درباره هورمون DHT چه می‌دانید؟

درباره هورمون DHT چه می‌دانید؟

هورمون DHT (دی‌هیدروتستوسترون) نامی است که اغلب وقتی بحث ریزش مو جدی می‌شود، نامش پیدا می‌شود. این مولکول قوی نه تنها یک عامل تعیین‌کننده است، بلکه در طول زندگی ما دست‌به‌کار تغییرات اساسی است. شناخت DHT، در حقیقت، شناخت عمیق‌تری از فیزیولوژی بدن خودمان است. هنگامی که از هورمون DHT بحث می‌شود، در واقع داریم از بخش مثل یک پازل بزرگ هورمونی حرف می‌زنیم که تعادل آن برای سلامتی و حتی ظاهر ما مهم است. 

منظور از DHT چیست و از کجا می‌آید؟

تصور کنید که هورمون تستوسترون، یک مهره اصلی و پرکار در بدن شماست. حالا، بدن شما جهت انجام برخی وظایف بسیار خاص و قوی، نیاز به یک نیروی چند برابری دارد. اینجاست که آنزیمی به نام آلفا-5 ردوکتاز (5-alpha reductase) وارد عمل شده و بخشی از تستوسترون را به دی‌هیدروتستوسترون یا همان DHT تبدیل می‌نماید. بله، هورمون DHT در حقیقت یک متابولیت تستوستروناست.

این تبدیل در بافت‌های مختلف بدن اتفاق می‌افتد؛ از پروستات و کبد گرفته تا فولیکول‌های مو و پوست. این مولکول کوچک اما قوی، نزدیک به 5 برابر قوی‌تر از تستوسترون عمل می‌کند و همین قدرت فوق‌العاده است که آن را دوجانبه می‌سازد. درک این فرآیند شیمیایی ساده، به ما کمک می‌کند تا بفهمیم چرا اثرات این هورمون اینقدر سریع و شدید هستند. 

 نقش‌های هورمون DHT در رشد

نقش DHT در دوران جنینی و بلوغ، کاملا نقش یک معمار اصلی است. بدون حضور این هورمون، بسیاری از خصوصیات ثانویه مردانه شکل نمی‌گرفتند. 

• تشکیل دستگاه تناسلی مردانه: در دوران جنینی، DHT برای تشکیل آلت تناسلی و کیسه بیضه ضروری است. این بخش از داستان اهمیت حیاتی آن را نشان می‌دهد.
• رشد صفات ثانویه در بلوغ: صدای بم، رویش موهای صورت، بدن و زیر بغل و افزایش توده عضلانی در دوران بلوغ، همگی تا حد زیادی مدیون قدرت عمل این هورمون هستند. این فرآیندها، نمود خارجی اثر این مولکول پر انرژی است.
• افزایش میل جنسی: DHT به عنوان یک هورمون آندروژن قوی، به طور مستقیم بر لیبیدو و عملکرد جنسی اثر می‌گذارد.

چرا این هورمون نگران کننده است؟

در صورتی که هورمون DHT این همه نقش مهم در رشد و سلامت دارد، پس چرا اینقدر بدنام شده است؟ پاسخ در واکنش‌های حساسیت‌زای بدن و تمرکز بیش از حد آن در برخی بافت‌ها است. اختلالات DHT می‌توانند زندگی ما را به طور محسوس تحت تاثیر قرار دهند.

هورمون DHT و ریزش موی الگوی مردانه 

آلوپسی مردانه این شناخته‌شده‌ترین و شاید ناراحت‌کننده‌ترین اثر DHT باشد. برای کسانی که از نظر ژنتیکی مستعد هستند، فولیکول‌های مو در پوست سر نسبت به DHT بسیار حساس‌اند.

نحوه عملکرد در فولیکول مو

زمانی که DHT در پوست سر تجمع پیدا می‌کند و به گیرنده‌های فولیکول مو متصل می‌شود، یک فرآیند کوچک‌سازی (Miniaturization) آغاز می‌شود. این کار موجب می‌شود فاز رشد مو (آناژن) کوتاه‌تر و فاز استراحت (تلوژن) طولانی‌تر شود. 

در نهایت، موهایی که دوباره رشد می‌کنند، نازک‌تر، کوتاه‌تر و ضعیف‌تر می‌شوند، تا جایی که ممکن است دیگر هیچ مویی رشد نکند. ریزش موی آندروژنیک یک تجربه رایج است که ریشه در این فعل و انفعالات شیمیایی دارد.

بزرگ شدن خوش‌خیم پروستات (BPH)

در مردان میان سال، تجمع و عملکرد DHT در بافت پروستات می‌تواند منجر به رشد بیش از حد و غیرسرطانی آن شود. این وضعیت که به آن هیپرپلازی خوش‌خیم پروستات می‌گویند، می‌تواند مشکلات ادراری ناراحت‌کننده‌ای ایجاد نماید و کیفیت زندگی را به شدت پایین بیاورد.

