کمبود کلسیم در کودکان؛ مهم‌ترین علائم را بشناسید

کمبود کلسیم در کودکان؛ مهم‌ترین علائم را بشناسید

کلسیم به عنوان یکی از عناصر معدنی اساسی و حیاتی برای بدن انسان بشمار می‌رود که نقش کلیدی در عملکردهای مختلف بدن ایفا می‌نماید. این ماده معدنی نه‌ تنها برای ساختار استخوان‌ها و دندان‌ها اهمیت بسیار زیادی دارد، بلکه در عملکرد عضلات، تنظیم ضربان قلب و ارسال سیگنال‌های عصبی،نیز نقش تعیین‌کننده‌ای دارد. در دوران رشد، کودکان به میزان بیشتری از این ماده حیاتی نیاز دارند؛ چرا که بدن آن‌ها در حال رشد و توسعه و تقویت ساختارهای اصلی خود است.

در واقع، عدم تأمین کافی کلسیم در این دوران می‌تواند به مشکلات جدی و پایدار منجر شود که ممکن است تا بزرگسالی ادامه یابد. در این راستا، آگاهی پدران و مادران از اهمیت کلسیم، علائم کمبود آن و همچنین روش‌های پیشگیری و درمان، جهت حفظ سلامت کودکان ضروری خواهد بود.

کمبود کلسیم چیست؟

کمبود کلسیم که در اصطلاح پزشکی به آن هیپوکلسمی گفته می‌شود، به شرایطی اطلاق می‌شود که سطح کلسیم در خون به کمتر از حد طبیعی کاهش پیدا کند. بدن انسان، عمده کلسیم خود را در استخوان‌ها و دندان‌ها ذخیره می‌کند و تنها مقدار کمی از آن در خون و مایعات بدن موجود است. این مقدار کم، نقشی بسیار حیاتی در فرآیندهای فیزیولوژیکی ایفا می‌کند. 

زمانی که بدن نتواند به میزان کافی کلسیم جذب نماید یا ذخیره‌سازی این ماده با مشکل مواجه شود، عملکرد طبیعی بسیاری از اندام‌ها مختل خواهد شد. این اختلال به‌ویژه در کودکان، که بدن آن‌ها در حال رشد است، اثرات مخربی به همراه دارد. در صورتی که کمبود کلسیم در دوران کودکی درمان نشود، می‌تواند به مشکلاتی نظیر بیماری‌های استخوانی مانند ضعف ساختار دندان‌ها، راشیتیسم و حتی تأخیر در رشد جسمی منجر شود.

مهم‌ترین علل کمبود کلسیم در کودکان

دلایل مختلفی می‌توانند موجب کاهش سطح کلسیم در بدن کودکان شوند که برخی از مهم‌ترین آن‌ها عبارت‌اند از:

• کمبود ویتامین D

ویتامین دی نقش کلیدی در جذب کلسیم از روده‌ها دارد. در صورت عدم وجود مقادیر کافی از این ویتامین، بدن نمی‌تواند کلسیم موجود در مواد غذایی را جذب نماید. این کمبود اغلب در کودکانی مشاهده می‌شود که در محیط‌های بسته زندگی می‌کنند و به‌اندازه کافی در معرض نور خورشید قرار نمی‌گیرند. از سوی دیگر، کودکانی که رژیم غذایی فقیر از نظر ویتامین D دارند، بیشتر در معرض خطر هستند.

• مصرف داروها

مصرف برخی از داروها نیز می‌توانند سطح کلسیم بدن را کاهش دهند. برای مثال، داروهای ضد تشنج، استروئیدها، و داروهای شیمی‌درمانی ممکن است جذب کلسیم را کاهش داده یا باعث بالا رفتن میزان دفع آن از بدن شوند.

• رژیم غذایی نامناسب

یکی دیگر از علل متداول و شایع کمبود کلسیم، رژیم غذایی ناکافی و نامتعادل است. کودکانی که از مواد غذایی غنی از کلسیم مانند شیر، ماست، پنیر، و سبزیجات برگ سبز استفاده نمی‌کنند، معمولاً دچار این مشکل می‌شوند. برخی از کودکان نیز به دلایل مختلف، مانند حساسیت به لاکتوز یا عدم علاقه به مصرف لبنیات، از منابع اصلی کلسیم محروم هستند.

• اختلالات جذب

بیماری‌های گوارشی مانند سلیاک، کرون و دیگر بیماری‌های التهابی روده، می‌توانند فرآیند جذب کلسیم در دستگاه گوارش را مختل کنند. در این شرایط، حتی در صورتی که کودک شما مواد غذایی حاوی کلسیم مصرف نماید، بدن قادر به استفاده مؤثر از آن نخواهد بود.

