گلوکزامین و کندرویتین؛ بهترین مکمل‌های تسکین درد مفاصل و آرتروز

گلوکزامین و کندرویتین بهترین مکمل درد مفاصل و آرتروز

گلوکزامین و کندرویتین، دو دارویی که ممکن است بارها در میان توصیه‌های مربوط به سلامت مفاصل نام آن‌ها به گوشتان خورده باشد. آیا تا به حال از خود پرسیده‌اید که این دو ترکیب واقعا چه هستند و چگونه می‌توانند به کاهش درد و بهبود کیفیت زندگی افراد مبتلا به مشکلات مفصلی کمک کنند؟

درد مفاصل، به‌ویژه در ناحیه لگن. زانو و ستون فقرات، یک چالش بسیار جدی بوده که میلیون‌ها نفر در سراسر جهان با آن روبرو هستند. این درد می‌تواند فعالیت‌های روزمره را مختل ساخته و از حرکت معمولی نیز جلوگیری کند.

در این میان، بسیاری به دنبال راه‌حل‌های ایمن و موثر هستند و مکمل گلوکزامین و کندرویتین به عنوان یکی از اصلی‌ترین گزینه‌ها مطرح می‌شود. در این مقاله از مجله آقای دارو، به بررسی گلوکزامین و کندرویتین، مزایا، نحوه مصرف صحیح و هر آنچه باید در مورد این ترکیب بدانید، می‌پردازیم.

گلوکزامین (Glucosamine) چیست؟

گلوکزامین یک قند آمینه طبیعی بوده که در بدن انسان، به‌ویژه در مایع سینوویال (مایع لغزنده اطراف مفاصل) و غضروف‌ها یافت می‌شود. آن را می‌توان به آجرهای یک ساختمان تشبیه ساخت؛ بدن از گلوکزامین به منظور ساخت و ترمیم غضروف‌ها استفاده می‌کند.

غضروف به عنوان یک بافت لغزنده و انعطاف‌پذیر، انتهای استخوان‌ها را در محل مفاصل پوشانده و همچون یک بالشتک عمل نموده و از ساییدگی استخوان‌ها بر روی هم جلوگیری می‌کند.

با بالا رفتن سن یا به دلیل آسیب‌های ورزشی و بیماری‌هایی مانند استئوآرتریت، تولید طبیعی این ماده در بدن کم می‌شود. این کاهش میزان تولید می‌تواند منجر به نازک شدن، فرسایش و تخریب غضروف شود که نتیجه آن درد، سفتی و کاهش دامنه حرکتی مفاصل است.

مکمل‌های گلوکزامین در اغلب موارد از منابع دریایی مانند پوسته سخت‌پوستان (خرچنگ، میگو و لابستر) استخراج می‌شوند و در سه فرم اصلی وجود دارند:

• گلوکزامین سولفات (Glucosamine Sulfate): این فرم مهم‌ترین نوع بوده و به نظر می‌رسد پایدارترین و موثرترین آن باشد. گروه سولفات موجود در آن نیز در ساخت غضروف نقش بسزایی دارد.
• گلوکزامین هیدروکلراید (Glucosamine Hydrochloride): این فرم غلظت بیشتری از گلوکزامین را به خود اختصاص داده اما برخی مطالعات اثربخشی آن را کمتر از نوع سولفات دانسته‌اند.
• ان-استیل گلوکزامین (N-acetyl glucosamine): این نوع کمتر رایج بوده و بیشتر در حوزه سلامت پوست و گوارش مورد استفاده قرار می‌گیرد.

مقایسه انواع گلوکزامین

کندرویتین (Chondroitin) چیست؟

کندرویتین سولفات نیز یکی دیگر از اجزای حیاتی و ساختاری غضروف مفصلی به شمار می‌رود. این مولکول بزرگ و پیچیده، بخشی از یک پروتئین به نام پروتئوگلیکان بوده که به غضروف خاصیت ارتجاعی و ضربه‌گیری می‌بخشد.

