آزیترومایسین؛ همه نکات مهم را یکجا بخوانید

آزیترومایسین؛ همه نکات مهم را یکجا بخوانید

آزیترومایسین جزو خانواده ماکرولیدهاست؛ یعنی دارویی که با متوقف نمودن رشد باکتری‌ها، بدن را در مسیر درمان قرار می‌دهد. نیمه‌عمر طولانی‌ای داشته و همین ویژگی موجب شده پزشکان آن را در قالب دوره‌های کوتاه و به‌صورت یک‌بار در روز تجویز کنند.

این دارو سال‌هاست به یکی از نسخه‌های ثابت پزشکان برای عفونت‌های تنفسی، پوستی و حتی برخی عفونت‌های دستگاه تناسلی تبدیل شده؛ چرا که علاوه بر اثربخشی بالا، تحمل‌پذیری خوبی هم دارد.
 

آزیترومایسین چیست؟

آزیترومایسین، این آنتی بیوتیک ماکرولید قوی که اغلب با نام تجاری جهانی زیتروماکس (Zithromax) یا نام‌های رایج ایرانی مثل آزیروسین شناخته می‌شود، به دلیل دوره درمان کوتاه و تاثیر گسترده در درمان طیف وسیعی از عفونت‌های تنفسی، پوستی و گوش، جایگاه ویژه‌ای در قفسه داروخانه‌ها پیدا کرده است.

انواع اشکال دارویی آزیترومایسین

در اشکال مختلفی تولید می‌شود:

• قرص و کپسول خوراکی

دوزهای رایج شامل 250 و 500 میلی‌گرم هستند. این اشکال پرمصرف‌ترین فرم‌های دارو در بزرگسالان به شمار می‌روند.  

• سوسپانسیون خوراکی (شربت)

این شکل دارویی که در دوزهای 100 میلی‌گرم/5 میلی‌لیتر و 200 میلی‌گرم/5 میلی‌لیتر موجود است، برای استفاده در کودکان یا بیمارانی که مشکل بلع دارند، بسیار مناسب است. لازم است شربت قبل از هر بار مصرف به خوبی تکان داده شود و سوسپانسیون خوراکی آماده شده باید حداکثر به مدت 0 تا 14 روز در یخچال نگهداری شود.  

• ویال تزریقی (آمپول)

این فرم که اغلب 500 میلی‌گرم است، منحصرا در محیط‌های بیمارستانی برای عفونت‌های شدید که نیاز به غلظت سریع دارو در خون دارند (مانند پنومونی شدید یا بیماری التهابی لگن)، مورد استفاده قرار می‌گیرد. نکته مهم این است که تزریق باید حتماً به صورت وریدی (IV) و با رقیق‌سازی مناسب انجام شود و تزریق بولوس (یک‌باره) یا عضلانی (IM) ممنوع است.  

• قطره چشمی

قطره چشمی 1 درصد آزیترومایسین برای درمان موضعی عفونت‌های باکتریایی چشم مانند التهاب ملتحمه (چشم صورتی) استفاده می‌شود

فواید و خواص آزیترومایسین

کاربردها و اثرات این دارو بسیار است که‌ در ادامه خواهیم گفت:

• استفاده در عفونت گوش
• گزینه مناسب برای کودکان
• عملکرد طولانی‌مدت در بدن
• کاربرد در عفونت‌های پوستی
• کاهش التهاب ناشی از باکتری
• کاربرد در عفونت‌های سینوسی
• مناسب برای حساسیت به پنی‌سیلین
• اثربخشی بالا در عفونت‌های تنفسی

موارد تخصصی

استفاده تخصصی در پیشگیری و درمان عفونت‌های پیچیده ناشی از مایکو باکتریوم آویوم کمپلکس (MAC) در افراد دارای نقص ایمنی شدید (مانند بیماران HIV پیشرفته).  

آزیترومایسین برای چه بیماری‌هایی تجویز می‌شود؟

این دارو برای عفونت‌های تنفسی، پوستی، سینوسی، گوش، گلودرد چرکی و برخی عفونت‌های تناسلی به کار می‌رود.

آزیترومایسین در برابر باکتری‌های متعددی فعال بوده و به همین دلیل کاربردهای گسترده‌ای دارد. پزشکان اغلب آن را در موقعیت‌هایی تجویز می‌کنند که یا پنی‌سیلین کاربرد ندارد یا بیمار به آن حساسیت دارد. این دارو عملکرد سریعی داشته و ظرف 24–48 ساعت علائم را کاهش می‌دهد.

