سالمونلا چیست؟مهم‌ترین علائم، درمان فوری و پیشگیری

سالمونلا چیست؟مهم‌ترین علائم، درمان فوری و پیشگیری

در دنیای میکروسکوپی پاتوژن‌ها، تعداد کمی از باکتری‌ها به اندازه سالمونلا در تیتر اخبار سلامت امسال تکرار شده‌اند. این موجود ذره‌بینی که مسئول یکی از شایع‌ترین انواع مسمومیت غذایی در جهان است، تنها یک دل‌درد ساده نیست؛ بلکه مهاجمی محسوب می‌گردد که می‌تواند تهدیدی برای سیستم ایمنی بدن انسان باشد. در این مقاله از مجله آقای دارو، به بررسی همه نکات مهم درباره سالمونلا خواهیم پرداخت.

سالمونلا چیست؟

سالمونلا (Salmonella) یک باکتری میله‌ای شکل و گرم منفی بوده که با حمله به دستگاه گوارش، منجر به بروز بیماری سالمونلوز (Salmonellosis) می‌شود. این پاتوژن اغلب از راه آب یا غذای آلوده (به‌ویژه تخم‌مرغ، گوشت خام و شیر غیرپاستوریزه) وارد بدن انسان شده و ظرف 8 تا 72 ساعت علائمی نظیر اسهال، تب، و دردهای شکمی ایجاد می‌کند. اگرچه اکثر افراد بدون درمان بهبود می‌یابند، اما در کودکان و سالمندان می‌تواند خطرناک باشد.

چه اتفاقی در بدن رخ می‌دهد؟

هنگامی که غذای آلوده را می‌بلعید، این باکتری‌ها لازم است از سد اسید معده بگذرند. آن‌هایی که زنده می‌مانند، خود را به روده کوچک رسانده و به دیواره سلولی نفوذ می‌کنند.

این تهاجم موجب بروز التهاب شدید می‌شود. بدن شما، در تلاشی برای دفع این مهمان ناخوانده، مکانیزم‌هایی همچون اسهال و استفراغ را فعال می‌کند. در حقیقت، این علائم آزاردهنده، بخشی از پروسه دفاعی بیولوژیک شما هستند.

نشانه‌ها و علائم هشدار دهنده سالمونلا

تشخیص زودهنگام بهترین راه جلوگیری از عوارض حاد است. نشانه‌های بالینی اغلب بین 6 ساعت تا 6 روز پس از مواجهه ظاهر می‌شوند. لیست زیر شامل علائم و نشانه‌های کمتر شناخته شده است که لازم است آن‌ها را بشناسید:

• نشانه‌های عصبی خفیف: سردرد ناشی از کمبود آب و سموم باکتریایی.
• اختلالات گوارشی حاد: اسهال شدید (گاهی خونی) که متمایزترین نشانه است.
• دردهای احشایی: گرفتگی عضلات شکم که به صورت موجی می‌آید و می‌رود.
• واکنش سیستمیک: تب و لرز که نشان‌دهنده مبارزه گلبول‌های سفید با باکتری روده است.

نکته‌ای که بسیاری نادیده می‌گیرند، تداوم علائم است. در حالی که تهوع ممکن است زود از بین برود، تغییرات عادات دفعی می‌تواند تا 10 روز ادامه‌دار باشد.

چرا سالمونلا همچنان برای انسان تهدید است؟

با وجود پیشرفت‌های بسیار در حوزه تکنولوژی نگهداری غذا، مقاومت آنتی‌بیوتیکی باکتری‌ها افزایش یافته است. سویه‌های جدیدی از سالمونلا شناسایی شده‌اند که نسبت به روش‌های سنتی پاستوریزاسیون مقاوم‌ترند. این یعنی رعایت بهداشت دیگر یک توصیه ساده نیست، بلکه یک راه اصلی برای بقاست.

علل اصلی ابتلا به سالمونلا چیست؟

علل اصلی ابتلا به سالمونلا مصرف غذاهای با منشاء حیوانی مانند گوشت قرمز، طیور، تخم‌مرغ و لبنیات خام است. با این وجود، سبزیجات آلوده و تماس با خزندگان خانگی (مثل لاک‌پشت) نیز از راه‌های شایع انتقال عفونت هستند.

تشخیص قطعی اغلب از راه انجام آزمایش کشت مدفوع یا آزمایش خون (در صورت شک به باکتریمی) انجام می‌شود. کودکان زیر 5 سال، نوزادان و افراد دارای نقص ایمنی در معرض بیشترین خطر عوارض جدی قرار دارند. برای خرید اولترا زینک کلیک کنید.

