مهم‌ترین علل فشار خون پایین را بشناسید

مهم‌ترین علل فشار خون پایین را بشناسید

فشار خون پایین که به آن هایپوتنشن نیز گفته می‌شود، یک عارضه پزشکی محسوب می‌شود که زمانی رخ می‌دهد که فشار خون فرد از حد معمول و سالم پایین‌تر می‌آید. در واقع، این وضعیت ممکن است به طور موقتی شکل گیرد و علائم آن می‌تواند شامل ضعف، سرگیجه و در برخی موارد حتی غش یا شوک باشد. فشار خون پایین می‌تواند حاکی از یک مشکل جدی در عملکرد قلب یا سایر اعضای بدن باشد و بر سلامت فرد تاثیرات منفی زیادی بگذارد.

هایپوتنشن می‌تواند به‌طور خاص در مواقعی که بدن دچار اختلالات هورمونی، کم‌آبی یا مشکلات قلبی می‌شود، بیشتر شایع باشد. نشانه‌های ناشی از این مشکل اغلب به صورت ناگهانی بروز کرده و می‌تواند شامل تنگی نفس، احساس سبکی سر و حتی از دست دادن هوشیاری باشد. در این مقاله از آقای دارو، قصد داریم علائم، علل و خطرات فشار خون پایین را به طور کامل بررسی نماییم و روش‌های درمانی و پیشگیری از آن را توضیح دهیم.

فشار خون پایین چیست؟

فشار خون پایین به وضعیتی اطلاق می‌شود که در آن فشار خون فرد از سطح طبیعی خود پایین‌تر باشد. به طور معمول فشار خون استاندارد و نرمال به طور میانگین 120/80 میلی‌متر جیوه در نظر گرفته می‌شود. زمانی که فشار خون به کمتر از 90/60 میلی‌متر جیوه برسد، این وضعیت به عنوان فشار خون پایین شناخته می‌شود.

در حالی که فشار خون پایین در برخی افراد ممکن است مشکلی جدی ایجاد نکند، در دیگران می‌تواند عوارض و مشکلات جدی به همراه داشته باشد. در حقیقت، این وضعیت به خصوص زمانی خطرناک می‌شود که خون‌رسانی به اندام‌های حیاتی بدن، از جمله قلب، مغز و کلیه‌ها کاهش یابد که می‌تواند به ایجاد مشکلات شدید پزشکی منجر گردد.

بارزترین علائم فشار خون پایین

افرادی که فشار خون پایین دارند ممکن است با مجموعه‌ای از علائم مختلف مواجه شوند که بسته به میزان کاهش فشار خون و وضعیت عمومی فرد، شدت و نوع آن‌ها متفاوت است. در اینجا به برخی از رایج‌ترین علائم و نشانه‌های فشار خون پایین اشاره می‌شود:

• سرگیجه یا سبکی سر

سرگیجه یکی از شایع‌ترین علائم فشار خون پایین است. زمانی که جریان خون به مغز کاهش می‌یابد، ممکن است فرد احساس سبکی سر کند و در موارد شدیدتر به سرگیجه دچار شود.

• غش یا بیهوشی

در صورت کاهش شدید فشار خون، احتمال بیهوشی وجود دارد. این مشکل زمانی رخ می‌دهد که مغز نتواند خون کافی دریافت نماید که می‌تواند منجر به از دست دادن هوشیاری شود.

• خستگی مفرط

کاهش میزان فشار خون ممکن است به احساس خستگی شدید ختم شود. این خستگی در راستای کاهش میزان جریان خون و اکسیژن‌رسانی به سلول‌ها و بافت‌های بدن اتفاق می‌افتد.

• تار دید

تاری دید نیز یکی از علائم فشار خون پایین است. کاهش فشار خون می‌تواند منجر به بروز اختلال در عملکرد عصب بینایی شده و در نهایت منجر به تاری دید یا از دست دادن موقتی بینایی شود.

• نفس‌نفس زدن یا تنگی نفس

در برخی موارد، افرادی که فشار خون پایین دارند ممکن است دچار مشکلات تنفسی مانند نفس‌نفس زدن و تنگی نفس شوند؛ چرا که کاهش خون‌رسانی می‌تواند بر عملکرد ریه‌ها اثرات منفی بر‌جای بگذارد.

• نارسایی در تمرکز

افرادی که فشار خون پایین دارند ممکن است در تمرکز یا انجام وظایف روزانه دچار مشکل شوند. این موضوع در اغلب موارد در راستای کاهش خون‌رسانی به مغز و افت توانایی‌های شناختی رخ می‌دهد.

• حالت تهوع

کاهش جریان خون به سیستم گوارشی ممکن است احساس تهوع به همراه داشته باشد. این علائم به ویژه زمانی که فرد از حالت خوابیده به ایستاده تغییر وضعیت می‌دهد، بیشتر نمایان می‌شود.

