واریکوسل و اهمیت آن در سلامت باروری مردان

واریکوسل و اهمیت آن در سلامت باروری مردان 

واریکوسل به عنوان یکی از مشکلات رایج در دستگاه تناسلی مردان در اغلب موارد در سنین باروری آقایان تشخیص داده می‌شود. در واقع، این اختلال زمانی رخ می‌دهد که سیاهرگ‌های بیضه متورم شده و جریان خون در این ناحیه مختل می‌شود، مشابه آنچه که در وریدهای پا رخ می‌دهد. واریکوسل به طور مستقیم بر سلامت دستگاه تناسلی اثر داشته و در برخی موارد ممکن است منجر به بروز مشکلاتی در باروری مردان شود. یکی از سوالات رایج در دنیای پزشکی این است که آیا بین واریکوسل و ناباروری رابطه‌ای وجود دارد؟ در این مقاله از آقای دارو، این ارتباط بررسی خواهد شد.

واریکوسل چیست؟

همانطور که گفته شد، واریکوسل به گشاد شدن و اتساع وریدهای اطراف بیضه گفته شده که مشابه رگ‌های واریسی در پا عمل می‌نمایند. این تغییرات در رگ‌های بیضه در نهایت موجب می‌شود که جریان خون طبیعی در بیضه‌ها مختل شده و در نتیجه عملکرد صحیح اینم ارگان‌ها تحت تاثیر قرار گیرد.

واریکوسل به سه نوع اصلی تقسیم می‌شود که با در نظر داشتن شدت آن، روش‌های تشخیص و درمان نیز متفاوت خواهد بود:

1. واریکوسل خفیف (گرید 1): این نوع تنها از طریق سونوگرافی قابل تشخیص بوده و در حالت عادی هیچ‌گونه علائمی نخواهد داشت.
2. واریکوسل متوسط (گرید 2): این نوع از واریکوسل با لمس قابل تشخیص است، به ویژه زمانی که بیمار تلاش می‌کند یا زور می‌زند.
3. واریکوسل شدید (گرید 3): این نوع به وضوح قابل مشاهده است، حتی بدون لمس و ممکن است به طور مستقیم در سطح پوست ظاهر شود.

تشخیص دقیق نوع واریکوسل می‌تواند به پزشک کمک کند تا بهترین روش درمانی را برای شخص بیمار تعیین نماید و از بروز مشکلات بیشتری مانند ناباروری جلوگیری نماید.

آیا واریکوسل موجب ناباروری مردان می‌شود؟

در بسیاری از موارد، واریکوسل می‌تواند یکی از علل ناباروری مردان باشد. مطالعات انجام شده نشان دهنده آن است که بین 35 تا 40 درصد از مردانی که دچار ناباروری اولیه هستند، به این اختلال مبتلا هستند. اما چگونه این بیماری می‌تواند بر قدرت باروری تأثیر بگذارد؟ بیاید مکانیسم اثر واریکوسل بر ناباروری را بررسی کنیم:

• بالا رفتن دمای بیضه‌ها: تجمع خون در وریدهای گشاد شده منجر به بالا رفتن دمای بیضه‌ها شده که این وضعیت می‌تواند فرآیند تولید اسپرم را مختل نماید.
• کاهش اکسیژن‌رسانی: ایجاد اختلال در جریان خون به کاهش میزان اکسیژن‌رسانی به بافت بیضه‌ها منجر می‌شود که بر سلامت اسپرم‌ها اثرات منفی می‌گذارد.
• بالا رفتن استرس اکسیداتیو: افزایش استرس اکسیداتیو به آسیب‌های DNA اسپرم‌ها می‌انجامد که می‌تواند منجر به کاهش کیفیت اسپرم و مشکلات در باروری شود.
• کاهش تحرک اسپرم: مردان مبتلا به واریکوسل در اغلب موارد اسپرم‌هایی با تحرک پایین دارند، که این امر می‌تواند شانس لقاح را کاهش دهد.