آشنایی با دوز مصرف آزیترومایسین

اغلب روزانه یک‌بار مصرف می‌شود و دوز آن بسته به نوع عفونت متفاوت است؛ مقدار مصرف همیشه به نوع بیماری و سن بیمار بستگی دارد. نسخه‌ها به طور معمول این‌گونه هستند:

• بزرگسال: 500 میلی‌گرم در روز اول و 250 میلی‌گرم برای 4 روز بعد
• کودکان: براساس وزن توسط پزشک تعیین می‌شود
• برخی عفونت‌ها: یک دوز واحد 1 گرم

با وجود تمام این‌ها، خوددرمانی با آزیترومایسین خطرناک است؛ چرا که مصرف اشتباه می‌تواند مقاومت آنتی‌بیوتیکی ایجاد کند. ‌‌ دارو را می‌توان با معده خالی یا همراه با غذا مصرف نمود. 

در صورتی که معده‌تان حساس است، خوردن آن با غذا مشکل را حل می‌نماید. نکته کلیدی این است که دوره درمان را نصفه رها نکنید؛ حتی در صورتی که احساس بهبودی داشتید، باید قرص‌ها را کامل تمام کنید.

مصرف آزیترومایسین برای کودکان

یکی از گزینه‌های مناسب برای عفونت‌های گوش و سینوزیت در کودکان است. یکی از مزیت‌های این دارو برای کودکان، یک‌بار مصرف بودن و طعم قابل‌قبول نسخه‌های شربت است. اما تمام دوزها باید براساس وزن کودک محاسبه شود و نسخه پزشک لازم است.

اهمیت تکمیل دوره درمان

با وجود اینکه بیمار ممکن است تنها پس از 1 یا 2 روز احساس بهبودی قابل توجهی داشته باشد، مهم است که کل دوره دوز مصرف تجویز شده (مانند 3 یا 5 روز کامل) تکمیل شود.

عدم تکمیل دوره درمان، زمینه را برای زنده ماندن ضعیف‌ترین باکتری‌ها و جهش آن‌ها به سوی مقاومت دارویی فراهم می‌کند و ریسک عود عفونت با سویه‌های مقاوم را افزایش می‌دهد.  برای خرید کپسول فسفاتیدیل سرین پلاس یوروویتال کلیک کنید.

عوارض جانبی داروی آزیترومایسین و علائم هشدار

آزیترومایسین مثل هر آنتی‌بیوتیکی می‌تواند عوارض ناخواسته‌ای ایجاد کند.

عوارض شایع آزیترومایسین

شایع‌ترین عوارض جانبی مربوط به دستگاه گوارش است. این موارد شامل تهوع، استفراغ، سوء هاضمه، درد شکم، و اسهال (که یکی از شایع‌ترین عوارض است ) هستند. این علائم اغلب خفیف بوده و پس از عادت نمودن بدن به دارو یا با مصرف آن همراه با غذا، کاهش می‌یابند.  

هشدارهای جدی و عوارض نادر

1. ریسک قلبی و طولانی شدن QT: مهم‌ترین نگرانی بالینی مرتبط با آزیترومایسین، پتانسیل آن برای ایجاد اختلال در ریتم قلب است. این دارو می‌تواند فاصله QT را در نوار قلب (ECG) طولانی کند. این پدیده، هرچند نادر، می‌تواند منجر به آریتمی‌های بطنی خطرناک و کشنده‌ای به نام تورساد د پوینت شود.  
2. مشکلات کبدی: از آنجایی که متابولیسم آزیترومایسین در کبد صورت می‌گیرد، مصرف آن در بیماران مبتلا به نارسایی شدید کبدی یا سابقه اختلالات جدی کبدی ناشی از مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها ممنوع است. علائم هشداردهنده آسیب کبدی شامل خستگی غیرمعمول، یرقان (زرد شدن پوست و چشم)، ادرار تیره و درد شدید در قسمت فوقانی شکم است.  
3. تشدید میاستنی گراویس: این دارو ممکن است علائم بیماری میاستنی گراویس (ضعف شدید عضلانی) را در بیماران مبتلا، تشدید کند و مصرف آن نیازمند احتیاط ویژه است.   

همچنین پیشنهاد می‌شود مقاله کوآموکسی کلاو (Co-amoxiclav) و بررسی مهم‌ترین فواید آن را نیز مطالعه نمایید.