علل فشار خون پایین چیست؟

فشار خون پایین ناشی از دلایل مختلفی بوده که در برخی افراد، فشار خون پایین ممکن است به طور طبیعی وجود داشته باشد و مشکلی ایجاد نکند، در حالی که در دیگران می‌تواند نشان‌دهنده وجود یک مشکل پزشکی جدی باشد. در اینجا به برخی از علل رایج فشار خون پایین اشاره می‌شود:

• هیدراته نبودن بدن

کمبود آب در بدن می‌تواند منجر به کاهش حجم خون شود که نتیجه آن کاهش فشار خون خواهد بود. این عارضه ممکن است در نتیجه‌ی اسهال، تعریق زیاد، استفراغ یا عدم مصرف کافی مایعات ایجاد گردد.

• مشکلات قلبی

بیماری‌های قلبی مانند حمله قلبی، اختلالات ضربان قلب و نارسایی قلبی می‌توانند به کاهش فشار خون منجر شوند. این بیماری‌ها ممکن است باعث ضعف در توانایی قلب به منظور پمپاژ خون کافی به بدن شوند.

• عفونت‌ها

عفونت‌های شدید، به‌ویژه عفونت‌هایی که وارد جریان خون شده و به سپسیس منجر می‌شوند، می‌توانند فشار خون را کاهش دهند. این وضعیت در اغلب موارد، به دلیل التهاب گسترده و کاهش توانایی بدن در مقابله با عفونت رخ می‌دهد.

همچنین پیشنهاد می‌شود مقاله مهم‌ترین علت سرگیجه و سردرد؛ این علائم نشانه چیست؟ را نیز مطالعه نمایید.

• از دست دادن خون

از دست دادن خون در راستای جراحت یا خونریزی داخلی می‌تواند منجر به کاهش حجم خون و در نتیجه فشار خون پایین شود. این وضعیت می‌تواند از شدت افت فشار خون و کاهش عملکرد اعضای بدن منجر شود.

• اختلالات غدد درون‌ریز

بیماری‌های غدد درون‌ریز مانند کم‌کاری تیروئید، بیماری‌های آدرنال و اختلالات هورمونی ناشی از کمبود هورمون‌های هیپوفیز می‌توانند فشار خون را کاهش دهند.

• استفاده از داروها

مصرف برخی از داروها، از جمله داروهای ضد افسردگی، داروهای فشار خون بالا، داروهای ضد اضطراب و داروهایی که برای درمان بیماری پارکینسون استفاده می‌شوند، می‌توانند منجر به کاهش فشار خون شوند.

• بیماری‌های مزمن

بیماری‌های مزمن مانند دیابت، بیماری‌های کبدی و کلیوی می‌توانند موجب آسیب به رگ‌های خونی یا سیستم عصبی شوند و در نتیجه فشار خون را کاهش دهند. این عارضه‌ها ممکن است بر توانایی بدن در تنظیم فشار خون اثرات منفی بگذارند.

مهم‌ترین عوارض و خطرات فشار خون پایین

اگرچه فشار خون پایین معمولاً به عنوان یک وضعیت تهدیدکننده زندگی در نظر گرفته نمی‌شود، اما در برخی موارد می‌تواند به مشکلات جدی و خطرناک منجر گردد. فشار خون پایین زمانی خطرناک است که جریان خون به اندام‌های حیاتی بدن مانند قلب، مغز و کلیه‌ها به شدت کاهش یابد. این وضعیت ممکن است منجر به مشکلات جدی و تهدیدکننده زندگی اعم از:

• شوک

شوک یک وضعیت کاملا اضطراری و تهدیدکننده برای زندگی محسوب می‌شود که در آن فشار خون به طور خطرناکی پایین می‌آید و جریان خون به اندام‌های حیاتی بدن کاهش می‌یابد. این وضعیت می‌تواند موجب نارسایی چندگانه اعضای بدن شود و نیازمند درمان فوری است.

• سکته مغزی

کاهش خون‌رسانی به مغز می‌تواند سبب سکته مغزی شود. این خطر به ویژه در افرادی که مشکلات قلبی دارند یا سالمندان بیشتر است. سکته مغزی ممکن است به آسیب‌های دائمی مغزی منجر شود.

• نارسایی قلبی

در صورتی که فشار خون پایین به علت مشکلات قلبی باشد، ممکن است نارسایی قلبی رخ دهد. این وضعیت منجر به کم شدن توانایی قلب در پمپاژ خون کافی به بدن می‌شود و خطر عوارض جدی را افزایش می‌دهد.

• نارسایی کلیوی

کاهش طولانی‌مدت فشار خون می‌تواند به عملکرد کلیه‌ها آسیب بزند و در صورت عدم درمان، ممکن است منجر به نارسایی کلیوی شود. این وضعیت می‌تواند عملکرد کلیه‌ها را به طور دائمی مختل نماید.