انواع کمبود کلسیم در کودکان کدامند؟

کمبود کلسیم در کودکان به دو نوع کلی حاد و مزمن تقسیم می‌گرد :

• کمبود کلسیم حاد

این نوع کمبود به‌طور ناگهانی رخ می‌دهد و در اغلب موارد با علائمی شدید مانند تشنج، گرفتگی عضلات، و بی‌حسی در اندام‌ها همراه است. اگر کمبود حاد کلسیم به‌موقع تشخیص داده نشود، می‌تواند مشکلات جدی برای کودک ایجاد نماید.

• کمبود کلسیم مزمن

کمبود مزمن کلسیم به‌تدریج و در طول زمان ایجاد می‌شود. در این حالت، علائم اولیه ممکن است خفیف باشند، اما در صورت ادامه یافتن این وضعیت، مشکلاتی نظیر ضعف عضلات، نرمی استخوان و تأخیر در رشد قدی و وزنی ظاهر می‌شوند.

آشنایی با علائم کمبود کلسیم در کودکان

کمبود کلسیم می‌تواند طیف گسترده‌ای از علائم را در کودکان ایجاد کند. برخی از این علائم عبارت‌اند از:

• گرفتگی و اسپاسم عضلات

یکی از شایع‌ترین نشانه‌های کمبود کلسیم، گرفتگی‌های مکرر عضلانی است که معمولاً در نواحی دست‌ها و پاها بروز می‌کند. این گرفتگی‌ها ممکن است شب‌ها شدت بیشتری پیدا کنند.

• مشکلات دندانی

کمبود کلسیم می‌تواند موجب مشکلات جدی در دندان‌ها شود، از جمله پوسیدگی زودرس، تأخیر در رویش دندان‌ها و ضعیف شدن ساختار دندانی کودک.

• بی‌حسی

احساس بی‌حسی یا سوزن‌سوزن شدن در اندام‌ها می‌تواند نشان‌دهنده کاهش سطح کلسیم باشد. این علائم اغلب در کودکانی که دچار کمبود شدید هستند، دیده می‌شود.

• خستگی و ضعف

کودکان مبتلا به کمبود کلسیم ممکن است به‌طور مداوم احساس خستگی نمایند. این وضعیت می‌تواند بر فعالیت‌های روزانه آن‌ها تأثیر منفی بگذارد و موجب کاهش انرژی شود.

• تأخیر در رشد

کودکانی که دچار کمبود کلسیم هستند، ممکن است در رشد قدی و وزنی خود دچار تأخیر شوند. این تأخیر به‌ویژه در سنین پایین به‌وضوح قابل مشاهده است.

راهکارهای پیشگیری و درمان کمبود کلسیم در کو‌دکان

جهت پیشگیری از کمبود کلسیم و رفع این مشکل در کودکان، می‌توان اقدامات زیر را انجام داد:

• تغذیه مناسب

یکی از بهترین راه‌ها برای پیشگیری از کمبود کلسیم، استفاده از رژیم غذایی سرشار از مواد معدنی است. مصرف منظم لبنیات، بادام، سبزیجات برگ سبز و ماهی می‌تواند نیاز روزانه کودک به کلسیم را تأمین کند.

• مصرف مکمل‌ها

در مواردی که کودک نتواند کلسیم و ویتامین D کافی را از رژیم غذایی خود دریافت کند، استفاده از مکمل‌ها ضروری است. البته مصرف این مکمل‌ها باید تحت نظر پزشک انجام شود.

همچنین پیشنهاد می‌شود مقاله عوارض قهوه برای کودکان: یک نوشیدنی ممنوع را نیز مطالعه نمایید.

• تأمین ویتامین D

برای جذب بهتر کلسیم، کودکان باید به‌اندازه کافی ویتامین D دریافت کنند. این ویتامین از طریق نور خورشید و برخی مواد غذایی مانند ماهی‌های چرب و تخم‌مرغ تأمین می‌شود.

• مشاوره پزشکی

در صورت مشاهده علائم کمبود کلسیم، مراجعه به پزشک ضروری است. پزشک با انجام آزمایش‌های لازم می‌تواند سطح کلسیم کودک را بررسی نموده و درمان مناسب را تجویز کند.

سخن پایانی

کمبود کلسیم در کودکان می‌تواند عوارض جدی بر رشد و سلامت آن‌ها داشته باشد. آگاهی والدین از اهمیت کلسیم، علل کمبود آن و روش‌های پیشگیری و درمان می‌تواند از بروز مشکلات بلندمدت در کودکان جلوگیری کند. با توجه به نقش حیاتی این ماده معدنی، توجه به تغذیه مناسب و دریافت کافی ویتامین D برای رشد صحیح و سلامت کلی کودکان ضروری است. همچنین قطره ویتاگنوس برای تنبلی تخمدان را نیز ببینید.