علائم فشار خون بالا در سالمندان + روش‌های درمان خانگی و دارویی

علائم فشار خون بالا در سالمندان + روش‌های درمان خانگی و دارویی

یکی از رایج‌ترین و مهم‌ترین مشکلات سلامتی فشار خون بالا در سالمندان محسوب می‌شود. این بیماری که در اغلب موارد بدون علامت و خاموش پدیدار می‌شود، به طور مستقیم با بروز بیماری‌های قلبی–عروقی، نارسایی کلیه، سکته مغزی و کاهش کیفیت زندگی در سنین بالا مرتبط می‌باشد. بیش از دو سوم افراد بالای 65 سال در جهان دچار فشار خون بالا هستند. 

در نهایت، کنترل این بیماری در سالمندان، نه‌تنها برای بالا بردن طول عمر، بلکه جهت حفظ توانمندی، استقلال و زندگی با کیفیت ضروری و واجب خواهد بود. در این مقاله از آقای دارو، به بررسی دقیق فشار خون بالا در افراد سالمند، انواع آن، عوامل موثر، راهکار‌های کنترلی موثر و راهکارهای پیشگیرانه پرداخته خواهد شد.

فشار خون بالا چیست؟

فشار خون نیرویی محسوب شده که از جریان خون به دیواره‌های شریان‌ها وارد خواهد شد. این فشار در هنگام انقباض قلب (سیستول) و استراحت قلب (دیاستول) اندازه‌گیری می‌شود. به طور استاندارد، فشار خون کمتر از 120/80 میلی‌متر جیوه طبیعی در نظر گرفته می‌شود. اما در صورتی که فشار سیستولیک به بیش از 130 و دیاستولیک به بیش از 80 برسد، فرد مبتلا به فشار خون بالا به شمار می‌رود.

در افراد سالمند، در راستای کاهش انعطاف‌پذیری عروق و تغییرات هورمونی و متابولیکی، احتمال ابتلا به این بیماری افزایش پیدا می‌کند. حائز اهمیت است که نسبت به فشار خون بالا آگاه باشیم؛ چرا که حتی افزایش جزئی در آن می‌تواند در بلندمدت آسیب‌های جدی به اندام‌های حیاتی وارد نماید.

انواع فشار خون بالا در سالمندان

فشار خون بالا در سالمندان می‌تواند به دو نوع اصلی تقسیم گردد:

• فشار خون اولیه 

این نوع فشار خون، رایج ترین نوع به شمار رفته و علت به خصوصی جهت بروز آن وجود ندارد. اغلب در نتیجه ترکیبی از عوامل ارثی، سبک زندگی ناسالم و فرایند طبیعی پیری ایجاد خواهد شد. بیش از 90% موارد فشار خون بالا در سالمندان به این نوع مربوط می‌گرد‌د.

• فشار خون ثانویه

فشار خون بالا در بعضی از موارد ناشی از اختلالات زمینه‌ای مشخصی نظیر بیماری‌های کلیوی، تنگی شریان‌های کلیوی، مشکلات غده تیروئید یا مصرف برخی داروها (مثل کورتون‌ها، ضد التهاب‌ها یا داروهای ضدافسردگی) به شمار می‌رود. داشتن اطلاعات کافی، شناسایی علت زمینه‌ای و درمان آن می‌تواند نقش چشمگیری در کنترل فشار خون داشته باشد.

عوامل خطر و علل بروز فشارخون در سالمندان

بالا رفتن فشار خون نتیجه تعامل عوامل مختلف ژنتیکی، محیطی و سبک زندگی است. مهم‌ترین عوامل خطر در سالمندان آمده است:

• افزایش سن 

 بالا رفتن سن سبب سفتی و کاهش انعطاف‌پذیری رگ‌ها شده که مقاومت بیشتری در برابر جریان خون ایجاد می‌کند و سبب بالا رفتن فشار خون می‌شود.

• وراثت

کسانی که در خانواده خود سابقه‌ی عارضه فشار خون بالا دارند، بیشتر در معرض خطر فشار خون می‌باشند.

• بی‌تحرکی

انجام فعالیت بدنی مرتب در افراد به بهبود عملکرد قلب و کاهش مقاومت عروقی کمک چشمگیری می‌نماید.

• چاقی یا اضافه وزن

 تجمع چربی، خصوصاً در ناحیه شکم، منجر به بروز اختلال در عملکرد عروق و افزایش فشار خون می‌شود.

• رژیم غذایی ناسالم

مصرف بالای نمک، چربی‌های اشباع و غذاهای فرآوری‌شده به طور مستقیم باعث افزایش فشار خون در بدن می‌شود.

• مصرف دخانیات و الکل

 این مواد باعث آسیب به دیواره رگ‌ها و افزایش مقاومت عروقی در بدن می‌شوند.

• استرس مزمن

استرس، اضطراب و تنش های روانی سبب افزایش سطح هورمون‌های استرس‌زا مانند کورتیزول شده و فشار خون را افزایش می‌دهد.

• دیابت و کلسترول بالا

 این دو عامل در کنار فشار خون بالا سندروم متابولیک را به وجود می‌آورد و خطر بروز بیماری‌های قلبی را به‌شدت بالا می‌رود.