 فشار خون پایین را چگونه درمان کنیم؟

درمان فشار خون پایین بستگی به علت اصلی آن دارد. در بسیاری از موارد، تغییرات در سبک زندگی و استفاده از داروهای خاص می‌تواند به بهبود و کنترل فشار خون پایین کمک کند. برخی از روش‌های درمانی عبارتند از:

• افزایش مصرف نمک

مصرف نمک می‌تواند منجر به بالا رفتن فشار خون شود. در صورتی که پزشک تشخیص دهد که فشار خون پایین به دلیل کمبود نمک در بدن است، ممکن است افزایش مصرف نمک را توصیه نماید. البته این تغییر باید تحت نظر پزشک باشد.

• داروها

پزشک ممکن است داروهایی مانند فلودروکورتیزون یا آلدوسترون تجویز نماید. این داروها به بدن کمک می‌کنند تا حجم خون را افزایش داده و فشار خون را تنظیم نمایند.

• اجتناب از تغییرات ناگهانی وضعیت بدن

افرادی که فشار خون پایین دارند باید از تغییرات ناگهانی وضعیت بدن، مانند بلند شدن سریع از حالت خوابیده یا نشسته، خودداری کنند. چنین تغییراتی ممکن است منجر به سرگیجه یا حتی غش شود.

• مصرف مایعات بیشتر

نوشیدن مایعات به ویژه آب و مایعات حاوی الکترولیت‌ها می‌تواند به جبران کم‌آبی بدن کمک کرده و فشار خون را افزایش دهد. مایعات موجب بهبود حجم خون شده و به حفظ فشار خون در سطح طبیعی کمک می‌نمایند.

• پوشیدن جوراب‌های فشاری

استفاده از این جوراب‌ها به بهبود گردش خون در پاها کمک نموده و می‌توانند به بالا رفتن فشار خون کمک کنند. استفاده از جوراب‌های فشاری به ویژه برای افرادی که مدت زیادی ایستاده‌اند، مفید است.

راهکارهای موثر در پیشگیری از فشار خون پایین

به منظور پیشگیری از فشار خون پایین و کاهش خطرات ناشی از آن، می‌توان اقداماتی را به صورت پیشگیرانه انجام داد که شامل تغییرات در سبک زندگی و مراقبت‌های بهداشتی است. برخی از این اقدامات عبارتند از:

• رعایت یک رژیم غذایی سالم و متعادل

مصرف مواد غذایی سرشار از ویتامین‌ها و مواد معدنی می‌تواند به تقویت سیستم قلبی عروقی کمک کرده و از بروز فشار خون پایین جلوگیری نماید. مصرف غذاهایی مانند سبزیجات برگ‌دار، غلات کامل، میوه‌های تازه، پروتئین‌های کم‌چرب و منابع خوب آهن می‌تواند به حفظ سطح طبیعی فشار خون کمک کند. مواد مغذی مانند پتاسیم و منیزیم نیز نقش بسیار چشمگیری در تنظیم فشار خون ایفا می‌کنند.

• حفظ یک رژیم نمکی متعادل

مصرف نمک میبایست به نحوی باشد که نیاز بدن را تامین نماید بدون اینکه موجب بالا رفتن بیش از حد سطح فشار خون شود. برای افرادی که فشار خون پایین دارند، تنظیم میزان نمک در رژیم غذایی می‌تواند مفید باشد. به ویژه در افرادی که به علت کمبود نمک دچار کاهش فشار خون می‌شوند، ممکن است لازم باشد مصرف نمک به‌طور کنترل‌شده افزایش یابد، البته این تغییر باید تحت نظر پزشک انجام شود.

• مراقبت و مدیریت بیماری‌های زمینه‌ای

افراد مبتلا به بیماری‌های مزمن اعم از دیابت، بیماری‌های قلبی و کلیوی میبایست حتما تحت نظارت پزشک قرار داشته باشند و داروهای تجویز شده خود را به‌طور منظم مصرف کنند.مدیریت صحیح این بیماری‌ها می‌تواند به جلوگیری از بروز فشار خون پایین و کاهش خطرات ناشی از آن کمک کند. از سوی دیگر، پیگیری درمان‌های پزشکی و مراجعه منظم به پزشک برای بررسی وضعیت سلامت عمومی ضروری خواهد بود.

سخن پایانی

سطح فشار خون پایین می‌تواند منجر به مشکلات متعددی اعم از غش، از حال رفتن، سرگیجه، سردرد، خستگی مفرط و حتی در موارد شدیدتر به شوک منجر شود. اگرچه فشار خون پایین در بسیاری از مواقع خطر جدی ایجاد نمی‌کند، اما در شرایط خاص می‌تواند به مشکلات پیچیده‌تری مانند نارسایی اندام‌های حیاتی یا سکته مغزی منجر شود. 

در این راستا، تشخیص سریع و درمان به‌موقع از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. در صورت تجربه علائم فشار خون پایین، همچون سرگیجه یا احساس ضعف، بهتر است فوراً به پزشک مراجعه نمایید تا علت دقیق آن شناسایی شده و درمان مناسب آغاز شود. این اقدامات می‌توانند از بروز عوارض جدی جلوگیری کرده و وضعیت سلامت فرد را بهبود بخشند. همچنین قرص لاکتوگام را نیز ببینید.