هر آنچه باید درباره نکروز و انواع آن بدانید

هر آنچه باید درباره نکروز و انواع آن بدانید

نکروز به معنای مرگ بافت‌های بدن است و زمانی رخ می‌دهد که جریان خون به بافت به شدت کاهش یابد. این وضعیت می‌تواند ناشی از آسیب‌های فیزیکی، تابش یا مواد شیمیایی باشد و به‌هیچ‌وجه قابل برگشت نیست. مرگ سلول‌ها به علت کمبود اکسیژن و قطع جریان خون اتفاق می‌افتد که این امر منجر به افزایش اسیدیته درون سلول‌ها و آزاد شدن آنزیم‌هایی می‌شود که به تخریب سلول‌ها کمک می‌کنند. عملکرد نادرست این سلول‌ها می‌تواند بر سایر اعضای بدن تأثیر بگذارد و در نهایت منجر به سوراخ شدن غشای سلولی شود. در نهایت، دیواره‌های سلولی به دلیل تجمع مایعات اضافی ممکن است دچار انفجار شوند.

نکروز به عنوان مرگ زودرس سلول‌ها شناخته می‌شود و در نتیجه اتولیز (هضم خود به خودی سلول‌ها به واسطه آنزیم‌ها) رخ می‌دهد. این سلول‌ها بخشی از بافت زنده درون پوست هستند. نکروز به طور معمول، به دلیل آسیب‌های خارجی یا ضربه به یک ناحیه خاص ایجاد می‌شود و به عنوان یک وضعیت پزشکی خطرناک در نظر گرفته می‌شود؛ چرا که می‌تواند منجر به بیماری‌های جدی مانند سرطان گردد.

منظور از نکروز چیست؟

نکروز به معنای تخریب سلول‌ها در بافت‌های بدن است و این وضعیت معمولاً به دنبال آسیب، عفونت یا بیماری رخ می‌دهد. به علاوه، عدم گردش خون کافی و شرایط محیطی نامناسب می‌توانند به بروز نکروز منجر شوند. اگرچه می‌توان بافت مرده را برداشت، اما نمی‌توان به طور کامل سلامتی را به بیمار بازگرداند.

بررسی مهم‌ترین علائم بیماری نکروز

علائم نکروز به محل خاصی که بافت مرده در آنجا ایجاد شده بستگی دارد. به عنوان مثال، در نکروز کلیه، ممکن است علائمی مانند تکرر ادرار، کمر درد، درد در ناحیه پهلو، ادرار خونی و تیره، ادرار دردناک و همچنین افزایش ادرار در شب مشاهده شود. اگر بافت مردگی ناشی از زخم باشد، علائم زیر ممکن است ظاهر شوند:

• احساس بی‌حسی
• تعریق بیش از حد
• بروز تاول‌های پوستی
• مشکلاتی در تفکر شفاف
• درد و گرما در اطراف زخم
• صدای مفاصل یا کریپتاسیون
• ترشح مایعی خاکستری و بدبو از زخم
• قرمزی زخم که به سرعت در حال گسترش است
• تب (بیش از 100.4 درجه فارنهایت) یا احساس لرز
• افزایش ضربان قلب (بیش از 100 ضربه در دقیقه)

این علائم می‌توانند نشانه‌های جدی باشند و نیاز به توجه فوری پزشکی دارند.

آشنایی با انواع نکروز

بافت مرده می‌تواند بر نواحی مختلفی از بدن از جمله استخوان‌ها، پوست و اندام‌ها تأثیر بگذارد. انواع مختلفی از بافت مرده وجود دارد که در زیر به برخی از آن‌ها اشاره می‌شود:

• نکروز آواسکولار

این نوع بافت مرده تحت عناوین مختلفی مانند استئونکروز و بافت مرده آسپتیک شناخته می‌شود. این عارضه زمانی به وجود می‌آید که جریان خون به بافت استخوانی مسدود شود. عدم تأمین خون کافی می‌تواند منجر به شکستگی و در نهایت مرگ استخوان‌ها شود. شایع‌ترین نوع آن، نکروز هیپ است.

