تکرر ادرار در زنان | مهم‌ترین علت‌ها، درمان و نشانه‌های هشداردهنده

تکرر ادرار در زنان چه زمانی باید نگران شویم؟ 

تکرر ادرار در زنان یکی از مشکلات شایعی محسوب می‌شود که بسیاری از زنان در سنین مختلف با آن روبرو می‌شوند. در حقیقت، این عارضه ممکن است گذرا، ناشی از مصرف برخی غذاها و نوشیدنی‌ها باشد یا نشانه‌ای از یک مشکل جدی‌تر نظیر عفونت ادراری یا حتی دیابت. در این مقاله از آقای دارو، همه آنچه که باید درباره علائم، علت‌ها، راه‌های تشخیص، درمان‌های خانگی  بدانید را بررسی خواهیم کرد.

علت‌های شایع تکرر ادرار در زنان

تکرر ادرار در زنان می‌تواند دلایل گوناگونی داشته باشد. شناخت دقیق این علت‌ها اولین قدم برای درمان مؤثر است. در جدول زیر شایع‌ترین دلایل فهرست شده‌اند:

• عفونت دستگاه ادراری 

شایع‌ترین دلیل، به‌ویژه در خانم‌های جوان 

عفونت مثانه؛ مهم‌ترین علائم، علل و راه‌های تشخیص آن

• بارداری 

فشار رحم بر مثانه

• مثانه بیش‌فعال (OAB) 

تمایل بالا و ناگهانی به ادرار کردن

• یائسگی 

کاهش استروژن و تغییرات مثانه

• دیابت 

دفع گلوکز اضافی از طریق ادرار

• مصرف داروهای دیورتیک 

داروهایی که برای فشار خون بالا مورد استفاده قرار می‌گیرند

علائم همراه با تکرر ادرار 

در برخی موارد، تکرر ادرار در خانم ها تنها نشان از یک علامت نیست و همراه با نشانه‌هایی دیگر بروز می‌کند که می‌توانند برای فرد مبتلا هشداردهنده باشند:

• بی‌اختیاری ادرار
• سوزش هنگام ادرار
• ادرار با بوی تند یا رنگ غیرطبیعی
• درد در ناحیه تحتانی کمر یا شکم
• وجود خون در ادرار (عفونت شدید یا مشکلات کلیوی)

در صورتی که این علائم را تجربه می‌کنید، حتماً با پزشک مشورت کنید.

تشخیص تکرر ادرار در خانم ها چگونه انجام می‌شود؟

پزشک متخصص به منظور تشخیص دقیق، مراحل زیر را انجام می‌دهد:

1. گرفتن شرح حال کامل از فرد بیمار
2. آزمایش ادرار جهت بررسی وجود عفونت یا خون
3. سونوگرافی مثانه و کلیه 
4. تست‌های اورودینامیک به منظور بررسی عملکرد مثانه
5. بررسی داروهای مصرفی در کنار بیماری‌های زمینه‌ای

 تشخیص درست و دقیق، نقش بسیار حیاتی در انتخاب روش درمان دارد.

روش‌های درمان تکرر ادرار در زنان

درمان‌های خانگی تکرر ادرار در زنان

ایجاد برخی از تغییرات در سبک زندگی در برخی موارد می‌تواند به کاهش تکرر ادرار در زنان کمک بسزایی نماید. برخی از این روش‌های خانگی در ادامه بررسی خواهد شد:

• مصرف آب به میزان کافی
• پرهیز از مصرف غذاهای تند و اسیدی
• تمرینات کگل جهت تقویت عضلات لگنی
• کاهش مصرف نوشیدنی‌های گازدار و حاوی کافئین 
• تنظیم نمودن الگوی خواب و نوشیدن مایعات در ساعات مناسب

درمان‌های تخصصی تکرر ادرار در خانم ها 

در صورتی که با انجام درمان‌های خانگی بهبودی حاصل نشد یا علائم تشدید شوند، پزشک ممکن است اقدامات زیر را پینشهاد دهد:

