بررسی عوارض رادیو‌گرافی در دوران بارداری

در اکثر موارد، جراحان ارتوپدی برای تشخیص و درمان آسیب‌های اسکلتی عضلانی به تهیه عکس‌های رادیولوژی توصیه می‌کنند. اما اگر شما در دوران بارداری آسیبی دیدید، نگران اثر اشعه ایکس بر روی جنین خود ممکن است داشته باشید. خوشبختانه، خطر آسیب به جنین عموماً بسیار کم است. میزان اشعه ایکس دریافتی از یک عکس رادیولوژی بسیار کم است و احتمالاً نمی‌تواند جنین در حال رشد را تحت تاثیر قرار دهد. در این مقاله با ما همراه باشید تا عوارض رادیو‌گرافی در دوران بارداری را برررسی نماییم.

نقش تصویر برداری رادیولوژی

برای تشخیص و تصویربرداری از وضعیت های پزشکی، اشعه ایکس یکی از روش های متداول و گسترده ترین است. این تکنیک معمولاً برای تشخیص شکستگی استخوان و دررفتگی مفاصل پس از سقوط و حوادث استفاده می شود. در این روش، تکنسین بخشی از بدن را در میان دستگاه اشعه ایکس و فیلم عکاسی قرار می‌دهد. 

سپس اشعه الکترومغناطیسی از میان بدن فرستاده می شود و فیلم این تابش را ایجاد می کند تا ساختار داخلی بدن را نمایش دهد. اگر شما باردار هستید، پزشک شما ممکن است از روش های تصویربرداری بدون تابش اشعه ایکس مانند MRI و اولتراسوند استفاده کند تا آسیب یا وضعیت شما را تشخیص دهد. اما این روش ها همیشه در دسترس نیستند و ممکن است اطلاعات کافی را برای پزشک فراهم نکنند.

اشعه ایکس تا چه میزانی ایمن خواهد بود؟

میزان جذب تابش اشعه ایکس توسط بدن در واحد راد یا میلی راد اندازه گیری می شود. یک راد معادل ۱۰۰۰ میلی راد است. بر اساس مطالعات، وقوع بیش از ۱۰ راد تابش ایکس بر روی نوزاد متولد نشده می تواند خطر نقایص مادرزادی، اختلالات در یادگیری، مشکلات چشمی و سرطان در دوران کودکی را افزایش دهد. 

با این حال، بیشتر عکس های روتین اسکلتی عضلانی با استفاده از اشعه ایکس، به ویژه در مناطقی مانند شکم یا تنه، بسیار ضعیفتر از این میزان هستند و نوزاد در حال رشد فقط در معرض یک کسر کوچک از یک راد قرار می‌گیرد.

همچنین پیشنهاد می‌شود مقاله دلایل تنگی نفس در بارداری و روش‌های رفع آن را نیز مطالعه نمایید.

کاهش خطرات ناشی از اشعه ایکس

اگرچه خطر تابش اشعه ایکس برای نوزادان بسیار پایین است، اما همچنان بايد اقدامات لازم را برای کمک به کاهش تابش در معرض بودن نوزاد در دست بگيريم. رعايت دستورالعمل هاي زير به ما کمک ميکند تا کودک خود را محافظت کرده و از دست تابش طبیعی ایکس نجات دهیم.

اغلب رادیولوژی کدام عضو پرخطرتر است؟

در دوران بارداری، رادیوگرافی قفسه سینه یکی از مطالعات رایج است که در آن تماس جنین با اشعه به حداقل رسیده است. اما رادیوگرافی شکم با دوز بالاتری همراه است و جنین به طور مستقیم به تابش اگزوزی می‌انجامد. در بیشتر موارد رادیوگرافی اندام‌ها، مفاصل و دنده‌ها، دوز اشعه به جنین کمتر است. بیشترین خطر عقب ماندگی ذهنی در مورد تابش به جنین مربوط به هفته‌های ۸ تا ۱۵ است.

تاثیرات قطعی اشعه X

گاهی اوقات تماس با اشعه ایکس ممکن است به دلیل ایجاد اضطراب در بیمار یا پزشک منجر به سقط درمانی بی مورد شود، اما رابطه ای با اشعه ندارد. اگر اشعه با دزهای زیادی به بدن افراد تابانده شود، می‌تواند منجر به مشکلات ژنتیکی یا خطراتی برای جنین شود. 

برخی از آثار ممکن شامل ناهنجاری های مادرزادی، محدودیت رشد جنین، عقب ماندگی ذهنی و سقط هستند. همچنین، برخی از آثار تصادفی که مشاهده شده است ممکن است باعث بروز بیماری های ژنتیکی یا سرطان شود. اشعه رادیولوژی در طول بارداری احتمال سقط یا آسیب‌های مادرزادی را افزایش نمی‌دهد. اما برای جنین ممکن است خطر تغییرات سلولی و اثرات بعدی آن‌ها در طول سال‌ها و در دوران کودکی وجود داشته باشد. 

احتمال ابتلا به سرطان در طول کودکی به طور عمومی یک در پانصد است، اما با تابش اشعه ضعیف احتمال آن به طور بسیار کم (یک در ده هزار) افزایش می‌یابد و با تابش قوی‌تر می‌تواند به یک در هزار برسد. برای مثال، لوسمی یا سرطان خون می‌تواند در نوزادان به دلیل تابش بیش از حد به جنین در طول بارداری رخ دهد.
 

آیا سقط مجاز است؟

آیا بارداری به دلیل تابش اشعه به جنین پایان می‌یابد و جنین را سقط می‌کند؟ این سوال برای بسیاری از خانم‌هایی که بدون اطلاع از بارداری‌شان تحت پرتودرمانی یا تصویربرداری‌های مکرر قرار می‌گیرند، پیش می‌آید. با توجه به دیدگاه پزشکی، تنها زمانی که مقدار تابش ایکس بیش از ۱۰۰ واحد است و نزدیک به ۵۰۰ واحد می‌رسد، می‌توان در مورد ختم بارداری و احتمال آسیب جنین به دلیل اشعه ایکس فکر کرد. 

اما در این حالت نیز، نیاز به بررسی‌های بیشتر و محاسبه سن بارداری در طول این دوره وجود دارد. همچنین، در مورد جنین‌هایی که در معرض تابش بیش از ۵۰۰ واحد اشعه بوده‌اند، احتمال آسیب و مشکلات به جنین بسیار زیاد است و بهتر است در این موارد تحت بررسی‌های دقیق مشاوره‌ای قرار گیرند. 

لازم به ذکر است که در تصویربرداری ساده قفسه سینه، میزان اشعه‌ای که به بدن تابانده می‌شود، کمتر از یک میلی راد است. بنابراین، دریافت این مقدار از اشعه تنها در موارد خاص اتفاق می‌افتد. 

سخن پایانی 

فنون محافظتی مدرن توانسته است میزان دوز تابشی که جنین دریافت می کند در هنگام استفاده از اشعه ایکس را به میزان قابل توجهی کاهش دهد. میزان دوز تابش که جنین دریافت می کند، به عوامل مختلفی نظیر محل رادیوگرافی، ولتاژ دستگاه و تعداد دفعات عکس‌برداری وابسته است.  به طور کلی، زمانی که جنین به طور مستقیم در معرض اشعه ایکس قرار می گیرد (مانند در سی تی اسکن لگن)، میزان دوز تابش در بیشترین حد خود قرار می گیرد.