راهکار‌های کنترل فشار خون بالا در سالمندان

 تغییرات سبک زندگی 

یکی از موثرترین و در عین حال بهترین روش مدیریت فشار خون، تغییر سبک زندگی می‌باشد. راهکارهای زیر در این زمینه توصیه می‌شوند:

• تغذیه سالم

رعایت الگوی غذایی مناسب مانند رژیم DASH (Dietary Approaches to Stop Hypertension) که شامل لبنیات کم‌چرب، میوه، سبزی، غلات کامل و حاوی مقدار کم نمک و چربی اشباع است، در کاهش فشار خون بسیار نتیجه بخش واقع‌ خواهد شد. مصرف پتاسیم از طریق مواد غذایی همچون سیب‌زمینی، اسفناج، موز و حبوبات به افراد دچار فشار خون بالا توصیه می‌شود.

• کنترل استرس

تمرین‌های مدیتیشن، تنفس عمیق، حضور در جمع‌های دوستانه، شرکت در برنامه‌های اجتماعی و حتی مشاوره روان‌شناختی می‌توانند به کنترل استرس کمک شایانی نماید.

• ورزش مکرر

حداقل 150 دقیقه فعالیت بدنی با شدت متوسط در هفته، نظیر شنا، پیاده‌روی یا یوگا، می‌تواند فشار خون را به شکل قابل‌توجهی کاهش دهد. البته میبایست نوع ورزش متناسب با وضعیت فیزیکی سالمند باشد.

همچنین پیشنهاد می‌شود مقاله پیشگیری از سکته مغزی و روش‌هایی که باید بدانید را نیز مطالعه نمایید.

• کنترل وزن

کاهش هر کیلوگرم وزن می‌تواند بین 1 تا 2 میلی‌متر جیوه فشار خون را پایین آورد. در سالمندان، کاهش تدریجی و اصولی وزن توصیه می‌گردد.

• کاهش مصرف نمک 

سازمان بهداشت جهانی توصیه می‌نماید مصرف نمک در طول روز برای افراد بزرگسال کمتر از 5 گرم محاسبه گردد. در سالمندان این میزان باید حتی کمتر در نظر گرفته شود.

• دوری از الکل و دخانیات

ترک سیگار و محدود کردن مصرف الکل، تاثیر بسزایی بر بهبود عملکرد عروق و کاهش فشار خون دارد.

درمان های دارویی 

در صورتی که تغییرات سبک زندگی به‌تنهایی کافی نباشد، پزشک متخصص داروهایی را تجویز می‌نماید. گروه‌های دارویی موثر شامل موارد زیر است:

• بتابلاکرها: کاهش ضربان قلب و قدرت انقباض عضله قلب
• دیورتیک‌ها (ادرارآور): کاهش حجم خون از طریق دفع مایعات اضافی
• مسدودکننده‌های کانال کلسیم: شل‌کردن عضله‌های دیواره عروق
• مهارکننده‌های ACE: گشاد شدن عروق از طریق مهار آنزیم‌های تنگ‌کننده
• مسدودکننده‌های گیرنده آنژیوتانسین: کنترل فشار بدون بروز سرفه که در مهارکننده‌های ACE دیده می‌شود

مصرف دارو باید منظم، طبق تجویز پزشک و همراه با بررسی عوارض جانبی احتمالی باشد.

بررسی منظم فشار خون

افراد سالمند باید به‌طور منظم فشار خون خود را در خانه اندازه‌گیری کنند و گزارش آن را به پزشک ارائه دهند. استفاده از دستگاه‌های دیجیتال بازویی با دقت بالا توصیه می‌شود. از سوی دیگر، انجام معاینات دوره‌ای پزشکی (هر سه تا شش ماه) برای بررسی سایر عوارض فشار خون بالا ضرورت دارد.

روش‌های پیشگیری از فشار خون بالا در افراد سالمند

در صورتی که سالمندان پیش از بروز مشکل، تغییرات لازم را در سبک زندگی خود ایجاد نمایند، احتمال ابتلا به فشار خون بالا به طور قابل توجهی کاهش پیدا می‌نماید. برای این منظور رژیم غذایی سالم را باید تبدیل به عادت نمود:

• حتما خواب شبانه درست و کافی (7 تا 8 ساعت) داشته باشید.
• ارتباطات اجتماعی خود را حفظ کرده و میبایست از انزوا دوری نمایید.
• پیاده‌روی یا انجام ورزش‌های آرام نظیر تای چی و یوگا بسیار توصیه می‌شود.

سخن پایانی

در نهایت، همانطور که در این مقاله اشاره شد، فشار خون بالا در سالمندان یک تهدید خاموش اما جدی برای سلامت عمومی این افراد محسوب می‌شو‌د. تشخیص به موقع و زودهنگام، کنترل نتیجه بخش، درمان اصولی و مشارکت فعال فرد در سبک زندگی سالم، می‌تواند خطر عوارض جدی این بیماری را به میزان زیادی کاهش دهد. وظیفه خانواده‌ها، نظام سلامت و خود فرد است که با همکاری، محیطی فراهم کنند که سالمند بتواند در آن با آرامش کامل، احساس امنیت و سلامت به زندگی خود ادامه دهد. اگرچه پیری اجتناب‌ناپذیر خواهد بود، اما بیماری‌های مرتبط با آن، به‌ویژه فشار خون بالا، قابل پیشگیری و کنترل هستند. همچنین سرم آنتی فریز سینره را نیز ببینید.