معرفی آندومتریوز از علل آن تا روش‌های تشخیص

معرفی آندومتریوز از علل آن تا روش‌های تشخیص؛ آندومتریوز، یک وضعیت دردناک است که می‌تواند زندگی روزمره را تحت تاثر قرار دهد؛ زیرا با قاعدگی‌های شدید و سنگین همراه می‌شود. این اختلال می‌تواند به مشکلات باروری منجر شده و ممکن است باروری را تحت تاثر قرار دهد؛ زیرا پوشش سطح داخلی رحم در جای دیگر خارج از حفره آندومتر تشکیل می‌شود.

منظور از آندومتریوز چیست؟

اندومتریوز (Endometriosis) یک وضعیت پزشکی است که در آن بافتی که شبیه به پوشش داخلی رحم است، در سایر نقاط بدن رشد می‌کند. این رشد بافت در مکان‌های نامناسب بدن علائم دردناک ایجاد می‌کند و بسیاری از زنان با این وضعیت مشکلات زیادی در باروری دارند.

برای درک بهتر این وضعیت، آندومتر را می‌توان توضیح داد به این صورت که این پوشش داخلی رحم است که در طول دوره قاعدگی از رحم ریزش می‌کند. وقتی زنان پریود می‌شوند، این پوشش داخلی از دیواره رحم جدا می‌شود و از بدن خارج می‌شود. همچنین، آندومتر در صورت بارداری به رشد در مراحل اولیه جنین کمک می‌کند.

آندومتریوز به وقوع می‌پیوندد زمانی که بافت مشابه آندومتر در سایر اندام‌ها یا ساختارهای بدن رشد کند که می‌تواند شامل نواحی نظیر شکم، لگن و حتی قفسه سینه باشد. این بافت غیرمعمول از نظر هورمونی بسیار حساس است و ممکن است در طول دوره قاعدگی منجر به التهابات شود.

علت و عوامل بروز آندومتریوز 

اگرچه هنوز دلایل دقیق ابتلا به اندومتریوز (Endometriosis) مشخص نیست، اما عوامل احتمالی آن عبارتند از:

1. دگرگونی سلول‌های جنینی: هورمون‌هایی مانند استروژن ممکن است سلول‌های جنینی را در دوران بلوغ به سلول‌های شبیه به آندومتر تبدیل کنند.
2. اسکار جراحی: بعد از عمل‌های جراحی مانند هیسترکتومی یا سزارین، سلول‌های آندومتر به محل برش جراحی متصل شده و به فضای خارجی رحم دسترسی پیدا می‌کنند.
3. انتقال سلول‌های آندومتر: رگ‌های خونی یا سیستم لنفاوی ممکن است سلول‌های آندومتر را به سایر قسمت‌های بدن منتقل کنند.
4.  قاعدگی بازگشتی: در این حالت، سلول‌های آندومتر که در خون قاعدگی حاضر هستند، به جای خروج از بدن، از طریق لوله‌های فالوپ به داخل حفره لگن جریان پیدا می‌کنند. این سلول‌ها به دیواره‌های لگن و سطوح دیگر لگن متصل می‌شوند، رشد می‌کنند و در هر دوره قاعدگی ضخیم شده و خونریزی می‌کنند.
5. تغییر شکل سلول‌های صفاقی: طبق نظریه القایی، هورمون‌ها یا عوامل سیستم ایمنی بدن ممکن است سلول‌های صفاقی را که در داخلی شکم واقع هستند، به سلول‌های شبه آندومتر تبدیل کنند.
6. اختلال سیستم ایمنی بدن: مشکلات در سیستم ایمنی بدن ممکن است باعث شود که بدن قادر به تشخیص و از بین بردن بافت شبیه آندومتر که در خارج از رحم رشد کرده نشود.

انواع عارضه آندومتریوز کدامند؟

بر اساس محل استقرار سلول‌های آندومتر خارج از رحم، آندومتریوز به سه دسته زیر تقسیم می‌شود:

• آندومتریوز صفاقی سطحی: در این نوع آندومتریوز، ضایعات در صفاق (لایه‌ای که حفره لگن را پوشش می‌دهد) شکل می‌گیرند.
• آندومتریوما (ضایعه تخمدانی): این نوع آندومتریوز که شایع‌ترین آندومتریوز است، به شکل کیست‌های تیره و پر از مایعی که به کیست‌های شکلاتی نیز مشهور هستند، دیده می‌شود. این کیست‌ها به عمق تخمدان‌ها نفوذ می‌کنند و ممکن است به درمان‌های موجود عمدتا پاسخگو نباشند، حتی ممکن است بافت‌های سالم تخمدان را نیز تحت تاثیر قرار دهند.

• آندومتریوز صفاقی عمیق: در این نوع آندومتریوز، سلول‌ها در زیر صفاق رشد می‌کنند و ممکن است علاوه بر آندومتریوز رحم، اندام‌های نزدیک به رحم مانند روده‌ها یا مثانه نیز درگیر شوند. کمتر از 5  درصد زنان مبتلا این نوع آندومتریوز را تجربه می‌کنند.