• تحریک الکتریکی عضلات کف لگن
• مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها به منظور درمان عفونت
• داروهای ضد اسپاسم مثانه مثل اکسی‌بوتینین
• جراحی در موارد بسیار نادر مانند افتادگی مثانه
• هورمون‌تراپی در موارد مربوط به دوران یائسگی زنان

تغییر در سبک زندگی برای کاهش تکرر ادرار 

انجام برخی از تغییرات هرچند کودک در روند زندگی روزمره می‌توانند اثرات چشمگیری در کنترل تکرر ادرار در زنان به همراه داشته باشند:

• کنترل وزن
• ترک سیگار و دخانیات
• کنترل قند خون در افراد دیابتی
• مصرف فیبر برای جلوگیری از یبوست
• ورزش منظم (به ویژه ورزش‌های لگنی)

چه زمانی باید برای تکرر ادرار به پزشک مراجعه کرد؟ 

تکرر ادرار همواره یک مشکل جدی محسوب نمی‌شود، اما در برخی شرایط که در ادامه اشاره می‌کنیم بهتر است حتماً به پزشک مراجعه نمایید:

• وجود خون در ادرار (خون در ادرار نشانه چیست؟ + مهم‌ترین علل آن)
• تب و لرز همراه با علائم ادراری
• درد بسیار شدید در زمان ادرار
• ادامه‌دار بودن علائم بیش از چند روز
• احساس خالی نشدن مثانه به صورت کامل 

آیا تکرر ادرار در خانم‌ها همیشه نگران‌کننده است؟ 

خیر. در بسیاری از موارد، تکرر ادرار در زنان و نیاز به ادرار مکرر می‌تواند به دلایلی ساده مانند استرس، مصرق میزان زیاد مایعات یا تغییرات هورمونی باشد. بااین‌وجود، نباید از کنار آن بی‌تفاوت گذشت؛ چراکه ممکن است حاکی از بیماری‌های مزمن یا عفونت‌های جدی در بدن باشد.

تاثیرات بارداری بر تکرر ادرار 

یکی از دورانی که بسیاری از خانم‌ها با تکرر ادرار مواجه می‌شوند، دوران حساس بارداری است. در واقع، در این دوران، بدن در راستای تغییرات بسیار زیاد و اثرات آن‌ها به‌طور مستقیم یا غیرمستقیم بر روی مثانه و دستگاه ادراری ممکن است دچار نیاز به ادرار مکرر داشته باشد:

دلایل تکرر ادرار در بارداری

• فشار رحم روی مثانه: با رشد جنین، اندازه رحم بزرگ شده و به مثانه فشار وارد می‌کند.
• برخی تغییرات هورمونی: هورمون‌های بارداری نظیر hCG، منجر به افزایش جریان خون به لگن و تحریک مثانه می‌شوند.
• افزایش حجم خون: بدن مادر برای تغذیه جنین، خون بیشتری تولید کرده و کلیه‌ها باید مایعات بیشتری را تصفیه نمایند.

آیا نوشیدنی‌ها در تکرر ادرار نقش دارند؟

بله. نوع و میزان نوشیدنی‌های مصرفی می‌تواند اثرات بسیاری بر تکرر ادرار در خانم ها بگذارد؛ چرا مه برخی نوشیدنی‌ها مدر(ادرار آور) هستند:

نوشیدنی‌هایی که تکرر را افزایش می‌دهند:

• الکل
• چای و قهوه
• نوشابه‌ها و نوشیدنی‌های انرژی‌زا
• آب لیمو، پرتقال و سایر نوشیدنی‌های اسیدی

نوشیدنی‌های مناسب:

• آب ساده
• دمنوش بابونه یا نعناع
• شیر کم‌چرب (در برخی موارد)

شایان به ذکر است که نوشیدن آب را کاهش ندهید، بلکه نوشیدنی‌های محرک را مدیریت کنید.