• نکروز پانکراس

این عارضه جدی به طور معمول، به دلیل پانکراتیت حاد ایجاد می‌شود. در صورتی که خون‌رسانی به پانکراس متوقف شود، بافت آن می‌تواند بمیرد و این موضوع ممکن است به عفونت منجر شود که می‌تواند به جریان خون سرایت کرده و باعث نارسایی اندام‌ها گردد.

• نکروز لوله‌ای حاد

این اختلال مربوط به کلیه‌ها است و زمانی رخ می‌دهد که سلول‌های لوله‌ای کلیه آسیب ببینند. این وضعیت می‌تواند به نارسایی حاد کلیه منجر شود؛ چرا که لوله‌ها نقش مهمی در فیلتر کردن خون دارند.

• نکروز پاپیلاری کلیه

این عارضه زمانی رخ می‌دهد که پاپیلاهای کلیوی از بین بروند. این پاپیلاها مجاری کوچکی هستند که ادرار را از کلیه‌ها به مثانه منتقل می‌کنند.

• بافت مرده فک

این نوع بافت مرده به عنوان یک اختلال دهانی شناخته می‌شود که زمانی اتفاق می‌افتد که سلول‌های استخوان فک از بین بروند. استئونکروز فک می‌تواند منجر به درد شدید در ناحیه دهان و فک شود و ممکن است منجر به ترشح چرک از این ناحیه گردد.

• نکروز پرتویی

این عارضه نادر به عنوان یک عارضه جانبی ناشی از پرتوهای با دوز بالا به مغز، سر یا گردن شناخته می‌شود و می‌تواند منجر به مرگ دائمی بافت مغزی شود.

• نکروز فیلر

این عارضه در اغلب موارد در ناحیه‌ای که فیلر تزریق شده است، ایجاد می‌شود و معمولاً ناشی از استفاده از فیلرهای غیرمعتبر یا تزریق توسط افراد غیرحرفه‌ای است. علائم آن شامل تیره شدن رنگ پوست و تغییرات در قوام پوست است.

• نکروز نیش عنکبوت

این عارضه ممکن است به دلیل نیش یک عنکبوت ایجاد شود. سم ناشی از نیش می‌تواند باعث زخم و تخریب بافت پوست شود، اما بروز بافت مرده ناشی از این نیش نادر است.

• نکروز چربی سینه

این وضعیت غیرسرطانی ممکن است زمانی اتفاق بیفتد که بافت چربی در سینه آسیب ببیند. معمولاً بدن بافت آسیب‌دیده را با بافت اسکار جایگزین می‌کند، اما در این حالت ممکن است برخی از سلول‌های چربی بمیرند و منجر به تشکیل کیست روغنی شوند.

• نکروز پالپ

این عارضه زمانی رخ می‌دهد که بافت نرم درون دندان‌ها بمیرد. در هر دندان، محفظه‌ای وجود دارد که شامل عروق خونی و اعصاب است. آسیب یا پوسیدگی دندان می‌تواند باعث عفونت و مرگ بافت پالپ شود.

• نکروز پوست

این عارضه هنگامی اتفاق می‌افتد که جریان خون به بافت‌های بدن یا اندام‌های داخلی مسدود شود یا به دلیل عفونت باکتریایی ایجاد گردد. این مشکل معمولاً پاها، انگشتان و دست‌ها را تحت تأثیر قرار می‌دهد، اما می‌تواند هر قسمت دیگری از بدن را نیز درگیر کند.

همچنین پیشنهاد می‌شود مقاله متاستاز مغزی، مهم‌ترین علائم و روش‌های پیشرفته درمان آن را نیز مطالعه نمایید.

درمان نکروز چیست؟

در بخش‌های قبلی به بررسی انواع نکروز پرداختیم. در این بخش، روش‌های درمانی برای این نوع آسیب بافتی را مورد بررسی قرار می‌دهیم. اولین و مهم‌ترین درمان نکروز، تجویز داروهای ضدالتهابی است. این داروها با مهار مراحل مختلف واکنش‌های التهابی، از گسترش مرگ سلولی و آسیب به بافت جلوگیری می‌کنند و معمولاً در مراحل اولیه نکروز موثر هستند. همچنین، در موارد نکروز عفونی، تجویز آنتی‌بیوتیک‌ها قبل از هر نوع درمان دیگر ضروری است.

