نفخ بعد از غذا؛ بهترین مواد غذایی برای نفخ شکم

نفخ بعد از غذا؛ بهترین مواد غذایی برای نفخ شکم

 احساس نفخ و پر بودن شکم پس از صرف وعده غذایی یکی از مشکلات متداولی در زمینه سلامت گوارش بشمار می‌رود که در راستای آن احساس ناخوشایندی شکل می‌گیرد که می‌تواند حاکی از یک عارضه ساده و گذارا و یا بیماری‌های زمینه‌ای متغیر باشد. این وضعیت ممکن است با فشار، گاز، احساس سنگینی، آروغ زدت یا حتی دل‌درد همراه باشد و در بعضی مواقع به‌ حدی ناراحت‌کننده و آزار دهنده است که فعالیت‌های روزمره فرد را مختل می‌نماید.

در اغلب موارد، نفخ شکم به خود خودی خطرناک محسوب نمی‌شود، اما می‌تواند نشانه‌ای از اختلال در عملکرد طبیعی دستگاه گوارش انسان یا ناشی از عادات غذایی ناسالم به شمار رود. در این مقاله از آقای دارو به بررسی کامل انواع، علل، روش‌های درمان خانگی، دارویی و تغییر سبک زندگی خواهیم پرداخت. از سوی دیگر راهکارهایی به منظور پیشگیری و کنترل این عارضه به شما خواهیم گفت.

نفخ شکم چیست؟

نفخ شکم به وضعیتی اطلاق می‌شود که در آن فرد احساس سنگینی یا فشار در ناحیه شکم خود داشته باشد. در واقع، این احساس به طور معمول ناشی از تجمع گاز در معده یا روده بوده که می‌تواند منجر به کشیدگی دیواره شکم شود. گاها این شرایط با باد شکم، صداهای روده، آروغ زدن و حتی دل‌درد همراه خواهد بود. ممکن است، شکم در برخی از افراد از بیرون نیز بزرگ‌تر به نظر می‌رسد و لباس‌ها تنگ‌تر دیده شوند.

این عارضه ممکن است به صورت موقت و گذرا برطرف شود یا به شکل مزمن و مداوم در فرد تبدیل شود. تشخیص نوع نفخ، در انتخاب درمان مناسب بسیار حائز اهمیت خواهد بود.

چرا دچار نفخ‌ شکم می‌شویم؟

عوامل متعددی در بروز این عارضه نقش دارند که برخی به سبک زندگی و برخی دیگر به ویژگی‌های بدنی فرد مرتبط‌ هستند. از مهم‌ترین این عوامل می‌توان به موارد زیر اشاره داشت:

• عدم تحمل غذایی همچون گلوتن یا لاکتوز
• یبوست مزمن که مانع خروج گازها از روده می‌شود
• فلج موقت عضلات دیواره روده یا اختلالات حرکتی روده
• مصرف نوشیدنی‌های گازدار که گاز دی‌اکسید کربن را وارد دستگاه گوارش می‌کنند
• مصرف غذاهای پرچرب که نیاز به هضم طولانی‌تری دارند و موجب تخمیر در روده می‌شود
• پرخوری یا غذا خوردن با سرعت بالا که منجر به وارد شدن حجم زیادی هوا به معده می‌شود
• کمبود برخی آنزیم‌های گوارشی به‌ویژه در افرادی که سابقه بیماری‌های کبدی یا لوزالمعده دارند
• بروز استرس، اضطراب و تنش روانی که با بالا بردن ترشح هورمون‌های استرس، حرکات طبیعی روده را مختل می‌نماید
• مصرف غذاهای نفاخ از جمله پیاز، لوبیا، نخود، عدس، کلم، گل‌کلم و بروکلی که شامل قندهایی می‌باشند که در روده کوچک قابل هضم نبوده و در روده بزرگ تخمیر می‌شوند

بررسی انواع نفخ شکم

در ادامه به بررسی انواع مختلف این عارضه خواهیم پرداخت:

نفخ گذرا یا موقتی

در اکثر موارد، این نوع نفخ در راستای بروز دلالی ساده همچون پرخوری، بلعیدن هوا و مصرف غذاهای نفاخ شکل گرفته و به طور معمول پس از گذشت چند ساعت یا با اقدامات ساده‌ای مثل پیاده‌روی یا نوشیدن دم‌نوش از بین می‌رود. اغلب افراد در طول هفته چند بار این نوع نفخ را تجربه می‌نمایند.

نفخ مزمن

بروز نفخ در شکم که به‌ طور منظم و پیوسته ادامه دار باشد، نفخ مزمن نام دارد. این نوع به طور معمول حاکی از وجود مشکلی عمیق‌تر در دستگاه گوارش به شمار می‌رود. شرایطی همچون حساسیت به گلوتن، سندرم روده تحریک‌پذیر (IBS)، عدم تحمل لاکتوز یا یبوست مزمن از علل شایع نفخ مداوم هستند.