مهم‌ترین علائم واریکوسل 

در برخی از مردان، واریکوسل هیچ علائم قابل‌مشاهده‌ای ندارد، اما در موارد دیگر ممکن است نشانه‌های زیر مشاهده شود که به تشخیص این اختلال کمک می‌کنند:

• کاهش حجم بیضه در سمت آسیب‌دیده: در برخی موارد، واریکوسل می‌تواند منجر به کاهش حجم بیضه در طرفی که وریدها گشاد شده‌اند، شود.
• مشاهده رگ‌های برجسته روی بیضه: یکی از علائم قابل مشاهده، بروز رگ‌های گشاد و برجسته در اطراف بیضه است که معمولاً به صورت احساس لمس می‌شود.
• مشکل در بارداری بدون علت مشخص: واریکوسل یکی از علل شایع ناباروری مردان است و در مواردی که علت دیگری برای ناباروری وجود نداشته باشد، ممکن است به عنوان یک عامل زمینه‌ای شناسایی شود.
• احساس درد یا سنگینی در کیسه بیضه: بسیاری از مردان مبتلا به واریکوسل ممکن است در ناحیه بیضه احساس درد یا سنگینی کنند، به ویژه پس از ایستادن طولانی یا فعالیت‌های بدنی.

چگونه واریکوسل تشخیص داده می‌شود؟

در اکثر مواذد تشخیص واریکوسل از طریق معاینه فیزیکی و سونوگرافی داپلر انجام می‌شود. در طی معاینه فیزیکی، پزشک در حالت ایستاده از بیمار می‌خواهد که زور بزند تا وریدهای بیضه قابل لمس شوند. این روش به پزشک کمک می‌کند تا میزان گشادشدگی وریدها را ارزیابی نماید.

به منظور تابید تشخیص و ارزیابی دقیق‌تر شدت بیماری و اثر آن بر جریان خون، سونوگرافی داپلر انجام می‌شود. این نوع سونوگرافی قادر است جریان خون در وریدهای بیضه را بررسی کرده و نشان دهد که آیا واریکوسل سبب اختلال در خون‌رسانی به بیضه‌ها شده است یا خیر.

روش‌های درمان واریکوسل در آقایان

روش‌های درمانی متعددی جهت درمان واریکوسل وجود دارد که بسته به شدت بیماری و وضعیت بیمار انتخاب می‌شوند. این روش‌ها شامل:

• درمان دارویی (در موارد خاص): در برخی موارد، درمان دارویی شامل استفاده از داروهایی جهت بهبود گردش خون و کاهش استرس اکسیداتیو ممکن است مفید و موثر باشد. این داروها در اغلب موارد به همراه روش‌های درمانی دیگر جهت بهبود کیفیت اسپرم و کاهش آسیب به DNA آن‌ها تجویز می‌گردند.
• جراحی واریکوسل (واریکوسلکتومی): این روش رایج‌ترین و کارامدترین درمان برای واریکوسل محسوب می‌شود. در طی جراحی، وریدهای گشاد شده و مشکل‌دار بسته می‌شوند تا جریان خون طبیعی به بیضه‌ها بازگردد. این روش بهبود قابل‌توجهی در کیفیت اسپرم و شانس باروری ایجاد می‌نماید.
• آمبولیزاسیون وریدی: این روش غیرجراحی است و به‌وسیله لوله‌های کوچک که از طریق رگ‌ها وارد بدن می‌شوند، وریدهای گشاد شده مسدود می‌شوند. آمبولیزاسیون یک گزینه مناسب برای افرادی است که به دلایل مختلف نمی‌خواهند تحت عمل جراحی قرار بگیرند.

آیا درمان واریکوسل باعث بهبود ناباروری می‌شود؟

بله، بسیاری از مردانی که تحت جراحی واریکوسل قرار گرفته‌اند، پس از شش ماه شاهد بهبود کیفیت اسپرم و افزایش احتمال باروری هستند. این بهبود در اغلب موارد شامل بالا رفتن میزان تحرک اسپرم، بهبود شکل اسپرم و در برخی موارد افزایش تعداد اسپرم‌ها می‌گرد.

شایان به ذکر است که نتایج درمان به شدت واریکوسل، سن بیمار و مدت زمان ناباروری بستگی دارد. هرچه واریکوسل شدیدتر باشد یا مدت ناباروری طولانی‌تر باشد، نتایج درمان ممکن است متفاوت باشد. در نهایت، مشاوره با پزشک و ارزیابی دقیق وضعیت فردی برای پیش‌بینی موفقیت درمان ضروری خواهد بود.

همچنین کاهش استرس مردان؛ 12 راهکار موثر و ساده که باید بدانید را نیز ببینید.