در واقع، عملکرد کندرویتین را می‌توان به یک اسفنج یا آهنربای آب تشبیه نمود. این ماده میزان بالایی از آب را در بافت غضروف جذب و نگهداری می‌کند. این آب‌رسانی چند مزیت اصلی دارد:

• تغذیه غضروف: غضروف‌ها فاقد رگ‌های خونی هستند و مواد مغذی خود را از راه مایع مفصلی دریافت می‌کنند. کندرویتین با جذب آب، به جریان یافتن مواد مغذی در غضروف کمک می‌نماید.
• خاصیت ضربه‌گیری: وجود آب به میزان کافی در غضروف، مقاومت آن را در مقابله با فشار و ضربه‌های ناشی از راه رفتن، دویدن و پریدن بالا می‌برد.
• مهار آنزیم‌های مخرب: کندرویتین می‌تواند فعالیت آنزیم‌هایی را که مسئول تخریب و تجزیه غضروف هستند، مهار سازد و از این طریق روند پیشرفت آرتروز را کند سازد.

مکمل‌های کندرویتین در اغلب موارد از منابع حیوانی نظیر غضروف گاو یا کوسه تهیه می‌شوند. این ترکیب به ندرت به تنهایی مصرف می‌شود و تقریبا همواره در کنار گلوکزامین قرار می‌گیرد تا یک اثر هم‌افزایی (سینرژیک) ایجاد نماید.

مکانیسم اثر گلوکزامین و کندرویتین در بدن

وقتی این دو ترکیب با هم مصرف می‌شوند، قدرت آن‌ها دوچندان می‌شود. گلوکزامین و کندرویتین از مسیرهای مختلفی به سلامت مفاصل کمک می‌کنند که این همکاری، دلیل اصلی محبوبیت این مکمل ترکیبی است.

• تحریک ساخت غضروف: گلوکزامین مواد اولیه لازم (آجرها) را جهت ساخت پروتئوگلیکان‌ها و کلاژن فراهم می‌کند، در حالی که کندرویتین به عنوان چارچوب اصلی، این اجزا را در کنار هم نگه داشته و به آن‌ها خاصیت عملکردی می‌بخشد.
• اثرات ضدالتهابی: هر دو ترکیب دارای خواص ضدالتهابی ملایمی هستند. آن‌ها می‌توانند تولید ترکیبات شیمیایی التهاب‌زا در مفاصل (مانند سیتوکین‌ها) را کم کنند. این ویژگی به کاهش درد و تورم ناشی از آرتروز کمک شایانی می‌نماید.
• محافظت از سلول‌های غضروفی (کندروسیت‌ها): این مکمل می‌تواند از سلول‌های سازنده غضروف در برابر آسیب و مرگ سلولی محافظت کرده و به طول عمر و سلامت آن‌ها بیفزاید.

این عملکرد چندگانه موجب می‌شود که مکمل گلوکزامین و کندرویتین نه تنها یک مسکن موقت، بلکه یک عامل بالقوه در مسیر مدیریت بلندمدت سلامت مفاصل و کند کردن روند تخریب غضروفی محسوب شود.

مزایای کلیدی مصرف این مکمل‌ها

استفاده منظم از این مکمل می‌تواند فواید ملموسی برای افراد مبتلا به مشکلات مفصلی، به‌ویژه استئوآرتریت (شایع‌ترین نوع آرتروز)، به همراه داشته باشد.

کاهش درد و بهبود عملکرد در استئوآرتریت

این شناخته‌شده‌ترین مزیت مصرف گلوکزامین است. مصرف مداوم و طولانی مدت این مکمل می‌تواند درد مفاصل، به‌ویژه در ناحیه زانو و لگن را به میزان قابل توجهی کاهش دهد.

این کاهش درد با مسکن‌های غیراستروئیدی (NSAIDs) مانند ایبوپروفن مقایسه شده و در بلندمدت عوارض جانبی کمتری دارد. بهبود عملکرد به معنای افزایش راحتی در انجام فعالیت‌های روزانه مانند راه رفتن، بالا رفتن از پله‌ها و نشست و برخاست است.