‌ تداخلات دارویی 

آزیترومایسین دارای پتانسیل تداخلات دارویی جدی است که می‌تواند خطرناک باشد. این تعاملات در راستای مهار آنزیم‌های متابولیزه‌کننده دارو در کبد یا اثرات مشترک بر ریتم قلب ایجاد می‌گردد:

• داروهای ضد انعقاد خون (وارفارین): مصرف همزمان آزیترومایسین و وارفارین می‌تواند اثر ضد انعقادی را به طور چشمگیری افزایش دهد و خطر خونریزی‌های داخلی را بالا ببرد. در صورت تجویز همزمان، پایش دقیق نسبت نرمال‌شده بین‌المللی (INR) الزامی است.  
• داروهای طولانی‌کننده QT: تداخل با داروهایی که خودشان باعث افزایش فاصله QT می‌شوند (مانند آمیودارون، کینیدین یا سوتالول)، ریسک آریتمی‌های کشنده را به صورت افزایشی بالا می‌برد و اغلب منع مصرف جدی دارند.  
• آنتی اسیدها: برخی آنتی‌اسیدهای حاوی آلومینیوم و منیزیم می‌توانند جذب آزیترومایسین را کاهش دهند، بنابراین باید با فاصله زمانی مناسب (حداقل ۲ ساعت) مصرف شوند

چه کسانی نباید آزیترومایسین مصرف کنند؟

• کسانی با مشکلات ریتم قلب یا سابقه حساسیت شدید به آنتی‌بیوتیک‌ها باید احتیاط کنند.
• در صورتی که قبلا واکنش آلرژیک شدید به ماکرولیدها داشته‌اید، یا داروهای قلب مصرف می‌کنید، پیش از مصرف باید با پزشک حرف بزنید.
• به علاوه، بیمارانی که مشکل کبدی دارند باید مصرف دارو را تحت نظر پزشک انجام دهند.

مصرف در بارداری مجاز است؟

در دسته‌بندی ریسک بارداری، آزیترومایسین در گروه B1 (یا B در برخی منابع) قرار می‌گیرد. این بدان معناست که مطالعات انجام شده بر روی حیوانات، خطر مشخصی برای جنین نشان نداده‌اند و داده‌های انسانی نیز حاکی از ایمنی نسبی هستند.

آزیترومایسین غالبا میان داروهای آنتی بیوتیک ماکرولید، گزینه ترجیحی برای درمان عفونت‌های باکتریایی جدی در مادران باردار است.

با این وجود، استفاده از این محصول باید تنها در شرایطی که سود مورد انتظار مادر کاملا بر خطرات احتمالی غلبه نماید و با تجویز مستقیم متخصص صورت پذیرد. برای خرید قرص پرفکتیل ویتابیوتیکس کلیک کنید.

سخن پایانی

در نهایت، آزیترومایسین دارویی است که سال‌هاست نقش نجات‌دهنده در درمان عفونت‌های باکتریایی داشته اما همان‌قدر که قوی و نتیجه بخش است، نیاز به مصرف اصولی دارد.

در آخر، مهم‌ترین نکته این است که آزیترومایسین حتما طبق نسخه مصرف شود. رعایت این اصل مهم، هم درمان را کامل می‌نماید و هم جلوی مقاومت آنتی‌بیوتیکی را می‌گیرد.

سوالات متداول

آیا آزیترومایسین برای سرماخوردگی یا آنفولانزا تجویز می‌شود؟

خیر، آزیترومایسین یک آنتی‌بیوتیک است که فقط برای عفونت‌های باکتریایی کاربرد دارد و بر بیماری‌های ویروسی مانند سرماخوردگی یا آنفولانزا تأثیری ندارد.  

آیا می‌توان آزیترومایسین را با معده خالی مصرف کرد؟

اشکال قرص و سوسپانسیون خوراکی را می‌توان با غذا یا بدون غذا مصرف کرد. اما کپسول آزیترومایسین بهتر است با معده خالی (یک ساعت قبل یا دو ساعت بعد از غذا) مصرف شود تا جذب بهتری داشته باشد.  

مدت زمان اثر آزیترومایسین چقدر طول می‌کشد؟

این دارو دارای نیمه‌عمر دفع طولانی، حدود 68 ساعت است. به همین دلیل، دوزهای آن می‌تواند کوتاه‌مدت (3 تا 5 روز) باشد و اثر درمانی آن پس از قطع دارو نیز در بافت‌ها باقی می‌ماند.  

منبع: wikipedia