 آکنه و چربی پوست

DHT با تحریک غدد سباسه، تولید سبوم (چربی طبیعی پوست) را افزایش می‌دهد. این افزایش چربی می‌تواند منافذ پوست را مسدود کرده و زمینه را برای بروز آکنه فراهم کند. این موضوع به ویژه در دوران بلوغ، که سطح آندروژن‌ها در حال اوج‌گیری است، مشهود است. برای خرید و مشاهده قیمت سرم پس از کاشت مو پرایم کلیک کنید.

چگونه سطح DHT را متعادل نگه داریم؟

همانطور که دیدیم، مشکل از وجود هورمون DHT نیست، بلکه از عدم تعادل یا حساسیت بیش از حد بدن به آن است. هدف، نه حذف کامل این هورمون، بلکه کنترل DHT و کاهش اثرات ناخواسته آن است. 

روش‌های درمانی و پزشکی برای هورمون DHT

درمان‌های پزشکی اغلب با هدف مسدود کردن آنزیم آلفا-5 ردوکتاز یا مسدود نمودن گیرنده‌های آندروژن انجام می‌شوند.

• مهارکننده‌های 5-آلفا ردوکتاز (5-ARIs): داروهایی مثل فیناستراید و دوتاستراید، با مسدود کردن این آنزیم، از تبدیل تستوسترون به دی‌هیدروتستوسترون جلوگیری می‌کنند. این داروها جهت درمان ریزش مو و BPH استفاده می‌شوند، اما لازم است با احتیاط و زیر نظر پزشک مصرف شوند.
• آنتی آندروژن‌های موضعی: برخی لوسیون‌ها و شامپوها جهت کاهش تأثیر DHT به صورت مستقیم بر فولیکول مو طراحی شده‌اند.

همچنین پیشنهاد می‌شود مقاله روغن‌هایی که باعث ریزش مو می‌شوند + راهنمای کامل پیشگیری و مراقبت از مو را نیز مطالعه نمایید.

تغییرات سبک زندگی و رژیم غذایی برای مدیریت DHT

بدن ما یک سیستم پیچیده است و آنچه می‌خوریم و چطور زندگی می‌کنیم، به طور مستقیم بر تعادل هورمونی اثر می‌گذارد.

• تغذیه: برخی مواد غذایی و گیاهان به طور طبیعی خواص مهارکننده DHT دارند. این شامل عصاره نخل اره‌ای (Saw Palmetto)، عصاره چای سبز و مواد غذایی غنی از لیکوپن (مانند گوجه‌فرنگی پخته) است. به علاوه، اطمینان از دریافت کافی زینک (روی) و بیوتین در حفظ سلامت کلی مو و هورمون‌ها بسیار حائز اهمیت است.
• کنترل استرس: استرس مزمن می‌تواند بر تمام محورهای هورمونی بدن تأثیر بگذارد و تعادل تستوسترون و به تبع آن، DHT را به هم بزند. تمرینات آرامش‌بخش، یوگا و خواب کافی، نقش کلیدی در تعادل هورمونی دارند.
• ورزش منظم: فعالیت بدنی به تنظیم متابولیسم هورمون‌ها کمک می‌کند. مطالعات نشان داده‌اند که ورزش منظم می‌تواند به سلامت پروستات و بهبود جریان خون به پوست سر کمک نماید.

درک بیش‌تر از هورمون DHT

اینکه هورمون DHT برای برخی افراد مسبب ریزش مو می‌شود، نباید ما را از اهمیت واقعی آن غافل کند. سلامت جنسی، قدرت عضلانی و حتی برخی عملکردهای مغزی نیز به آندروژن‌ها، از جمله دی‌هیدروتستوسترون وابسته هستند.

در حقیقت، میزان اثر مخرب DHT به عوامل زیر بستگی دارد:

• ژنتیک: حساسیت فولیکول‌های مو به این هورمون کاملاً ژنتیکی است.
• سطح آلفا-5 ردوکتاز: میزان فعالیت این آنزیم در بدن هر فرد متفاوت است.
• تغییرات سنی: با بالارفتن سن، تعادل هورمونی به تدریج تغییر می‌کند.

دانستن این جزئیات دقیق، ما را از مصرف کورکورانه هر ماده‌ای باز می‌دارد و به سمت مشاوره‌های تخصصی سوق می‌دهد. در صورتی که با ریزش مو یا مشکلات پروستات روبرو هستید، به یاد داشته باشید که این‌ها نشانه‌هایی از یک عدم تعادل درونی هستند که نیاز به بررسی دقیق دارد. برای خرید و مشاهده قیمت شامپو اویدرم برای موهای رنگ شده کلیک کنید.

سخن پایانی

حالا  که هورمون DHT را شناختیم، می‌دانیم که این مولکول کوچک یک ماده شیمیایی است؛ هم یک سازنده قوی در دوران بلوغ و هم یک عامل مخرب در بزرگسالی برای افراد مستعد. در صورتی که نگرانی‌هایی در مورد ریزش مو، سلامت پروستات یا مشکلات پوستی دارید، اولین و مهم‌ترین راه، آزمایش سطح هورمون DHT و مشورت با یک پزشک متخصص پوست یا اورولوژیست است. 

منبع: clevelandclinic