تاثیر هورمون‌ها بر مو: آیا کلید زیبایی در بدن ما نهفته است؟

تاثیر هورمون‌ها بر مو: آیا کلید زیبایی در بدن ما نهفته است؟

مو به عنوان ساختاری با رشته‌های ظریف و در عین حال مقاوم، نقشی فراتر از صرفاً زینت‌بخشیدن به ظاهر ما ایفا می‌کنند. موها بازتابی از سلامت جسمی و روانی ما نیز هستند و تاثیر بسزایی بر اعتماد به نفس و تصویر شخصی‌مان خواهند داشت. از سوی دیگر، رشد و ریزش مو تحت تاثیر عوامل متعددی قرار دارد که یکی از مهم‌ترین آن‌ها، هورمون‌ها هستند. تاثیر هورمون‌ها بر مو، بسیار زیاد است، هورمون‌ها به عنوان پیام‌رسان‌های شیمیایی قدرتمند، در سراسر بدن سفر می‌کنند و عملکردهای مختلفی را تنظیم می‌نمایند. در واقع، عدم تعادل در سطح هورمون‌ها می‌تواند تاثیرات چشمگیری بر چرخه رشد مو داشته باشد و منجر به بروز مشکلاتی نظیر ریزش مو، کم‌پشتی و همچنین تغییر در بافت مو شود.
 

 هورمون‌ها و نقش حیاتی آن‌ها در بدن چیست؟

هورمون‌ها به عنوان مواد شیمیایی خاص در بدن که توسط غدد درون‌ریز تولید و ترشح می‌شوند. این غدد شامل غده هیپوفیز، غده تیروئید،  پانکراس، غدد فوق کلیوی، تخمدان‌ها (در زنان) و بیضه‌ها (در مردان) می‌شوند. هورمون‌ها از طریق جریان خون به سلول‌ها و اندام‌های مختلف بدن منتقل شده و با اتصال به گیرنده‌های خاص، فعالیت‌های سلولی را تحت تاثیر قرار می‌دهند.

هورمون‌ها نقش بسیار چشمگیری در تنظیم فرآیندهای حیاتی بدن ایفا می‌کنند، از جمله:

• رشد و تکامل
• خلق و خو و احساسات
• تعادل آب و الکترولیت‌ها
• متابولیسم و سوخت و ساز
• تولید مثل و عملکرد جنسی
• تنظیم قند خون و فشار خون

انواع هورمون‌های موثر بر رشد مو

• آندروژن‌ها: آندروژن‌ها که در بدن بیشتر به عنوان هورمون‌های جنسی مردانه شناخته می‌شوند، شامل تستوسترون، دی هیدروتستوسترون (DHT) و آندروستندیون می‌باشند. در حالی که آندروژن‌ها در مردان به میزان بیشتری تولید می‌شوند، زنان نیز مقادیر کمی از این هورمون‌ها را دارند. DHT، مشتق شده از تستوسترون، نقش اصلی را در ریزش موی آندروژنیک (طاسی با الگوی مردانه و زنانه) ایفا می‌نماید.
• هورمون‌های تیروئید: غده تیروئید، واقع در گردن، هورمون‌های تیروئیدی (T3 و T4) را تولید نموده که نقش حیاتی در تنظیم متابولیسم بدن دارند. کم‌کاری تیروئید (هیپوتیروئیدیسم) و پرکاری تیروئید (هیپرتیروئیدیسم) هر دو می‌توانند منجر به ریزش مو شوند.
• استروژن‌ها: استروژن‌ها، هورمون‌های جنسی زنانه، شامل استرون، استرادیول و استریول هستند. استروژن‌ها به حفظ سلامت و شادابی موها کمک می‌کنند و فاز رشد (آناژن) مو را طولانی‌تر می‌کنند. کاهش سطح استروژن، به ویژه در دوران حساس یائسگی، می‌تواند منجر به نازک شدن، کم‌پشتی و ریزش مو شود.
• پرولاکتین: پرولاکتین به عنوان هورمونی که توسط غده هیپوفیز تولید می‌شود، نقش اصلی و مهمی در تحریک تولید شیر در دوران بارداری و شیردهی دارد. بالا رفتن سطح غیرطبیعی سطح پرولاکتین (هیپرپرولاکتینمی) می‌تواند منجر به اختلال در چرخه قاعدگی، ناباروری و ریزش مو شود.
• کورتیزول: کورتیزول، هورمون استرس، توسط غدد فوق کلیوی تولید می‌شود. در شرایط استرس‌زا، بدن کورتیزول بیشتری تولید می‌کند. استرس مزمن و افزایش طولانی مدت سطح کورتیزول می‌تواند منجر به ریزش مو، اختلال در خواب و سایر مشکلات سلامتی گردد.
• انسولین: انسولین، هورمونی که توسط پانکراس تولید می‌شود، نقش کلیدی در تنظیم سطح قند خون دارد. مقاومت به انسولین و دیابت نوع 2 می‌توانند سبب ریزش مو شوند.
   

