علائم اولیه بیماری پارکینسون را بشناسید

علائم اولیه بیماری پارکینسون را بشناسید

بیماری پارکینسون (Parkinson's disease) یکی از آن شرایطی است که تا زمانی‌ که در اطرافمان دیده نشود، شاید به آن فکر هم نکنیم. خیلی‌ها زمانی نام آن را می‌شنوند که با لرزش دست یک فرد مسن مواجه می‌شوند یا متوجه کندی حرکات کسی در محیط خانواده می‌شوند.

این بیماری اغلب آهسته شروع می‌شود؛ اما اثرش بر روی کیفیت زندگی به مرور عمیق‌تر می‌شود. دانستن اطلاعات کافی درباره بیماری پارکینسون می‌تواند بسیاری از نگرانی‌ها را کاهش دهد و مسیر دقیق‌تری برای کنترل علائم فراهم سازد.

در این مقاله از مجله آقای دارو، می‌خواهیم ببینیم بیماری پارکینسون چیست، چرا ایجاد می‌شود، چه علائمی دارد، چگونه تشخیص داده می‌شود و چه روش‌هایی برای مدیریت آن وجود دارد.

بیماری پارکینسون چیست؟

شاید این سوال برایتان پیش آمده باشد که بیماری پارکینسون چیست و چرا این اتفاق می‌افتد؟ عامل اصلی در مغز ما، در ناحیه‌ای به نام ماده سیاه یا سوبستانسیا نیگرا است. این ناحیه، کارخانه تولید یک پیام‌رسان شیمیایی حیاتی به نام دوپامین است. دوپامین در مغز، مسئول هماهنگی، روانی و دقت در حرکات ماست.

اما در افراد مبتلا به پارکینسون، این سلول‌های تولیدکننده دوپامین به دلایل نامعلومی (ترکیبی از عوامل ژنتیکی و محیطی) شروع به از بین رفتن می‌کنند. این از دست رفتن تدریجی، موجب می‌شود که سطح دوپامین در مغز پایین بیاید و حرکت بدن، دچار اختلال شود. نتیجه این می‌شود که حرکات، به‌جای اینکه روان و دقیق باشند، لرزان، کند و سفت می‌شوند.

یک ویژگی مهم در مغز افراد مبتلا، وجود توده‌های پروتئینی غیرطبیعی به نام اجسام لِوی است. این اجسام که حاوی پروتئینی به نام آلفا-سینوکلئین هستند، به نوعی امضای آسیب عصبی در این بیماری به شمار می‌روند و نه تنها بر حرکت، بلکه بر بخش‌های دیگری از مغز نیز اثر می‌گذارند.

نکته کلیدی: پارکینسون یک بیماری مزمن و پیشرونده است. یعنی در طول زمان شدت می‌گیرد، اما این پیشرفت در افراد مختلف با سرعت‌های متفاوتی رخ می‌دهد. تشخیص زودهنگام پارکینسون و شروع درمان، می‌تواند کیفیت زندگی را برای سال‌های طولانی حفظ نماید.

علائم مهم و غیرحرکتی پارکینسون 

زمانی که به بیماری پارکینسون فکر می‌کنیم، اغلب علائم حرکتی برجسته به نظر می‌رسند. اما تجربه نشان داده است که این بیماری، بیش از یک مشکل حرکتی است و طیف وسیعی از علائم غیرحرکتی (Non-motor Symptoms) دارد که گاهی سال‌ها پیش از لرزش‌ها ظاهر می‌شوند. درک این علائم، به تشخیص درست و به موقع کمک شایانی می‌کند.