آیا آندومتریوز و ناباروری ارتباطی دارند؟

آندومتریوز یک وضعیت پزشکی است که باعث رشد بافتی شبیه به پوشش داخلی رحم در خارج از رحم می‌شود. این بیماری می‌تواند با ناباروری در زنان مرتبط باشد، اگرچه دلیل این ارتباط به طور کامل مشخص نیست. با این حال، محققان بر این باورند که آندومتریوز با ایجاد التهاب، چسبندگی و زخم در لگن، لوله‌های رحم و تخمدان‌ها، می‌تواند مسیر تخمک را مسدود کند، کیفیت تخمک و اسپرم را تحت تاثیر قرار داده و لانه‌گزینی جنین را دشوار کند.

ناباروری در 30 تا 50 درصد زنان مبتلا به آندومتریوز رخ می‌دهد، اما با درمان مناسب می‌توان شانس بارداری را افزایش داد. روش‌های درمانی شامل داروهای هورمونی، جراحی و لقاح مصنوعی (IVF) برای کسانی که قصد بارداری دارند، بسیار مناسب است.

همچنین پیشنهاد می‌شود مقاله بهترین و مهم‌ترین ویتامین‌ها برای زنان  را نیز مطالعه نمایید.

عوارض احتمالی بیماری آندومتریوز چیست؟

اندومتریوز یک وضعیت پزشکی جدی است که نباید نادیده گرفته شود؛ زیرا در مواردی با گذشت زمان و عدم درمان مناسب می‌تواند به ناباروری و حتی سرطان تخمدان یا رحم منجر شود.

عارضه اصلی اندومتریوز، اختلال در باروری است. تقریباً یک سوم تا نیمی از زنان مبتلا به این بیماری مشکلاتی در باروری دارند. برای باردار شدن، تخمک باید از تخمدان آزاد شده، از طریق لوله فالوپ عبور کند، توسط یک سلول اسپرم بارور شود و خود را به دیواره رحم متصل کند تا شروع به رشد کند. اندومتریوز ممکن است باعث انسداد لوله فالوپ شود و از اتصال تخمک و اسپرم جلوگیری کند.

بسیاری از افراد مبتلا به اندومتریوز خفیف تا متوسط هنوز می‌توانند باردار شوند و دوره بارداری را به پایان برسانند. با این حال، برخی از پزشکان ممکن است به افراد مبتلا به اندومتریوز توصیه کنند که بچه‌دار شدن را به تعویق نیندازند؛ زیرا ممکن است با گذشت زمان وضعیت بدتر شود.

متاسفانه، خطر ابتلا به سرطان تخمدان در افراد مبتلا به اندومتریوز بیشتر از حد انتظار است، اگرچه خطر ابتلا به این نوع سرطان در ابتدای ابتلا بسیار کم است. همچنین، نوع دیگری از سرطان با نام آدنوکارسینوم مرتبط با اندومتریوز، به ندرت در افراد مبتلا به این وضعیت رخ می‌دهد، اما این امر ممکن است بعداً اتفاق بیافتد.

روش تشخیص آندومتریوز چگونه است؟

برای تشخیص و تایید آندومتریوز، پزشک ممکن است بر اساس علائم شما به این بیماری مشکوک شود و نیاز به آزمایشات زیر جهت تایید تشخیص دارد:

1. معاینه لگن: این معاینه برای تشخیص کیست‌ها یا اسکارهای پشت رحم انجام می‌شود.
2. بیوپسی: در صورت لازم، نمونه‌برداری از بافت‌های غیرمعمول حین لاپاراسکوپی برای انجام آزمایش‌های آزمایشگاهی و بررسی‌های دقیق‌تر استفاده می‌شود.
3.  سونوگرافی/CT اسن/MRI: این آزمایشات برای ثبت تصاویر دقیق از اندام‌های داخلی برای ارزیابی و تشخیص آندومتریوز استفاده می‌شوند.
4. لاپاراسکوپی: این روش شامل ورود یک لوله نازک به همراه دوربین از طریق یک برش کوچک در شکم است و برای بررسی ضایعات و اندازه آن‌ها درون لگن استفاده می‌شود.

سخن پایانی

درست است که تشخیص بیماری آندومتریوز ممکن است چالش برانگیز باشد به دلیل همبستگی نشانه‌های آن با سایر بیماری‌ها. این بیماری می‌تواند علایمی مانند درد و خونریزی را ایجاد کند که می‌توانند با علایم بیماری‌های دیگر اشتباه گرفته شوند. این امر نیازمند انجام تست‌ها و معاینات دقیق توسط پزشک است تا بیماری آندومتریوز از سایر علل ممکن برای علایم مشابه تشخیص داده شود.