چگونگی تاثیر هورمون‌ها بر چرخه رشد مو

چرخه رشد مو یک فرآیند پویا و چرخه‌ای است که شامل سه مرحله اصلی می‌شود:

• آناژن (مرحله رشد): این مرحله، طولانی‌ترین مرحله چرخه رشد مو محسوب می‌شود و در اغلب موارد بین 2 تا 7 سال به طول می‌انجامد. در این مرحله، سلول‌های موجود در فولیکول مو به سرعت تقسیم می‌شوند و موها به طور مداوم رشد می‌کنند. طول فاز آناژن تعیین کننده طول نهایی موها است.
• کاتاژن (مرحله انتقالی): این مرحله کوتاه بوده و حدود 2 تا 3 هفته به طول می‌انجامد. در این مرحله، رشد مو متوقف شده و فولیکول مو شروع به کوچک شدن و جدا شدن از پاپیلای پوستی (منبع تغذیه مو) می‌نماید.
• تلوژن (مرحله استراحت): این مرحله حدود 3 ماه طول می‌کشد. در این مرحله، موها در فولیکول باقی می‌مانند اما رشد جدیدی ندارند. در پایان این مرحله، موها می‌ریزند و چرخه رشد مو دوباره با شروع فاز آناژن آغاز می‌شود.

ریزش موی آندروژنیک 

ریزش موی آندروژنیک (آلوپسی آندروژنیک)، که به عنوان طاسی با الگوی مردانه و زنانه نیز شناخته می‌شود، شایع‌ترین نوع ریزش مو محسوب می‌شود و تحت تاثیر هورمون‌های آندروژن قرار دارد. در این نوع ریزش مو، DHT (دی هیدروتستوسترون) نقش کلیدی ایفا می‌نماید. DHT از طریق آنزیم آلفا ردوکتاز از تستوسترون تولید می‌شود.

همچنین پیشنهاد می‌شود مقاله اسکالپ سر: چگونه از سلامت پوست سر و موی خود مراقبت کنیم؟ را نیز مطالعه نمایید.

DHT به گیرنده‌های آندروژنی موجود در فولیکول‌های مو متصل می‌شود. این امر منجر به کوچک شدن تدریجی فولیکول‌های مو (مینیاتوریزاسیون) و کاهش تولید مو می‌شود. DHT همچنین فاز آناژن (رشد) مو را کوتاه و فاز تلوژن (استراحت) را طولانی‌تر می‌کند. این تغییرات در نهایت منجر به تولید موهای نازک‌تر، کوتاه‌تر و ضعیف‌تر می‌شود که در نهایت می‌ریزند.

تاثیر استروژن‌ها بر سلامت موها

استروژن‌ها، هورمون‌های جنسی زنانه، تاثیرات مثبتی بر سلامت و زیبایی موها دارند.

• افزایش درخشندگی مو: استروژن‌ها منجر به افزایش درخشندگی و لطافت موها می‌شوند.
• افزایش فاز آناژن: استروژن‌ها فاز آناژن (رشد) مو را طولانی‌تر می‌کنند که منجر به افزایش طول و ضخامت موها می‌شود.
• تقویت فولیکول‌های مو: استروژن‌ها به تقویت فولیکول‌های مو کمک نموده و از ریزش مو جلوگیری می‌کنند.
• کاهش تولید چربی: استروژن‌ها تولید چربی در پوست سر را تنظیم می‌کنند و از چرب شدن بیش از حد موها جلوگیری می‌کنند.
   

تاثیر هورمون‌های تیروئید بر ریزش مو

هورمون‌های تیروئید، T3 (تری یدوتیرونین) و T4 (تیروکسین)، نقش بسیار حیاتی در تنظیم متابولیسم بدن دارند. این هورمون‌ها بر بسیاری از عملکردهای بدن از جمله رشد مو تاثیر می‌گذارند.

1. کم‌کاری تیروئید (هیپوتیروئیدیسم): در کم‌کاری تیروئید، غده تیروئید به اندازه کافی هورمون تیروئید تولید نمی‌کند. این کمبود هورمون می‌تواند منجر به ریزش مو، خشکی و شکنندگی موها و کاهش سرعت رشد مو شود.
2. پرکاری تیروئید (هیپرتیروئیدیسم): در پرکاری تیروئید، غده تیروئید بیش از حد هورمون تیروئید تولید می‌کند. با بالا رفتن سطح هورمون می‌تواند منجر به نازک شدن موها، ریزش موی پراکنده و تغییر در بافت مو شود.

راهکارهای درمان ریزش موی هورمونی

درمان ریزش موی هورمونی بستگی به علت اصلی عدم تعادل هورمونی دارد:

• داروهای ضد آندروژن: این داروها مانند فیناستراید و اسپیرونولاکتون می‌توانند سطح DHT را کاهش داده و از ریزش مو جلوگیری کنند.
• هورمون درمانی: در برخی موارد، هورمون درمانی می‌تواند به منظور تنظیم سطح هورمون‌ها و بهبود رشد مو استفاده شود.
• مکمل‌های غذایی: برخی مکمل‌های غذایی مانند بیوتین و آهن می‌توانند به تقویت موها و جلوگیری از ریزش مو کمک نمایند.
• ماینوکسیدیل: این دارو یک محلول موضعی است که می‌تواند رشد مو را تحریک کند.
• تغییر سبک زندگی: کاهش سطح استرس، داشتن خواب کافی و تغذیه مناسب می‌تواند به بهبود سلامت هورمونی و کاهش ریزش مو کمک کند.

سخن پایانی

هورمون‌ها نقش بسیار مهم و اساسی در رشد و ریزش مو دارند. عدم تعادل هورمونی می‌تواند تاثیرات قابل توجهی بر چرخه رشد مو داشته باشد و منجر به ریزش مو شود. تشخیص علت اصلی عدم تعادل هورمونی و درمان مناسب می‌تواند به بهبود رشد مو و جلوگیری از ریزش مو کمک نماید. همچنین قرص مولتی من آلفا را نیز ببینید.