علائم چهارگانه حرکتی بیماری پارکینسون

این‌ها چهار علامت اصلی هستند که متخصصان به منظور تشخیص بیماری پارکینسون به آن‌ها توجه می‌کنند:

• برادی‌کینزی (کند حرکتی): شاید مهم‌ترین و تأثیرگذارترین علامت باشد. همه چیز آهسته می‌شود؛ قدم زدن، غذا خوردن، حتی صحبت کردن. انگار زمان برای فرد مبتلا کندتر می‌گذرد.
• لرزش (رعشه): اغلب در حالت استراحت (وقتی دست هیچ کاری نمی‌کند) دیده می‌شود. اغلب با حرکت دادن دست، لرزش کمتر یا متوقف می‌شود. این لرزش اغلب با حرکتی شبیه قراردادن قرص بین انگشت شست و اشاره توصیف می‌شود.
• سفتی یا خشکی عضلانی (ریژیدیتی): عضلات سفت و منقبض می‌شوند. این سفتی می‌تواند دردناک باشد و موجب شود بدن در وضعیتی خمیده قرار گیرد.
• نقص در تعادل و وضعیت بدن (بی‌ثباتی وضعیتی): فرد برای حفظ تعادل دچار مشکل می‌شود و بیشتر مستعد افتادن است.

نشانه‌های غیرحرکتی

این علائم، جنبه‌های پنهان‌تر بیماری هستند و زندگی روزمره را به شدت تحت تأثیر قرار می‌دهند:

• اختلالات خواب: از جمله بی‌خوابی، یا اختلال در خواب REM (رویا دیدن) که در آن فرد رویاهای خود را عملا بازی می‌کند (لگد زدن، فریاد کشیدن).
• مشکلات گوارشی: به ویژه یبوست مزمن که می‌تواند سال‌ها قبل از شروع علائم حرکتی آغاز شود.
• تغییرات خلقی: افسردگی و اضطراب در افراد مبتلا بسیار شایع است و اغلب نادیده گرفته می‌شود.
• تغییر در حس بویایی: کاهش یا از دست دادن حس بویایی (آنوسمی) یکی از نشانه‌های اولیه پارکینسون است.

روش‌های درمان و مدیریت بیماری پارکینسون

با توجه به پیشرونده بودن بیماری پارکینسون، مدیریت آن یک کار مستمر و منظم است، نه یک درمان یکباره. این مسیر شامل ترکیبی از درمان‌های دارویی، تغییرات سبک زندگی و حمایت‌های روانی است. هدف اصلی، نه فقط درمان قطعی، بلکه حفظ حداکثر استقلال و کیفیت زندگی است. برای خرید کپسول ویگرسکلیک کنید.

اهمیت مصرف داروهای پارکینسون

سنگ بنای درمان پارکینسون، جایگزینی یا تقویت اثر دوپامین است. دارویی همچون لوودوپا (Levodopa) که در مغز به دوپامین تبدیل می‌شود، همچنان مؤثرترین دارو محسوب می‌شود. اما استفاده از آن نیازمند استفاده دوز دقیق توسط متخصص مغز و اعصاباست.

• اثر روشن و خاموش (On-Off): با پیشرفت بیماری، گاهی اثر دارو به صورت ناگهانی روشن (حرکت خوب) یا خاموش(کند حرکتی شدید) می‌شود. مدیریت این نوسانات نیازمند زمان‌بندی دقیق دوز داروهاست.
• دیسکینزی: حرکات اضافی و غیرارادی که می‌تواند از عوارض جانبی لوودوپا باشد.

همچنین پیشنهاد می‌شود مقاله علت لرزش دست: چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنیم؟ را نیز مطالعه نمایید.

درمان‌های مکمل و سبک زندگی پارکینسون

بیمار مبتلا به پارکینسون نمی‌تواند فقط به مصرف قرص‌ها اکتفا نماید. فعالیت‌های روزمره و ورزش در حقیقت بخشی از برنامه درمانی محسوب می‌شوند.

• ورزش‌های هوازی: مطالعات زیادی نشان داده‌اند که فعالیت‌هایی مانند پیاده‌روی سریع، دوچرخه‌سواری، یا حتی تای چی، می‌توانند علائم حرکتی را کاهش داده و سلامت مغز را بهبود بخشند.
• فیزیوتراپی و کاردرمانی: این دو تخصص، به بازیابی تعادل، انعطاف‌پذیری و استقلال در کارهای روزانه (مثل لباس پوشیدن، غذا خوردن) کمک می‌کنند. گفتار درمانی نیز برای مشکلاتی مانند صدای ضعیف و تکلم نامفهوم بسیار حیاتی است.