آشنایی با انواع سالمونلا

در علم پزشکی امروزی، ما این ارگانیسم را به دو دسته اصلی تقسیم می‌کنیم که دانستن تفاوتشان بسیار حائز اهمیت است:

1. سالمونلای غیرتیفوئیدی: شایع‌ترین نوع که منجر به گاستروانتریت (التهاب معده و روده) می‌شود. این همان نوعی است که اغلب در پیک‌نیک‌ها یا رستوران‌های غیربهداشتی به سراغتان می‌آید.
2. سالمونلا تیفی (عامل تب حصبه): این گونه بسیار خطرناک‌تر است. تب تیفوئید تنها انسان‌ها را آلوده می‌سازد و می‌تواند کبد، طحال و خون را درگیر نماید. در مناطق با بهداشت ضعیف، این نوع می‌تواند کشنده باشد و نیازمند درمان فوری بیمارستانی است.

همچنین پیشنهاد می‌شود مقاله قرص ایمیونس؛ راز تقویت سیستم ایمنی بدن را نیز مطالعه نمایید.

چه کسانی باید بیشتر نگران سالمونلا باشند؟

در صورتی که سیستم ایمنی بدن ضعیف شود، باکتری تهدیدی برای آن محسوب می‌شود:

• کودکان خردسال: در راستای اسیدیته پایین‌تر معده، باکتری‌های بیشتری زنده مانده و به روده می‌رسند.
• سالمندان: کند شدن حرکات روده در سنین بالا اجازه می‌دهد باکتری زمان بیشتری برای تکثیر داشته باشد.
• بیماران خاص: کسانی که داروهای کاهنده اسید معده (آنتی‌اسیدها) مصرف می‌کنند یا طحال خود را برداشته‌اند، سپرهای دفاعی اصلی خود را از دست داده‌اند.

عوارض پنهان سالمونلا کدامند؟

ترسناک‌ترین عارضه، عوارضی است که پس از بهبود ظاهری بروز می‌کند. یکی از این عوارض عجیب، آرتریت واکنشی یا همان سندروم رایتر است. هفته‌ها پس از پایان اسهال، فرد ممکن است دچار درد مفاصل، سوزش چشم و درد هنگام ادرار شود.

این یعنی سیستم ایمنی بدن که برای کشتن سالمونلا تحریک شده، حالا به اشتباه به مفاصل خودی حمله می‌کند. از سوی دیگر، کم‌آبی بدن اگر درمان نشود، می‌تواند منجر به نارسایی کلیه شود که تهدیدی خاموش اما خطر آفرین است حتی مرگ. برای خرید کپسول ب کمپلکس دانا کلیک کنید.

راهکارهای درمان اصلی سالمونلا

درمان اصلی سالمونلا جایگزینی مایعات و الکترولیت‌های از دست رفته است. در موارد بسیار خفیف، نیازی به دارو نبوده و بیماری خودبه‌خود طی 4 تا 7 روز بهبود می‌یابد.

لازم است بدانید که مصرف آنتی‌بیوتیک تنها برای موارد شدید یا پخش شدن عفونت در خون توصیه می‌شود؛ چرا که مصرف خودسرانه می‌تواند دفع باکتری را طولانی‌تر نماید. جهت پیشگیری، پختن کامل گوشت و تخم‌مرغ، جداسازی تخته برش گوشت از سبزیجات و شستن مکرر دست‌ها لازم است.

چه زمانی آنتی‌بیوتیک لازم است؟

پزشکان و متخصصان در تجویز آنتی‌بیوتیک برای اسهال سالمونلایی بسیار محتاط هستند؛ چرا که کشتن سریع باکتری‌ها می‌تواند منجر به آزاد شدن ناگهانی سموم آن‌ها شود (واکنش هرکس‌هایمر) و یا باعث شود فرد برای مدت طولانی‌تری ناقل باکتری باقی بماند.

آنتی‌بیوتیک‌ها (مانند سیپروفلوکساسین یا آزیترومایسین) تنها زمانی وارد میدان می‌شوند که تب بسیار بالا باشد یا عفونت وارد جریان خون شده باشد.

بررسی روش‌های پیشگیری سالمونلا

پیشگیری از سالمونلا به معنای وسواس نیست، بلکه به معنای آگاهی بیشتر است.

• قانون جداسازی: هیچگاه گوشت خام و سبزیجات سالاد را در یک زمان یا روی یک تخته آماده نکنید. تقاطع آلودگی شایع‌ترین دلیل بیماری است.
• دمای پخت: باکتری‌ها در دمای بالای 70 درجه سانتی‌گراد از بین می‌روند. استفاده از دماسنج آشپزی جهت اطمینان از مغزپخت شدن مرغ، یک سرمایه‌گذاری کوچک برای سلامتی است.
• راز تخم‌مرغ: از مصرف تخم‌مرغ‌های عسلی یا خام (در سس مایونز خانگی یا خمیر کیک خام) پرهیز نمایید، مگر اینکه از تخم‌مرغ پاستوریزه استفاده نموده باشید.

سخن پایانی

سالمونلا دشمنی قدیمی برای انسات است که با ما تکامل یافته است. اما با داشتن دانش کافی، رعایت بهداشت پایه و پرهیز از درمان‌های خودسرانه، می‌توان آن را به یک خاطره کوتاه و گذرا تبدیل نمود.امیدواریم اطلاعاتی که در این مقاله از مجله آقای دارو گفتیم، برای شما کاربردی باشد.

منبع: wikipedia