چه زمانی باید برای درمان واریکوسل اقدام کرد؟

در موارد زیر، مراجعه به پزشک و درمان ضروری است:

• ناباروری به مدت بیش از 1 سال بدون علت مشخص: در صورتی که پس از یک گذشت سال تلاش برای بارداری بدون موفقیت، علت ناباروری شناسایی نشود، واریکوسل می‌تواند یکی از علل مهم و احتمالی بشملر می‌رود که نیاز به معاینه و درمان دارد.
• کاهش کیفیت اسپرم در آزمایش: در صورتی که در آزمایش‌های اسپرم مشکلاتی همچوت کاهش تعداد، تحرک یا شکل اسپرم‌ها مشاهده شود، ممکن است واریکوسل در ایجاد این مشکلات نقش داشته باشد و نیاز به درمان داشته باشد.
• مشاهده رگ‌های غیرطبیعی روی بیضه: در صورتی که رگ‌های گشاد و برجسته روی بیضه مشاهده شود، این ممکن است نشان‌دهنده وجود واریکوسل باشد و نیاز به تشخیص و درمان توسط پزشک دارد.
• درد بیضه: درد یا سنگینی در بیضه‌ها، به ویژه در هنگام ایستادن طولانی یا فعالیت‌های فیزیکی، می‌تواند نشانه‌ای از واریکوسل باشد که باید توسط متخصص بررسی شود.

راهکارهای پیشگیری برای کاهش اثرات واریکوسل

اگرچه نمی‌توان به‌طور کامل از ایجاد واریکوسل جلوگیری کرد، اما می‌توان با رعایت موارد زیر، اثرات آن بر باروری را کاهش داد:

1. ورزش منظم (بدون فشار زیاد بر شکم)
2. پرهیز از انجام فعالیت‌های سنگین مداوم
3. استفاده از لباس زیر مناسب برای نگهداری بیضه‌ها
4. تغذیه مناسب با آنتی‌اکسیدان‌ها مانند ویتامین C، E، روی و سلنیوم

نکات کلیدی درباره رابطه واریکوسل و ناباروری

واریکوسل در بیش از یک سوم مردان نابارور مشاهده می‌شود. درمان کارامد و نتیجه بخش واریکوسل می‌تواند شانس بارداری طبیعی را تا 40 تا 50 درصد افزایش دهد. نشانه‌‌های این بیماری ممکن است خفیف یا بدون علامت باشند، در نهایت، غربالگری منظم بسیار اهمیت دارد.  رعایت یک سبک زندگی سالم می‌تواند تأثیرات منفی واریکوسل را به طور قابل توجهی کاهش دهد.

سخن پایانی

در آخر، همانطور که در این مقاله اشاره شد، واریکوسل یک بیماری پنهان اما بسیار اثرگذار بر روند باروری مردان است. در بسیاری از موارد ناباروری که علت مشخصی ندارند، پس از بررسی‌های دقیق و درست مشخص می‌شود که این مشکل به واریکوسل مرتبط است. شناسایی زودهنگام، تشخیص صحیح و درمان به‌موقع می‌تواند شانس باروری را بهبود بخشیده و از بروز مشکلات بیشتر در آینده جلوگیری نماید. همچنین کپسول پروستافیت یوروویتال را نیز ببینید.

پاسخ به سوالات رایج درباره رابطه واریکوسل و ناباروری

آیا هر نوع واریکوسل منجر به ناباروری می‌شود؟

خیر، در مواردی که واریکوسل خفیف باشد، اثرات چندانی بر باروری نخواهد داشت. اما در صورتی که آزمایش اسپرم اختلالی را نشان دهد یا مشکلاتی در بارداری وجود داشته باشد، درمان ممکن است ضروری باشد.

آیا واریکوسل می‌تواند در هر دو بیضه ایجاد شود؟

بله، اما در اغلب موارد حدود 90% از موارد، واریکوسل تنها در بیضه چپ مشاهده می‌شود.

پس از درمان واریکوسل، چقدر طول می‌کشد تا باروری بهبود یابد؟

به طور معمول، پس از جراحی، بین 3 تا 6 ماه زمان می‌برد تا کیفیت اسپرم بهبود یابد. در برخی موارد، این فرآیند ممکن است حتی تا یک سال ادامه یابد.