کند کردن روند تخریب غضروف با گلوکزامین و کندرویتین

شاید مهم‌ترین مزیت بلندمدت این مکمل‌ها، پتانسیل آن در اصلاح روند بیماری باشد. برخلاف مسکن‌ها که تنها موجب کاهش درد می‌شوند، گلوکزامین و کندرویتین ممکن است با مهار آنزیم‌های مخرب و تامین بلوک‌های ساختمانی، از فرسایش بیشتر غضروف جلوگیری نموده و روند پیشرفت استئوآرتریت را کند نماید. این ویژگی آن را به یک گزینه جذاب جهت حفظ سلامت مفاصل در بلندمدت تبدیل می‌سازد.

افزایش انعطاف‌پذیری و دامنه حرکتی مفاصل

با کاهش التهاب و بهبود کیفیت غضروف و مایع مفصلی، سفتی و خشکی صبحگاهی مفاصل کاهش می‌یابد. در نهایت، بیماران دامنه حرکتی بهتری را تجربه می‌کنند و مفاصل آن‌ها نرم‌تر و روان‌تر حرکت می‌کند. همچنین قرص کلمگزینک هلث اید را نیز ببینید.

سبک زندگی بدون آرتروز

برای اینکه از گلوکزامین و کندرویتین نتیجه دلخواه دریافت کنید، لازم است آن را با یک سبک زندگی سالم و حامی مفاصل ترکیب کرد.

برای درد مفاصل چه بخوریم؟

رژیم غذایی شما می‌تواند دوست یا دشمن مفاصلتان باشد. مصرف مواد غذایی ضدالتهاب، اثربخشی گلوکزامین و کندرویتین را دوچندان می‌کند.

• اسیدهای چرب امگا-3: ماهی‌های چرب (سالمون، ساردین)، گردو و بذر کتان.
• آنتی‌اکسیدان‌ها: میوه‌ها و سبزیجات تازه (توت‌ها، کلم بروکلی، اسفناج).
• ادویه‌های ضدالتهاب: زردچوبه (حاوی کورکومین) و زنجبیل.
• روغن زیتون : سرشار از اولئوکانتال که اثری شبیه به ایبوپروفن دارد.

همچنین پیشنهاد می‌شود مقاله عوارض قرص فست ران و نکاتی که باید بدانید را نیز بخوانید.

ورزش‌های مناسب

این یک باور بسیار غلط است که افراد مبتلا به آرتروز باید از حرکت بپرهیزند. برعکس، ورزش‌های سبک، عضلات اطراف مفاصل را تقویت نموده و از آن‌ها حمایت می‌کنند.

• پیاده‌روی: یک فعالیت ساده و بسیار موثر.
• تای چی و یوگا: بهبود تعادل، انعطاف‌پذیری و قدرت.
• دوچرخه‌سواری (ثابت یا متحرک): حرکتی روان و بدون ضربه.
• شنا و آب‌درمانی: آب وزن بدن را خنثی نموده و فشار را از روی مفاصل برمی‌دارد.

مدیریت وزن

هر یک کیلوگرم اضافه وزن، فشاری معادل 4 تا 6 کیلوگرم بیشتر را به مفصل زانو وارد می‌کند. کاهش حتی 5 تا 10 درصد از وزن بدن می‌تواند درد را به میزان قابل توجهی کم کرده و عملکرد مفاصل را بهبود بخشد.

طریقه مصرف، دوز، زمان و نکات مهم

مصرف درست هر مکملی اهمیت بالایی دارد.

دوز استاندارد

دوز رایج به شرح زیر است:

• گلوکزامین سولفات: 1500 میلی‌گرم در روز
• کندرویتین سولفات: 1200 میلی‌گرم در روز

این میزان می‌تواند به صورت یک‌جا یا در سه دوز منقسم (مثلاً 500 میلی‌گرم گلوکزامین و 400 میلی‌گرم کندرویتین، سه بار در روز) مصرف شود. مصرف صحیح گلوکزامین و کندرویتین کلید موفقیت در درمان است.

بهترین زمان مصرف

اغلب توصیه می‌شود مکمل همراه با وعده‌های غذایی میل شود. این کار به جذب بهتر و کاهش عوارض گوارشی احتمالی مانند تهوع یا سوزش سر دل کمک می‌کند.

