروز، بروز بیماری‌های پوستی است، که باعث ابتلای افراد به مشکلات جدی می‌شود. تأثیر این بیماری‌ها بر پوست و ظاهر فرد، سبب کاهش قابل توجهی در روحیه و اعتماد به نفس آنها می‌شود. به همین دلیل، همه‌ی افراد مبتلا به بیماری‌های پوستی، آمادگی دارند هر کار لازم را برای درمان پوست خود انجام دهند.