تفاوت تکرر ادرار در روز و شب

گاهی افراد تنها در زمان‌های خاصی مثل شب با مشکل تکرر ادرار مواجه می‌شوند که به آن نکتوریا (Nocturia) گفته می‌شود. در برخی دیگر، این مشکل در طول روز بیشتر دیده می‌شود.

تکرر روزانه

• علت‌ها: مصرف کافئین، عفونت ادراری، اضطراب، مصرف برخی داروها
• درمان: با توجه به علت زمینه‌ای؛ شامل اصلاح رژیم، تمرینات عضلات لگن و مصرف دارو 

نکتوریا (تکرر ادرار شبانه)

• علت‌ها: افزایش سن، نارسایی قلبی، مصرف مایعات قبل از خواب و دیابت
• تاثیر: خستگی مفرط، اختلال در خواب، کاهش تمرکز روزانه

نقش تمرینات کف لگن در کاهش تکرر ادرار

تمرینات کف لگن که به تمرینات کگل (Kegel) معروف‌اند، می‌توانند در کاهش تکرر ادرار در خانم ها بسیار نتیجه‌بخش باشند، به ویژه در صورتی که علت آن ضعف عضلات مثانه یا بی‌اختیاری باشد.

نحوه انجام تمرینات کگل

• شناسایی عضلات لگن (مثلاً هنگام نگه‌داشتن ادرار)
• منقبض‌کردن این عضلات به مدت 5 ثانیه، سپس رها کردن
• تکرار این کار در 3 ست 10 تایی در روز

رژیم غذایی مناسب برای کاهش تکرر ادرار در زنان

مواد غذایی می‌توانند مثانه را تحریک یا تقویت نمایند. تنظیم رژیم غذایی، نقش بسیار چشمگیری در کنترل علائم دارد.

غذاهای مفید

• جو دوسر
• ماهی‌های چرب 
• ماست پروبیوتیک
• سبزیجات سبز (کلم بروکلی و اسفناج)

غذاهای محرک و مضر

•  شیرینی‌ و شکلات زیاد
• گوجه‌فرنگی و فراورده‌های آن
• غذاهای تند (فلفل، ادویه زیاد)
• غذاهای فرآوری‌شده و فست‌فود

سخن پایانی

تکرر ادرار در زنان مسئله‌ای رایج اما بسیار حائز اهمیت است. اگرچه در بسیاری از موارد، تغییراتی در سبک زندگی در کنار اقدامات خانگی می‌توانند علائم را کاهش دهند، اما در صورت تداوم یا وجود علائم هشداردهنده، نباید مراجعه به پزشک را به هیچ وجه به تعویق انداخت.

تکرر ادرار در خانم‌ها نباید نادیده گرفته شود؛ چرا که گاهی پشت این علامت ساده، بیماری‌های جدی پنهان شده‌اند که عدم توجه به آن‌ها منجر به بروز مشکلات جدی‌تر می‌شود. پیگیری درست و به‌موقع، رعایت سبک زندگی سالم و مشورت با پزشک در صورت لزوم، می‌تواند از مشکلات پیچیده‌تر تا حد زیادی جلوگیری نماید. همچنین داروی کارتیژن مکس را نیز ببینید.

پاسخ به سوالات متداول درباره تکرر ادرار در خانم ها 

1. آیا نوشیدن آب زیاد باعث تکرر ادرار می‌شود؟
بله، اما این تکرر طبیعی بوده و در صورتی که با علائم دیگری همراه نباشد، جای نگرانی ندارد.

2. آیا قاعدگی بر تکرر ادرار تأثیر دارد؟
بله، تغییرات هورمونی در دوران قاعدگی می‌توانند منجر به احساس نیاز بیشتر به ادرار شوند.

3. آیا تکرر ادرار همیشه نشانه عفونت است؟
خیر، ممکن است دلایل دیگری نظیر مثانه بیش‌فعال یا دیابت نیز وجود داشته باشد.