راهکارهای موثر در درمان نفخ شکم

درمان‌های دارویی

مصرف برخی از داروها به منظور درمان علائم نفخ مفید بشمار می‌روند. این داروها به‌طور کلی در سه دسته قرار می‌گیرند:

• داروهای ضد گاز مانند سایمتیکون که با کاهش کشش سطحی حباب‌های گاز در معده و روده، به خروج آن‌ها کمک چشمگیری می‌کنند.
• مهارکننده‌های اسید معده مانند فاموتیدین یا رانیتیدین که به کاهش علائم در صورت وجود رفلاکس یا سوء‌هاضمه کمک می‌نمایند.
• ضد اسپاسم‌ها همچون دی‌سیکلومین یا کلپرمین که با شل کردن عضلات صاف دستگاه گوارش، درد و نفخ را تا حد زیادی کاهش می‌دهند.

همچنین پیشنهاد می‌شود مقاله درد دور ناف: علل، علائم و روش‌های درمانی موثر را نیز مطالعه نمایید.

گیاهان دارویی و درمان‌های خانگی

استفاده از درمان‌های گیاهی در کاهش نفخ نقش مؤثری دارد. در ادامه چند نمونه پرکاربرد را معرفی می‌کنیم:

• رازیانه

دارای خاصیت ضد نفخ و ضد میکروبی است.

• دم‌نوش نعناع

داروی گیاهی آرام‌بخش عضلات روده و ضد اسپاسم می‌باشد.

• زیره سبز یا سیاه

با تقویت نمودن عملکرد معده و روده از بروز گاز جلوگیری می‌نماید.

• هل، دارچین و آویشن

همه این گیاهان دارای خاصیت ضدمیکروبی، ضد نفخ و آرام‌بخشی بر دستگاه گوارش هستند.

• زنجبیل تازه یا خشک

با تحریک ترشح آنزیم‌های گوارشی و بالا بردن جریان صفرا به بهبود هضم و جلوگیری از تجمع گاز کمک می‌نماید.

تغییر سبک زندگی

این رفتارها هوا را وارد معده می‌کنند.

• پیاده‌روی روزانه 15 تا 30 دقیقه‌ای بعد از وعده‌های غذایی
• ماساژ شکم با حرکات دورانی می‌تواند به خروج گاز و تسکین درد کمک ‌کند.
• نوشیدن یک لیوان آب گرم پس از مصرف وعده غذایی به هضم بهتر کمک نموده و از تجمع گاز جلوگیری می‌کند.

روش‌های پیشگیری از نفخ شکم

به منظور جلوگیری از بروز نفخ، باید برخی اقدامات ساده اما مؤثر را در زندگی روزمره لحاظ کرد:

• تغییر در الگوی غذایی

خوردن وعده‌های کوچک اما مکرر بهتر از یک وعده بزرگ است. کاهش مصرف غذاهای پرچرب و فست فود و بالا بردن میزان مصرف میوه‌های تازه، سبزی و فیبرهای محلول از تغییرات در الگوی غذایی محسوب می‌شود.

• اصلاح عادات غذایی

پرهیز از مصرف همزمان مایعات و غذا و استفاده از لقمه‌های کوچک و صرف وقت بیشتر جهت خوردن و عدم دراز کشیدن بلافاصله بعد از غذا از اصلاحات عادات غذایی به شمار می‌رود.

• مصرف پروبیوتیک‌ها

مصرف روزانه غذاهای تخمیرشده مانند ماست، کفیر، شور، کلم ترش یا مکمل‌های حاوی پروبیوتیک، به تعادل باکتری‌های مفید روده کمک نموده و مانع نفخ می‌گردد.

• داشتن تحرک بدنی

زندگی بی‌تحرک یکی از علل مهم در بروز اختلالات گوارشی بشمار می‌رود. روزانه حداقل نیم ساعت پیاده‌روی یا حرکات ورزشی ساده توصیه می‌شود.

• کاهش استرس و اضطراب

مدیتیشن، یوگا و تنفس عمیق می‌توانند نقش چشمگیری در بهبود عملکرد روده داشته باشند.

سخن پایانی

در آخر، همانطور که گفته شد، بسیار از افراد ممکن است در طول زندگی خود به طور متعدد به نفخ شکم مبتلا شوند، اما خوشبختانه در بیشتر موارد می‌توان با رعایت برخی اصول ساده که در این مقاله نیز اشاره شد، تا حد زیادی از بروز آن پیشگیری نمود یا شدت آن را کاهش داد. آرام غذا خوردن، اصلاح رژیم غذایی، استفاده از داروها یا گیاهان دارویی، داشتن تحرک مناسب و مهم‌تر از همه، مدیریت استرس که عامل اصلی هر نوع بیماری‌ای می‌باشد، از راهکارهای نتیجه بخش برای کنترل نفخ به شمار می‌روند.

در نهایت، در صورتی که نفخ شکم به‌ صورت مزمن، دردناک یا همراه با علائم نگران‌کننده‌ای همچون تهوع مکرر، کاهش وزن ناخواسته یا تغییرات در اجابت مزاج باشد، میبایست با یک پزشک متخصص گوارش مشورت انجام گیرد تا بررسی‌ها و انجام معاینات لازم راهکار درمانی مناسب را پیشنهاد دهد. درمان مناسب زمانی نتیجه لخش خواهد بود که بر پایه تشخیص دقیق و شناخت علت اصلی باشد. همچنین قرص لاکتول برای لاغری را نیز ببینید.