دلایل ضعف حس بویایی چیست؟

از دست دادن حس بویایی یا آنوسمی یکی از اختلالات ناخوشایندی است که ممکن است همه افراد آن را تجربه کرده باشند. حس بویایی جزو حواس پنجگانه ای است که فرد با استفاده از آن ها قادر به لمس و درک بیشتر محیط و زندگی خود خواهد بود و از بین رفتن آن تاثیر منفی بر زندگی فرد می‌گذارد. ناتوانی در تشخیص بوها نه تنها بر توانایی لذت بردن از بوهای خوشایند و لذت‌بخش مانند بوی گل‌ها، بوی عطر، بوی قهوه یا غذای مورد علاقه اثر می‌گذارد، بلکه فرد را در معرض خطر نیز قرار می‌دهد، زیرا او نمی‌تواند بوهای خطرناک مانند نشت گاز، غذای سوخته یا مواد شیمیایی را حس نمایند.

حس بویایی چیست؟

بویایی یکی از حواس پنجگانه است. این حس به افراد این امکان را می‌دهد که بوهای مختلف را فراهم کند. با توجه به نزدیکی این حس با حس چشایی، در صورت اختلال در حس بویایی حس چشایی نیز دچار اختلال می‌شود.

ما چگونه بوها را حس می‌کنیم؟

لایه‌‌ی دیواره‌ی داخلی بینی غشا مخاطی یا موکوسی نام دارد. گیرنده‌هایی در این لایه وجود دارند که کارشان تشخیص بوها و ارسال اطلاعات از طریق عصب‌ها به مغز می‌باشد. هنگامیکه تنفس می‌کنیم مولکول‌های میکروسکوپی وجود دارند که از مواد گوناگون پیرامون ما آزاد شده و در تماس با گیرنده‌های تشخیص بو در بینی ما قرار می‌گیرند. در این زمان، اطلاعات به مغز فرستاده شده و بو تشخیص داده می‌شود. همچنین مغز اطلاعات را از حس چشایی نیز دریافت می‌کند و این دو حس یعنی حس بویایی و چشایی هردو باهم به تشخیص انواع و اقسام بوها و طعم‌ها کمک می‌کنند. تشخیص طعم غذا بدون عطر و بوی آن ناممکن به نظر می‌رسد.

علل اختلال در حس بویایی

علل مختلفی در از دست دادن حس بویایی دخیل هستند. در واقع به دلیل آنکه آسیب‌های مختلفی می‌توانند منجر به نابویایی شوند، از این رو پزشکان نیز دلایل زیادی را برای ابتلا به آن توصیف کرده‌اند. آنوسمی، از دست‌ دادن‌ کامل‌حس‌ بویایی‌ است‌ یا ناتوانی‌ در شناسایی‌ هر گونه‌ بو می‌باشد. پاروسمی آسیب‌ یا سوء تعبیر حس‌ بویایی‌ است، احساس‌ بوی‌ناخوشایند در صورت‌ عدم بوی‌ بد می‌باشد. هیپوسمی کاهش حس‌ بویایی‌است‌. هیپروسمی حساسیت‌ افزایش‌ یافته‌ نسبت‌ به‌ همه‌ بوهاست‌.

عوامل موثر در ازدست دادن حس بویایی

• پولیپ بینی رشد غیر سرطانی کوچک در بینی و سینوس ها است که سبب مسدود کردن راه بینی می شود. قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی سمی مانند آفت کش ها و یا حلال، آسیب به بینی و اعصاب بویایی در اثر عمل جراحی یا ضربه به سر، پرتو درمانی برای سرطان سر و گردن و سوء استفاده از کوکائین همگی میتوانند از علل از دست دادن حس بویایی باشند.
• با بالا رفتن سن بویایی به مرور زمان ضعیف و ضعیف تر می شود. بنا بر یافته های به دست آمده از آخرین تحقیقات انجام شده، اغلب افراد در شناسایی طعم غذاها نسبت به تشخیص بوی آنها عملکرد بهتری دارند. نکته قابل توجه این است که قابلیت بویایی افراد با افزایش سن کاهش چشم گیری میابد.
• احتقان بینی به دلیل سرما خوردگی، عفونت تنفسی فوقانی، آلرژی، عفونت سینوس و کیفیت هوای پایین، شایع ترین علل فقدان حس بویایی می‌باشد.
• چاقی، دیابت، فشار خون، سوء تغذیه، بیماری آلزایمر، بیماری پارکینسون، بیماری MS، مشکلات تغذیه ای، میگرن، مشکلات دندانی، شرایط مادرزادی و اختلالات هورمونی می‌توانند از علل از دست دادن حس بویایی باشند.
• مصرف برخی از داروها مانند آنتی بیوتیک ها، داروهای ضد افسردگی، داروهای ضد التهاب، داروهای قلب و غیره می‌تواند سبب از بین رفتن یا کاهش حس بویایی شود.

تشخیص بیماری هایپوسمی یا کاهش حس بویایی

برای اینکه متوجه شویم به بیماری هایپوسمی یا کاهش حس بویایی مبتلا هستید یا خیر لازم است به علائم آن دقت نمائید و ابتدا به پزشک متخصص گوش حلق و بینی مراجعه نمائید. به طور معمول پزشک با صحبت و بررسی علائم شما را معاینه می‌کند و سپس به وسیله آندوسکوپی سینوس، عکسبرداری تشخیص بیماری را آغاز میکند. در بعضی موارد پزشک متخصص به بررسی ساختار بینی و سینوس ها می‌پردازد و سی تی اسکن انجام می‌دهد تا تشخیص دقیق تری از علت ایجاد هایپوسمی یا کاهش حس بویایی داشته باشد و به نتیجه‌ی درست تری جهت درمان برسد.

آيا هایپوسمی يا كاهش حس بويايي قابل درمان است؟

پس از ابتلا به هرنوع بیماری ابتدا این سوال مطرح می‌شود که آیا این بیماری قابل درمان است یا خیر. در پاسخ باید گفت بسته به علت ایجاد هایپوسمی می توان گفت این اختلال قابل درمان است یا خیر. هایپوسمی تا جایی قابل درمان است که به عصب بویایی آسیبی وارد نشده باشد. گاهی اختلالاتی نظیر پولیپ بینی، انحراف بینی و آلرژی می توانند کارکرد گیرنده های بویایی را مختل سازند که در این شرایط پزشک با تشخیص صحیح و درمان امکان بازگشت مجدد حس بویایی را امکان پذیر می سازد. همچنین در مواردی با استفاده از اسپری‌های مخصوص و دارو های کاهش التهاب نیز درمان کاهش حس بویایی ممکن می‌شود.

سخن پایانی 

به این نکته توجه داشته باشید که حتما جهت تشخیص و درمان به موقع به پزشک متخصص مراجعه کنید و با تشخیص خود سرانه از روش های درمانی مختلف جهت رفع مشکل کاهش حس بویایی پرهیز نمایید و حتما با مشورت و دستور پزشک اقدام به درمان کنید.