راهنمای مصرف

عوارض جانبی و تداخلات دارویی کندرویتین و گلوکزامین

هردوی این مکمل‌ها به طور کلی یک مکمل ایمن محسوب می‌شوند و توسط اکثر افراد به خوبی تحمل می‌شود. با این وجود، برخی عوارض جانبی خفیف ممکن است رخ دهد:

• عوارض گوارشی: اسهال، تهوع، سوزش سر دل یا یبوست. (مصرف با غذا این موارد را به حداقل می‌رساند)
• واکنش‌های آلرژیک: از آنجایی که گلوکزامین اغلب از سخت‌پوستان تهیه می‌شود، کسانی که به صدف آلرژی شدید دارند می‌بایست با احتیاط مصرف کنند یا از منابع گیاهی (تخمیر ذرت) استفاده نمایند.

تداخلات دارویی مهم

مهم‌ترین تداخل این مکمل با داروهای رقیق‌کننده خون (ضدانعقاد) مانند وارفارین است. گلوکزامین ممکن است اثر وارفارین را بالا برده و خطر خونریزی را بالا ببرد. کسانی که این داروها را مصرف می‌کنند باید حتماً قبل از شروع مکمل با پزشک خود مشورت نمایند. همچنین، ممکن است بر سطح قند خون در افراد دیابتی تأثیر بگذارد، بنابراین پایش منظم قند خون توصیه می‌شود.

سخن پایانی

در نهایت، گلوکزامین و کندرویتین به عنوان یکی از مکمل‌های پرکاربرد در زمینه سلامت مفاصل، جایگاه ویژه‌ای در مدیریت استئوآرتریت و دردهای مفصلی به خود اختصاص داده است. این ترکیب با تامین اجزای سازنده غضروف و اعمال اثرات ضدالتهابی، رویکردی بنیادی‌تر از داروهای مسکن صرف ارائه می‌دهد. 

 با این وجود، نباید آن را یک درمان معجزه‌آسا محسوب کرد. همواره به یاد داشته باشید که قبل از شروع مصرف هرگونه مکمل جدید، مشورت با پزشک یا داروساز امری ضروری است تا از مناسب بودن آن جهت شرایط شما و عدم تداخل با داروهای دیگر اطمینان حاصل شود. همچنین قرص نکستایل گلوکزامین  را نیز ببینید.

سوالات متداول

1. آیا گلوکزامین باعث چاقی می‌شود؟

خیر. هیچ مدرک علمی معتبری وجود ندارد که نشان دهد گلوکزامین منجر به افزایش وزن یا چاقی می‌شود. این یک قند آمینه است و کالری ناچیزی دارد که بر وزن بدن بی‌تأثیر است.

2. بهترین زمان مصرف گلوکزامین و کندرویتین چه موقع است؟

بهترین زمان مصرف همراه یا بلافاصله پس از وعده‌های غذایی است. این کار به کاهش احتمال بروز عوارض گوارشی مثل تهوع کمک می‌کند. می‌توانید دوز روزانه را به دو یا سه بخش تقسیم نموده و همراه با صبحانه، ناهار و شام میل کنید.

3. چه مدت طول می‌کشد تا اثرات مکمل مشخص شود؟

این مکمل‌ها اثر فوری ندارند. اغلب بین 1 تا 3 ماه مصرف مداوم زمان لازم است تا کاهش درد و بهبود عملکرد مفاصل به طور محسوس مشاهده گردد.

4. آیا مصرف این مکمل برای همه افراد مبتلا به آرتروز مناسب است؟

این مکمل بیشترین اثربخشی را در افراد مبتلا به استئوآرتریت خفیف تا متوسط، به‌ویژه در مفصل زانو، نشان داده است. در موارد شدید آرتروز یا سایر انواع آرتریت (مانند روماتوئید)، ممکن است اثربخشی کمتری داشته باشد.

5. آیا می‌توانم این مکمل را با داروهای دیگر مصرف کنم؟

مهم‌ترین تداخل با داروهای رقیق‌کننده خون مانند وارفارین است. همچنین افراد دیابتی لازم است قند خون خود را با دقت بیشتری کنترل نمایند.