تشخیص زودهنگام پارکینسون

یکی از بزرگترین چالش‌ها در این زمینه، تشخیص پارکینسون در مراحل اولیه است، زمانی که تنها علائم غیرحرکتی یا لرزش‌های بسیار خفیف وجود دارند. اما در حقیقت، آگاهی می‌تواند سلاح قوی ما باشد. در صورتی که متوجه کاهش حس بویایی، یبوست مزمن، یا اختلال خواب REM در خود یا عزیزانتان شدید، هرچند غیرمرتبط به نظر برسند، بهتر است یک مشاوره تخصصی با نورولوژیست انجام دهید.

بیماری پارکینسون چیست؟ یک اختلال عصبی مزمن و پیشرونده است که در نتیجه از بین رفتن سلول‌های تولیدکننده دوپامین در مغز (ماده سیاه) رخ می‌دهد و منجر به کندی حرکت، لرزش در حالت استراحت، سفتی عضلات و مشکلات تعادلی می‌شود.

زندگی با پارکینسون به معنای تسلیم شدن نیست. بلکه به معنای سازگاری است. ما باید یاد بگیریم چطور از روش‌ها و تکنیک‌هابرای حفظ استقلال استفاده کنیم. از قاشق‌های وزن‌دار برای کاهش اثر لرزش هنگام غذا خوردن گرفته تا استفاده از ریتم موسیقی یا مت‌رونوم برای غلبه بر مشکل یخ‌زدگی حرکتی (Freezing of Gait). کلید اینجاست: محدودیت‌ها را بشناسید، اما اجازه ندهید تعریف‌کننده شما باشند. برای خرید قرص دیلی اکتیو ایکس مارت کلیک کنید.

سخن پایانی

در نهایت، بیماری پارکینسون شاید نامی ترسناک و سنگین داشته باشد، اما داشتن اطلاعات کافی و درست درباره آن می‌تواند نگاه انسان را تغییر دهد. زمانی که بدانیم این بیماری چگونه شروع می‌شود، چه الگوهایی دارد و چه روش‌هایی برای کنترل آن وجود دارد، احساس بهتری نسبت به آینده خواهیم داشت.

سوالات متداول

آیا بیماری پارکینسون ارثی است؟ 

بیشتر موارد بیماری پارکینسون (حدود 90 درصد) ارثی نیستند و به عنوان اسپورادیک (تک‌گیر) شناخته می‌شوند. اما حدود 10 درصد موارد، ریشه ژنتیکی دارند. اگرچه وجود جهش‌های ژنی خاص می‌تواند خطر ابتلا به پارکینسون را افزایش دهد، اما این به معنای ابتلای حتمی نیست.

شایع‌ترین سن شروع علائم پارکینسون چیست؟ 

شروع بیماری پارکینسون اغلب در سنین بالا اتفاق می‌افتد. به طور متوسط، بیشتر افراد در حدود 60 سالگی تشخیص داده می‌شوند. با این حال، شکل‌هایی از آن به نام پارکینسون زودرس وجود دارد که قبل از 50 سالگی، گاهی حتی در 30 یا 40 سالگی نیز شروع می‌شود و نیاز به روش درمانی کمی متفاوت دارد.

بهترین روش تشخیص پارکینسون چیست؟ 

در حال حاضر، هیچ آزمایش خون یا تصویربرداری قطعی برای بیماری پارکینسون وجود ندارد. تشخیص پارکینسون بالینی بوده و توسط یک متخصص مغز و اعصاب (نورولوژیست) و بر اساس معاینه فیزیکی دقیق و مشاهده علائم حرکتی (مانند لرزش در حالت استراحت و برادی‌کینزی) انجام می‌گیرد. گاهی اوقات، آزمایشی به نام اسکن DAT می‌تواند به تایید کاهش دوپامین در مغز کمک کند، اما همچنان معاینه بالینی حرف اول را می‌زند.

منبع: wikipedia