پس از کاهش التهاب، در موارد پیشرفته نکروز، بافت مرده باید از بدن جدا شود. این کار می‌تواند از طریق جراحی و روش‌های فیزیکی، شیمیایی، اتولیز و ماگوت‌تراپی انجام شود که به این فرایند “دبریمان” گفته می‌شود.

1. دبریمان فیزیکی: در این روش، بخشی از بافت سالم به همراه بافت نکروزی جدا می‌شود. جهت انجام دبریمان فیزیکی، می‌توان از گاز استریل مرطوب استفاده نمود تا بافت نکروزی پس از خشک شدن از بافت سالم جدا شود. همچنین، با کشیدن پد پلی‌استری بر روی بافت نکروزی، می‌توان به آرامی بافت مرده را جدا کرد.
2. دبریمان آنزیمی: در این روش از آنزیم‌های هیدرولازی که توسط بدن یا باکتری‌ها (مانند کلستریدیوم هیستولیتیکوم) تولید می‌شوند، جهت تجزیه باقی‌مانده‌های سلولی در بافت نکروزی استفاده می‌شود.
3. آنزیم‌های باکتریایی و گیاهی: آنزیم‌هایی مانند کلاژناز، پاپایین، وریداز و بروملائین برای درمان نکروزهای وسیع ناشی از سوختگی و زخم‌های فیبروزی به کار می‌روند.
4. آنزیم‌های بدن: این آنزیم‌ها به طور اختصاصی عمل نموده و برای درمان بافت نکروزی که عفونت ندارد و کم‌عمق است، استفاده می‌شوند.
5. جراحی: جراحی یکی از سریع‌ترین روش‌ها برای حذف بافت مرده از بدن است و بر اساس شدت نکروز، می‌تواند شامل جدا کردن بخشی از بافت یا حتی یک اندام کامل باشد (در موارد نکروز پیشرفته). این روش به ویژه در اندام‌های داخلی کاربرد دارد.
6. ماگوت‌تراپی: در این روش، از لارو حشره لوسیا سریکاتا (Lucilia sericata) برای تجزیه بقایای سلولی استفاده می‌شود. این لارو با ترشح آنزیم‌های پروتئازی، مواد غذایی خود را از تجزیه بقایای سلولی در بافت نکروزی تأمین می‌کند. همچنین قرص جوشان مولتی ویتامین های هلث را نیز مشاهده نمایید.

برای پیشگیری از نکروز چه کنیم؟

کاهش مصرف الکل بسیار مهم است؛ چرا که الکل می‌تواند یکی از عوامل اصلی اختلال در جریان خون و در نتیجه بروز نکروز باشد. در نهایت، محدود کردن مصرف الکل می‌تواند به بهبود سلامت عروقی و جلوگیری از مشکلات جدی کمک کند.

کنترل و کاهش سطح کلسترول در بدن نیز تأثیر زیادی بر سلامت عمومی و جلوگیری از بروز نکروز دارد. کلسترول بالا می‌تواند منجر به انسداد عروق و کاهش جریان خون به بافت‌ها شود، که این امر خطر بروز مشکلات جدی را افزایش می‌دهد.

به علاوه، افزایش چربی‌های خون می‌تواند تأثیر منفی بر فرآیند خون‌سازی در استخوان‌ها داشته باشد. هرچه میزان چربی در خون بیشتر شود، خون‌سازی در استخوان‌ها کاهش می‌یابد و این امر می‌تواند به مشکلات جدی در سلامت استخوان‌ها منجر شود. بنابراین، حفظ سطح مناسب چربی و کلسترول در خون از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.

سخن پایانی

نکروز به طور کلی به معنای مرگ بافت‌های بدن است. این وضعیت زمانی رخ می‌دهد که بافت به دلیل عواملی مانند آسیب، عفونت یا تماس با مواد شیمیایی، از دریافت خون کافی محروم شود. آسیب ناشی از نکروز غیرقابل برگشت است و در صورت عدم درمان، می‌تواند منجر به التهاب و آسیب‌های بیشتر به بافت‌های اطراف شود. این عارضه می‌تواند در هر نقطه‌ای از بدن، از جمله پوست، چانه، بینی، لب‌ها، دندان، استخوان، انگشتان و سایر نواحی، بروز کند.